Άγιος Σπυρίδωνας – έθιμα

Άγιος Σπυρίδωνας – έθιμα

 

 

Στη λαϊκή παράδοση, η γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνα (12 Δεκεμβρίου) είχε ιδιαίτερη σημασία για τους αγρότες, καθώς συνδέθηκε με τη σπορά φακής. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η ημέρα αυτή θεωρούνταν ευνοϊκή για τη σπορά, ειδικά για καλλιέργειες όπως η φακή, που είναι ανθεκτική και βασικό στοιχείο της αγροτικής διατροφής. Οι γεωργοί έσπερναν φακές ανήμερα της γιορτής, πιστεύοντας ότι με την ευλογία του Αγίου η καλλιέργειά τους θα ήταν αποδοτική. Το έθιμο αυτό συνοδευόταν συχνά από ευχές και τελετές, όπως ο αγιασμός των σπόρων, που στόχευαν να εξασφαλίσουν γονιμότητα της γης και καλή σοδειά.

 

Ο Άγιος Σπυρίδωνας ως προστάτης των γεωργών

Ο Άγιος Σπυρίδωνας, γνωστός για τα θαύματά του και την ταπεινότητά του, θεωρείται προστάτης των φτωχών και των αγροτών. Στις παραδοσιακές κοινωνίες, οι αγρότες αναζητούσαν τη βοήθεια και την ευλογία του Αγίου για την επιτυχία της σποράς τους, πιστεύοντας ότι με τη μεσολάβησή του μπορούσαν να εξασφαλίσουν μια καλή σοδειά.

 

Η γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνα σηματοδοτεί μια περίοδο που, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες, ήταν κατάλληλη για τις τελευταίες σπορές, ιδιαίτερα σε περιοχές με ηπιότερο κλίμα. Σε πολλές περιοχές, οι αγρότες θεωρούσαν την ημέρα αυτή ευνοϊκή για την ολοκλήρωση των γεωργικών εργασιών. Οι καλές καιρικές συνθήκες ανήμερα της γιορτής θεωρούνταν σημάδι ευλογίας και επιτυχίας για τη νέα καλλιεργητική περίοδο.

 

Τελετουργίες και έθιμα

Στις αγροτικές περιοχές, η γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνα συχνά συνοδευόταν από θρησκευτικές τελετές, όπως αγιασμούς στα χωράφια και προσευχές για καλή σοδειά. Οι αγρότες έπαιρναν αγιασμό από την εκκλησία και ράντιζαν τους σπόρους πριν τους σπείρουν, ζητώντας την προστασία του Αγίου από φυσικές καταστροφές, όπως παγετούς ή ξηρασίες.

 

Η σπορά συνδέθηκε με τον Άγιο Σπυρίδωνα και για έναν βαθύτερο πνευματικό λόγο. Όπως η σπορά απαιτεί πίστη για την καρποφορία της γης, έτσι και ο Άγιος Σπυρίδωνας συμβόλιζε την ελπίδα, την υπομονή και τη σύνδεση του ανθρώπου με το θείο. Η πράξη της σποράς ανήμερα της γιορτής του Αγίου ήταν μια μορφή προσφοράς, αλλά και δέησης για προστασία και ευημερία.

 

 

Το έθιμο της τηγανίτας στην Κέρκυρα, χάνεται στα βάθη των αιώνων, όμως η γεύση παραμένει αναλλοίωτη, με τους επισκέπτες του νησιού να δηλώνουν «πως είναι οι καλύτεροι λουκουμάδες που έχουν γευτεί ποτέ τους».

 

Οι πιστοί θα ομολογήσουν πως «αυτό γίνεται γιατί είναι ευλογημένοι από τον Άγιο», ενώ οι νεότεροι θα πουν πως «οι τηγανίτες της Κέρκυρας γίνονται με αγνά υλικά και αποτελούν έμβλημα για τον τόπο».

 

Όπως και να ‘χει είναι ένα έθιμο παρακαταθήκη που άφησαν οι προγενέστεροι και έχει υιοθετηθεί από όλες τις οικογένειες του νησιού.

 

Από στόμα σε στόμα, το έθιμο φέρεται πως ξεκινά όταν το νησί βρισκόταν υπό κατοχή των Ενετών, οι οποίοι έδειχναν ιδιαίτερο σεβασμό στον Άγιο Σπυρίδωνα. Τα χρόνια όμως τότε ήταν αρκετά δύσκολα για τους περισσότερους Κερκυραίους, που δεν ανήκαν στην αστική τάξη ή δεν ήταν οι οικογένειες τους εγγεγραμμένες στο Χρυσή Βίβλο, γνωστή σε όλους ως Λίμπρο ντ’ Όρο (Libro d’Oro).

 

Η πείνα «μάστιζε» τον απλό λαό, όμως ενθάρρυνε την πίστη του στον Άγιο. Έτσι παραμονή της γιορτής του, οι Κερκυραίες έκαναν τις τηγανίτες, κυρίως με αλεύρι και νερό και λιγοστό αραιωμένο με νερό μέλι, προκειμένου να τις μοιράσουν σε όλους τους πιστούς που θα ξενυχτούσαν στο πλάι του Αγίου Σπυρίδωνα και έπρεπε να αντέξουν την αγρυπνία, το «βεγγιόλι», όπως λένε στο νησί.

 

Η συνταγή πάντως της τηγανίτας κρατιέται από τότε ως επτασφράγιστο μυστικό. Άλλοι λένε ότι βασίζεται στο φρέσκο βούτυρο της περιοχής και γίνεται τόσο νόστιμη, ενώ άλλοι ισχυρίζονται πως το τοπικό μέλι είναι που κάνει τη διαφορά.

 

Tο έθιμο θέλει κάθε χρόνο, παραμονή του Αγίου Σπυρίδωνα, στις 11 Δεκεμβρίου, η Ένωση Προσκόπων Κέρκυρας να προετοιμάζει, μαζί με τους εθελοντές, εκατοντάδες τηγανίτες και αυτές να μοιράζονται δωρεάν σε όλο τον κόσμο ντόπιους και επισκέπτες. Ανήμερα της γιορτής του Αγίου Σπυρίδωνα, το έθιμο κορυφώνεται. Όλα τα σπίτια μοσχομυρίζουν τηγανίτες, ενώ οι πλανόδιοι έχουν και αυτοί την τιμητική τους, γιατί η ζεστή τηγανίτα της Κέρκυρας τρώγεται από το πρωί.

 

Το έθιμο της «τηγανίτας του Αγιού» στην Κέρκυρα, έχει «ταξιδέψει» σε όλα τα πλάτη της γης, όχι μόνο από όσους τη δοκίμασαν και τους έμεινε αξέχαστη, αλλά γιατί έγινε και ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, χάρη στην ευαισθητοποίηση νέων ανθρώπων του νησιού, κατακτώντας έτσι την Ελλάδα, την Αφρική, το Λονδίνο, τη Φρανκφούρτη, το Βερολίνο, ακόμη και το Μπαγκλαντές, ενώ σύντομα αναμένεται να εγγραφεί και στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.

 

Πηγή: newsbomb.gr

           Ekklisiaonline.gr