«ΔΙΩΧΝΕΙΣ ΜΕ, ΜΑΝΑ Μ'» - Σαμμακόβι Ανατολικής Θράκης

«ΔΙΩΧΝΕΙΣ ΜΕ, ΜΑΝΑ Μ'» - Σαμμακόβι Ανατολικής Θράκης

 

 

Επιτραπέζιο τραγούδι της ξενιτιάς, ευρύτατα διαδεδομένο στην περιοχή της Θράκης, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Το τραγούδι αυτό καταγράφηκε από τη σπουδαία ερευνήτρια Μέλπω Μερλιέ σε μία ιστορική ηχογράφηση του 1930.

 

Στον δίσκο ακούγονται 35 τραγούδια από το Σαμμακόβι Σαράντα Εκκλησιών της Ανατολικής Θράκης με τον σπουδαίο λυράρη Δημήτρη Φτουχίδη, ο οποίος παίζει και τραγουδάει χωρίς τη συνοδεία άλλων οργάνων, όπως ακριβώς γινόταν στο Σαμμακόβι. Ο δίσκος είναι εξαιρετικής σημασίας, τόσο γιατί πρόκειται για ηχογραφήσεις της Μέλπως Μερλιέ του 1930, όσο και γιατί αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της παράδοσης της θρακιώτικης λύρας, οργάνου που άνθισε στην περιοχή της Ανατολικής Στράντζας, δηλαδή στην περιοχή ανατολικά των Σαράντα Εκκλησιών, όπου και το γνωστό από τα αναστενάρια Κωστί.

 

ΔΙΣΚΟΣ: Σκοποί και τραγούδια από το Σαμμακόβι Θράκης με το Δημήτρη Φτουχίδη

Θρακιώτικη λύρα: Δημήτριος Φτουχίδης

Έτος ηχογράφησης: 1930

Εκδότης/Παραγωγός: Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών - Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο Μέλπως Μερλιέ

Κείμενα : Μάρκος Φ. Δραγούμης, Γιώργος Πονηρίδης, Κωνσταντίνος Βαρβάτος, Σύλλογος Γυναικών Νέου Σιδηροκάστρου. Μουσικολογική ανάλυση και περίληψη στα Αγγλικά : Μάρκος Φ. Δραγούμης

 

 

Το τραγούδι:

https://www.youtube.com/watch?v=kXd1hr4mtEg

 

 

Οι στίχοι:

Διώχνεις με, μάνα μ', διώχνεις με

κι αλήθεια προβοδάς με

κι αν δεν παγαίνω σήμερα

αύριο θε να παγαίνω

με τα πουλάκια θα διαβώ

και με τα χελιδόνια,

θα λείψω χρόνους δώδεκα

και μήνες δεκαπέντε

θα ΄ρθει η μέρα τ' Άη Γιωργιού [...]

 

 

Πηγή: youtube.com - #greek_folk_music

Φωτογραφία: www.pemptousia.gr

 

 

«Γιωργαλάκης» - Κεραμίδι Μαγνησίας

«Γιωργαλάκης» - Κεραμίδι Μαγνησίας

 

 

Ιδιότυπος χορός και τραγούδι της ξενιτιάς από την περιοχή του Κεραμιδίου Πηλίου Μαγνησίας. Συνήθιζαν να το τραγουδούν με ή και χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων την περίοδο του χειμώνα και κυρίως την περίοδο του Δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνεια). Ανήκει στην κατηγορία των «χειμωνιάτικων» τραγουδιών.

 

ΔΙΣΚΟΣ: ΚΕΡΑΜΙΔΙ - Τραγουδώντας την παράδοση. Το παραδοσιακό τραγούδι στο Πήλιο Μουσική Επιμέλεια, Ενορχήστρωση, Επιλογή Τραγουδιών: Δημήτρης Τραγουδάρας, Στέφανος Τραγουδάρας

Διεύθυνση Χορωδίας: Δημήτρης Τραγουδάρας

Τραγούδησαν οι κάτοικοι του χωριού(αλφαβητικά):

Ελένη Διακουμή, Βασίλης Καλαμίδας, Θανάσης Κατούνης, Δαφνούλα Κατσίμπη, Δημήτρης Κουτσιμπάνας, Ευθαλία Μπαντίδου, Ουρανία Παλληκάρη, Κυριάκος Παπαγεωργίου, Συραγούλα Παπαγεωργίου, Νίκος Πούλιος, Δήμητρα Παπαζέτη, Αικατερίνη Σολδάτου, Αγλαΐα Τραγουδάρα, Ασπασία Τσιούμαρη, Δημήτρης Τσιούμαρης

 

ΜΟΥΣΙΚΟΙ:

Νίκος Κερασιώτης (κλαρίνο),

Άιντα Κιόρρι(βιολί),

Βασίλης Τάτσης(λαούτο),

Στέφανος Τραγουδάρας(ακορντεόν)

Ηχοληψία: Γ. Ζαγόρης Α440 - Μουσικό Συνεργείο

Σχεδιασμός γραφικών: Αλεξάνδρα Τζόρτζεβιτς

Παραγωγή: Κοινότητα Κεραμιδίου

 

 

Το τραγούδι:

https://www.youtube.com/watch?v=0Ib7ygvRufQ

 

Οι στίχοι:

Πέρα στον πέρα μαχαλά

αμάν Γιωργαλάκη μ' στον άλλο παραπέρα.

Τρέχει νερό τρεχούμενο

αμάν Γιωργαλάκη μ' το λεν' κι ασημονέρι.

Όσες μανούλες κι αν το πιουν

αμάν Γιωργαλάκη μ' όλες παιδιά δεν κάνουν.

Δε το 'πινες μανούλα μου

αμάν Γιωργαλάκη μ', να μη με κάν'ς κι εμένα.

Κι αν μ' έκανες, τι μ' ήθελες

αμάν Γιωργαλάκη μ' κι αν μ' έχεις τι με θέλεις;

Εγώ στα ξένα περπατώ

αμάν Γιωργαλάκη μ' στα ξένα παραδ'λεύω.

 

[Ξένες πλένουν τα ρούχα μου, ξένες τα σκαματίζουν,

τα πλένουν μια, τα πλένουν δυο, τα πλένουν τρεις και πέντε

κι από τις πέντε κι ύστερα τα ρίχνουν στα σουκάκια.

– Πάρε ξένε μ’ τα ρούχα σου, πάρε και τα σκουτιά σου,

πάρτα, σύρτα στη μάνα σου, σύρτα στην αδερφή σου!

– Σαν είχα μάνα κι αδερφή, δεν τα ’φερνα σ’ εσένα].

 

 

Πηγή: youtube.com - #greek_folk_music

Φωτογραφία: /www.facebook.com/p/Κεραμιδι-Πηλιου

 

 

Τρίτη και 13, αλλά στην ποντιακή λαογραφία υπάρχουν λύσεις για ό,τι τρομοκρατεί!

Τρίτη και 13, αλλά στην ποντιακή λαογραφία υπάρχουν λύσεις για ό,τι τρομοκρατεί!

 

Από την ποντιακή λαογραφία δεν λείπουν οι προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες, γι’ αυτό και υπήρχαν τα… αντίμετρα ώστε να προλαμβάνεται ή θα θεραπεύεται το κακό

 

 

Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις των Ποντίων όλα μπορούσαν να λυθούν με το αποκάπνιμαν, την καύση δηλαδή ενός αντικειμένου μπροστά από τον «άρρωστο» προκειμένου να γίνει καλά (φωτ.: Pixabay / Alfi Mahini)

 

Γρουσούζικη, ακόμα και επικίνδυνη, μέρα θεωρείται η Τρίτη και 13, με την πηγή της δεισιδαιμονίας να βρίσκεται στην ημέρα της Άλωσης της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204 ή από τους Οθωμανούς το 1453 (το άθροισμα είναι 13), ή ακόμα και στα άστρα και τα ταρό.

 

Από την ποντιακή λαογραφία δεν λείπουν οι προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες, γι’ αυτό και υπήρχαν τα… αντίμετρα ώστε να προλαμβάνεται ή θα θεραπεύεται το κακό.

 

Και μπορεί η Τρίτη και 13 να μην «τρομοκρατούσε» τους Πόντιους, ωστόσο όταν υπήρχε ένας αιφνίδιος τρόμος, ή τρόμος από νεκρό ή ζώο, ή βασκανία από το κακό μάτι και το κακό πνεύμα, όλα μπορούσαν να λυθούν με το αποκάπνιμαν, την καύση δηλαδή ενός αντικειμένου μπροστά από τον «άρρωστο» προκειμένου να γίνει καλά.

 

Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού ο υποκαπνισμός γινόταν:

 

• Σε αυτόν που έπαθε από νεκρό (πάτεμαν, βλάψιμον) έκαιγαν κομμάτι από το σάβανό του, ή από κάποιο ρούχο του ίδιου νεκρού αν κατά τον ενταφιασμό του δεν προνόησαν να πάρουν κομμάτι σάβανο.

 

• Με κομμάτι από το ρούχο εκείνου που τον βάσκανε, αν φυσικά είχε επισημανθεί αυτός, έκαναν το ίδιο.

 

• Με τρίχες από ζώο όμοιο με κείνο που έβλαψε. Το ζώο αυτό το έβρισκαν με το λιωμένο κερί που το έχυναν σε λεκάνη νερού πάνω σε σταυροδρόμι. Ήταν ανάλογο με το σχήμα του κεριού.

 

• Με σβουνιά από το ζώο που βάσκανε ή τρόμαξε κάποιον.

 

• Με κομμάτι ξύλου από θαυματουργή εικόνα ή από το ξύλινο κατώφλι της εκκλησίας.

 

• Με πυρωμένο υνί αλετριού (να έξαφτεν καλά) στο οποίο έριχναν γιαούρτι· στον αχνό του έσκυβε ο άρρωστος για να υποκαπνιστεί.

 

Υποκαπνισμό έκαναν και στα ζώα, όπως π.χ. στο μαστό της αγελάδας που μόλις γέννησε, με αποκέρια του αγιασμού των Φώτων ή της Λαμπρής για να μην πάθει το ζώο μαστίτιδα.

 

Μορφή υποκαπνισμού ήταν και το θυμιάτισμα. Ο νοικοκύρης (ή η νοικοκυρά) με το σπιτικό θυμιατό τις απογευματινές ώρες υποκάπνιζε το εσωτερικό του σπιτιού, την αυλή, το μαντρί και όποιο πρόσωπο συντύχαινε. Ήταν αυτό μια προληπτική ενέργεια για να διωχθούν τα κακά πνεύματα.

 

Πηγή: www.pontosnews.gr

Νανούρισμα

Νανούρισμα

Bottom of Form

 

Νανούρισμα, πίνακας του 19ου αιώνα του Φρανσουά Ρις (François Riss)

 

 

Νανούρισμα ονομάζεται ένα χαλαρωτικό μουσικό κομμάτι ή τραγούδι, το οποίο συνήθως απευθύνεται σε μικρά παιδιά. Οι σκοποί του νανουρίσματος ποικίλλουν και σε ορισμένες κοινωνίες χρησιμοποιούνται για να μεταδοθεί η πολιτιστική γνώση ή παράδοση. Πολλές φορές τα νανουρίσματα χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, ανάδειξη της συναισθηματικής νοημοσύνης, συντήρηση της προσοχής των βρεφών, μετριασμό της διέγερσης των βρεφών και ρύθμιση της συμπεριφοράς τους. Ίσως μια από τις πιο σημαντικές χρήσεις των νανουρισμάτων είναι το κοίμισμα των βρεφών. Ως εκ τούτου, η μουσική είναι συχνά απλή και επαναλαμβανόμενη. Νανουρίσματα μπορούν να βρεθούν σε πολλές χώρες, και έχουν υπάρξει από τους αρχαίους χρόνους.

 

Δημοτικά νανουρίσματα

 

1. Ύπνε, που παίρνεις τα παιδιά, έλα πάρε και τούτο, μικρό μικρό σού το 'δωκα, μεγάλο φέρε μου 'το· μεγάλο σαν ψηλό βουνό, ίσιο σαν κυπαρίσσι κι οι κλώνοι του ν' απλώνονται σ' ανατολή και δύση. 2. Νάνι νάνι, νάνι νάνι ύπνον ήσυχο να κάνει. Να κοιμάται να μερώνει, να ξυπνά να μεγαλώνει· να κοιμάται σαν τ' αρνάκι, να ξυπνά σαν τ' αηδονάκι. Μην πατάτε, μη βροντάτε· το παιδάκι μου κοιμάται… 3. Νάνι, θά 'ρθει η μάνα σου απ' το δαφνοπόταμο κι από το γλυκό νερό, να σου φέρει λούλουδα, λούλουδα, τριαντάφυλλα και μοσκογαρούφαλα. 4. Κοιμήσου συ, μωράκι μου, σε κούνια καρυδένια, σε ρουχαλάκια κεντητά και μαργαριταρένια. Έλα, Χριστέ και Παναγιά, και πάρ' το στους μπαξέδες και γέμισε τους κόρφους του λουλούδια, μενεξέδες. Κοιμήσου συ, παιδάκι μου, κι η μοίρα σου δουλεύει και το καλό σου ριζικό σού κουβαλεί και φέρνει. Κοιμάται νιο, κοιμάται νιο, κοιμάται νιο φεγγάρι, κοιμάται το παιδάκι μου στ' άσπρο το μαξιλάρι. Ο ύπνος τρέφει τα μωρά κι η υγειά τα μεγαλώνει και η κυρά η Παναγιά τα καλοξημερώνει. 5. Κοιμήσου αστρί, κοιμήσου αυγή, κοιμήσου νιο φεγγάρι, κοιμήσου, που να σε χαρεί ο νιος που θα σε πάρει. Κοιμήσου, που παράγγειλα στην Πόλη τα χρυσά σου, στη Βενετιά τα ρούχα σου και τα διαμαντικά σου. Κοιμήσου, που σου ράβουνε το πάπλωμα στην Πόλη και που σου το τελειώνουνε σαράντα δυο μαστόροι. Στη μέση βάνουν τον αϊτό, στην άκρη το παγόνι, νάνι του ρήγα το παιδί, του βασιλιά τ' αγγόνι. Κοιμήσου και παράγγειλα παπούτσια στον τσαγκάρη, να σου τα κάνει κόκκινα με το μαργαριτάρι. Κοιμήσου μες στην κούνια σου και στα παχιά πανιά σου, κι η Παναγιά η Δέσποινα να είναι συντροφιά σου. 6. Να μου το πάρεις, ύπνε μου, τρεις βίγλες θα σου βάλω, τρεις βίγλες, τρεις βιγλάτορες κι οι τρεις αντρειωμένοι. Βάζω τον ήλιο στα βουνά και τον αϊτό στους κάμπους, τον κυρ Βοριά το δροσερόν ανάμεσα πελάγου. Ο ήλιος εβασίλεψε κι ο αϊτός αποκοιμήθη κι ο κυρ Βοριάς ο δροσερός στη μάνα του πηγαίνει: «Γιε μου, και πού 'σουν χτες προχτές, πού 'σουν την άλλη νύχτα; Μήνα με τ' άστρα μάλωνες, μήνα με το φεγγάρι; Μήνα με τον αυγερινό, που 'μαστε αγαπημένοι;» «Μήτε με τ' άστρα μάλωνα μήτε με το φεγγάρι μήτε με τον αυγερινό, οπού 'στε αγαπημένοι. Χρυσόν υγιόν εβίγλιζα στην αργυρή του κούνια». 7. Kοιμάται το τριαντάφυλλο κοντά στη μαντζουράνα, κοιμάται το παιδάκι μου με τη γλυκιά του μάνα. Kοιμάται το παιδάκι μου στην αργυρή του κούνια, στην αργυρή και στη χρυσή και στη μαλαματένια. Kοιμήσου συ, παιδάκι μου, κι εγώ σε νανουρίζω, κι εγώ την κούνια σου κουνώ, γλυκά να σε κοιμίζω. Kοιμήσ' αστρί, κοιμήσ' αυγή, κοιμήσου, νιο φεγγάρι, κοιμήσου, κυρά θάλασσα με το χρυσό σου ψάρι.

[πηγή: Aνθολόγιο για τα παιδιά του Δημοτικού, μέρος πρώτο, δεύτερο και τρίτο, Oργανισμός Eκδόσεως Διδακτικών Bιβλίων, 1975 και Mάρκος Aυγέρης, M.M. Παπαϊωάννου, B. Pώτας, Θρ. Σταύρου, H ελληνική ποίηση ανθολογημένη, τ. Γ΄, Kυψέλη, Αθήνα 1959 ]

 

Πηγή:

el.wikipedia.org

http://photodentro.edu.gr