«ΠΕΝΤΟΖΑΛΙ» - Κρητικός χορός

«ΠΕΝΤΟΖΑΛΙ» - Κρητικός χορός 

 

 

 

 

Ακούστε τη μουσική – στη Λύρα ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης:

 

https://www.youtube.com/watch?v=viF5qtfUhHs

 

 

Ένας από τους πλέον εντυπωσιακούς και αγαπητούς χορούς της Κρήτης, ο «Πεντοζάλης» ή αλλιώς «Πεντοζάλι», χορός κατά βάση αντρικός, ο οποίος συνοδεύεται από πλήθος μελωδιών, τις λεγόμενες «κοντυλιές».

 

Λέγεται πως ονομάστηκε «πεντοζάλι», γιατί συμβολίζει το πέμπτο ζάλο (δηλαδή βήμα), όπως ειπώθηκε η θεωρούμενη πέμπτη κατά σειρά ελπίδα των Κρητικών για απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους, κατά τα τέλη του 18ου αιώνα.

 

Σύμφωνα με την παράδοση, ο χορός έλαβε τη σημερινή μουσικοχορευτική μορφή και ονομασία του την περίοδο της Επανάστασης του Δασκαλογιάννη (Ιωάννη Βλάχου) στα 1770 -71 και αποκτώντας συμβολισμούς στην ονομασία, το βηματισμό και τη μουσική του. Λέγεται ότι ο Δασκαλογιάννης διεμήνυσε στον οργανοπαίχτη Κιώρο από την Ανώπολη Σφακιών να του συνθέσει ένα πολεμικό χορό με δώδεκα γυρίσματα (όσοι ήταν και οι αρχηγοί που έπαιρναν μέρος στο ξεσηκωμό).

 

Ο χορός χορεύτηκε όπως και σήμερα με τους στρατιώτες πιασμένους από τους ώμους συμβολίζοντας την αλληλοϋποστήριξη την συνεργασία και την εμπιστοσύνη των πολεμιστών.

 

Στο νομό Χανίων, ο χορός είναι γνωστός ως Πεντοζάλι, ενώ στο νομό Ρεθύμνου συναντάται ως Πεντοζάλης ή Πενταζάλης. Ο γρήγορος Πεντοζάλης λέγεται κυρίως «Πηδηχτός», ενώ στο νομό Ηρακλείου και Λασιθίου «Πηδηχτός» λέγεται ο εκάστοτε τοπικός πηδηχτός χορός (π.χ. Μαλεβιζώτης, Στειακός κ.λ.π.).

 

Στο Μυλοπόταμο Ρεθύμνου ο πηδηχτός καταγράφηκε ως «δυνατός πεντοζάλης». Κατά μία άλλη εκδοχή «Πεντοζάλια» και «πεντοζαλάκια» ονομάζονται, ουσιαστικά, οι κοντυλιές του Σιγανού, χορός ο οποίος συνήθως προηγείται του γρήγορου πηδηχτού.

 

Η παλαιότερη αναφορά στον χορό προέρχεται από το 1840. Ο Εμμανουήλ Βυβιλάκης από τις Βρύσες Αμαρίου του νομού Ρεθύμνου στην εργασία του «Neugriechisches Leben, verglichen mit dem Altgriechischen; zur Eriduterung beider» (Βερολίνο 1840), καταγράφει στους χορούς των σύγχρονων Κρητικών μεταξύ άλλων: «Πεντοζαλίτης (ο χορός με τα πέντε βήματα). Πρόκειται για έναν άλλο χορό η εντοπιότητα του οποίου βρίσκεται στις ανατολικές περιοχές της Κρήτης, Κνωσό και Λασίθι. Το χορό αυτό, που δεν είναι άλλος από τα αυτοδαή ορχήματα του Σοφοκλή» (Σοφοκλ. Αίας 693-701) ενώ παραθέτει περιγραφή από την Ιλιάδα του Ομήρου (Σ 590-605).

 

ΔΙΣΚΟΣ: Μάνα Κρήτη, 1997

Λύρα: Χαράλαμπος Γαργανουράκης

Επιμέλεια παραγωγής: Στέλιος Αεράκης

 

 

 

Πηγή: youtube - #greek_folk_music

Φωτογραφία: maleviziotis.gr