Άγιος Δημήτριος - ιστορία και έθιμα

Άγιος Δημήτριος- 26 Οκτωβρίου

 

 

Ο Άγιος Δημήτριος, ο μεγαλομάρτυς και μυροβλύτης, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στα 260 μ.X. Οι γονιοί του ήτανε επίσημοι άνθρωποι κι ὁ Δημήτριος κοντά στη φθαρτή δόξα που είχε από το γένος του, ήτανε στολισμένος και με χαρίσματα άφθαρτα, με φρονιμάδα, με γλυκύτητα, με ταπείνωση, με δικαιοσύνη και με κάθε ψυχική ευγένεια. Όλα τούτα ήτανε σαν ακριβά πετράδια που λάμπανε απάνω στην κορόνα που φορούσε, κι αυτή η κορόνα ήτανε η πίστη στον Χριστό.

 

Εκείνον τον καιρό βασίλευε στη Ρώμη ο Διοκλητιανός κι εἶχε διορισμένον καίσαρα, στα μέρη της Μακεδονίας και στα ανατολικά, ένα σκληρόκαρδο και αιμοβόρον στρατηγό που τον λέγανε Μαξιμιανό, θηρίο ανθρωπόμορφο, όπως ήτανε όλοι αυτοί οι πολεμάρχοι, που βαστούσανε κείνον τον καιρό με το σπαθί τον κόσμο, ο Διοκλητιανός, ο Μαξέντιος, ο Μαξιμίνος, ο Γαλέριος, ο Λικίνιος, πετροκέφαλοι, αγριοπρόσωποι, δυνατοσάγωνοι, πικρόστομοι, με λαιμά κοντά και χοντρά σαν βαρέλια, αλύπητοι, φοβεροί.

 

Αυτός διώρισε τον Δημήτριο άρχοντα της Θεσσαλονίκης κι ὅταν γύρισε από κάποιον πόλεμο, μάζεψε τους αξιωματικούς στη Θεσσαλονίκη για να κάνουνε θυσία στα είδωλα. Τότε ο Δημήτριος είπε πως είναι χριστιανός και πως δεν παραδέχεται για θεούς τις πελεκημένες πέτρες. Ο Μαξιμιανός φρύαξε και πρόσταξε να τον δέσουνε και να τον φυλακώσουνε σ΄ ένα λουτρό. Όσον καιρό ήτανε φυλακισμένος, ο κόσμος πρόστρεχε με θρήνο κι άκουγε τον Δημήτριο που δίδασκε το λαό για την πίστη του Χριστού. Ένα παλληκαρόπουλο, ο Νέστορας, πήγαινε κι αυτός κάθε μέρα κι ἄκουγε τη διδασκαλία του.

 

Εκείνες τις ημέρες, παλεύανε πολλοί αντρειωμένοι μέσα στο στάδιο κι ὁ Μαξιμιανός χαιρότανε γι’ αυτά τα θεάματα· μάλιστα είχε σε μεγάλη τιμή έναν μπεχλιβάνη που τον λέγανε Λυαίο, άνθρωπο θηριόψυχο και χεροδύναμο, ειδωλολάτρη και βλάστημο, φερμένον από κάποιο βάρβαρο έθνος. Βλέποντας ο Νέστορας πως τους είχε ρίξει κάτω όλους αυτός ο Λυαίος, και πως καυχιότανε πως είχε τη δύναμη του Άρη και πως κανένας ντόπιος δεν αποκοτούσε να παλέψει μαζί του, πήγε στη φυλακή και παρακάλεσε τον Άγιο Δημήτριο να τον βλογήσει για να ντροπιάσει τον Λυαίο και τον Μαξιμιανό και τη θρησκεία τους. Κι ὁ άγιος Δημήτριος έκανε την προσευχή του και τον σταύρωσε και παρευθύς έδραμε ο Νέστορας στο στάδιο και πάλεψε με κείνον τον άγριο το γίγαντα και τον έριξε χάμω και τον έσφαξε.

 

Τότε ο Μαξιμιανός έγινε θηρίο από το θυμό του και μαθαίνοντας πως ο Νέστορας ήτανε χριστιανός και πως τον είχε βλογήσει ο Δημήτριος, πρόσταξε να τους σκοτώσουνε. Σαν πήγανε στη φυλακή οι στρατιώτες, τρυπήσανε τον Δημήτριο με τα κοντάρια και έτσι πήρε τ ἀμάραντο στέφανο, στις 26 Οκτωβρίου 296· μάλιστα είναι γραμμένο πως σαν είδε τους στρατιώτες να ρίχνουνε τα κοντάρια καταπάνω του, σήκωσε ψηλά το χέρι του και τον πήρανε οι κονταριές στο πλευρό, για να αξιωθεί το τρύπημα της λόγχης που δέχτηκε ο Χριστός στην πλευρά του κ ἔβγαλε αίμα και νερό η λαβωματιά του. Τον Νέστορα τον αποκεφαλίσανε την άλλη μέρα έξω από το κάστρο.

 

Οι χριστιανοί σηκώσανε τα άγια λείψανα και τα θάψανε αντάμα, κι ἀπὸ τον τάφο έβγαινε άγιο μύρο που γιάτρευε τις αρρώστιες, για τούτο τον λένε και μυροβλύτη. Απάνω στον τάφο χτίσθηκε εκκλησιά, τον καιρό που βασίλεψε ο μέγας Κωνσταντίνος. Στα κατοπινά χρόνια χτίσθηκε η μεγάλη εκκλησιά η τωρινή και στα 1143 ο βασιλέας Μανουήλ ο Κομνηνός έστειλε και πήρε στην Κωνσταντινούπολη την εικόνα του Αγίου και την έβαλε στο μοναστήρι του Παντοκράτορος που ήτανε χτισμένη η εκκλησία του από τους Κομνηνούς και που τη λένε σήμερα Ζεϊρέκ και την είχανε κάνει παλαιότερα τεκέ οι ντερβίσηδες.

 

Στα εικονίσματά του είναι ζωγραφισμένος απάνω σε κόκκινο αντρειωμένο άλογο, που κοιτάζει σαν άνθρωπος, ομορφοσελωμένο, στολισμένο με χάμουρα και με γκέμια χρυσά, με τα μπροστινά ποδάρια σηκωμένα στον αγέρα, με την ουρά ανακαμαριασμένη, αλαφιασμένο από τον Λυαίο που κείτεται ματοχωμένος χάμω, τρυπημένος από το κοντάρι του αγίου Δημητρίου.

 

Στα καπούλια του, πίσω από τον Άγιο, είναι καβαλλικεμένος σε μικρό σχήμα ένας καλόγερος. Είναι ο επίσκοπος Γαβριήλ, δεσπότης του Δαμαλά, που τον πιάσανε σκλάβο οι κουρσάροι μπαρμπερίνοι στα 1603 και τον πουλήσανε στο Αλγέρι, στον μπέη, που τον επήρε στο σεράγι του. Κάθισε κάμποσα χρόνια σκλάβος και παρακαλούσε μέρα νύχτα με δάκρυα να τον λευτερώσει ο άγιος Δημήτριος.

 

Όπου, παραμονή τ Αγίου Δημητρίου, τον είδε στον ύπνο του πως πήγε με τ ἄλογο και τον έβαλε καβάλλα και φύγανε από την Αραπιά. Και σαν ξύπνησε το πρωί, βρέθηκε λεύτερος στη Θεσσαλονίκη και δόξασε το Θεό και τον άγιο Δημήτριο και μπήκε σ ἕνα καράβι και πήγε στον Πόρο κι ἀπὸ τότε στα εικονίσματά του ζωγραφίζανε και το δεσπότη.

 

Έθιμα και παραδόσεις

Οι κτηνοτρόφοι τον χαρακτηρίζουν, ως προβατάρη Αγιο, αφού για τους τσοπάνηδες είναι η ημέρα της εορτής του, ορόσημο, για τις κτηνοτροφικές ασχολίες τους. Παλαιότερα την ημέρα αυτή οι τσελιγκάδες, ταίριαζαν τους βοσκούς των κοπαδιών τους, με συμφωνία, η οποία κρατούσε μέχρι την εορτή του Αγίου Γεωργίου.

 

Επίσης την ημέρα στα αγροτικά και κτηνοτροφικά χωριά, συμφωνούσαν οι κάτοικοι για το ταίριασμα του αγελαδάρη, ο οποίος φύλαγε τις αγελάδες του χωριού, ύστερα από σχετική συμφωνία. Οι γεωργοί, την ημέρα αυτή ξεχώριζαν τον σπόρο για τη νέα σπορά και τον ράντιζαν με μύρο της εκκλησίας. Εξάλλου, οι αμπελουργοί, άνοιγαν την ημέρα του Αγίου και τα πρώτα γιοματάρια, βαρέλια κρασιών.

 

Σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, την ημέρα της εορτής του Αγίου, υπήρχε το έθιμο του κουρμπανιού. Μετέφεραν στον ναό του Αγίου έναν ταύρο, τον οποίο έσφαζαν και στη συνέχεια τον μαγείρευαν με ρύζι και έδιναν φαγητό σε όλους τους πιστούς

 

Στη περιοχή της Χαλκιδικής, έσφαζαν τράγο, τον μαγείρευαν με φασόλια και τα μοίραζαν σε όλους τους κατοίκους και στη συνέχεια ακολουθούσε ομαδικό γλέντι, με άφθονο κρασί .Έτσι, τιμούσαν παλιότερα οι πιστοί χριστιανοί, την εορτή του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος προστάτευε και προστατεύει πάντα τους πιστούς χριστιανούς.

 

Πηγή: ekklisiaonline.gr