«ΒΡΕ ΜΑΝΩΛΗ ΜΑΝΩΛΑΚΗ» (Χωριστή Δράμας)

«ΒΡΕ ΜΑΝΩΛΗ ΜΑΝΩΛΑΚΗ» (Χωριστή Δράμας) - Μακεδονικά τραγούδια

 

Αγρότες της Χωριστής κατά τη βουλγαρική κατοχή

 

 

Μακεδονικός καρσιλαμάς και τραγούδι από τη Χωριστή Δράμας υπό τη συνοδεία του ζουρνά και του νταουλιού, των παλιών τοπικών οργάνων της περιοχής. Το τραγούδι είναι γνωστό σε πολλές περιοχές του ελληνισμού. Πρόκειται για τραγούδι με πανελλήνια απήχηση, που αποδίδει ένα πραγματικό, δραματικό συμβάν με τραγικό τέλος.

 

Το τραγούδι αφηγείται ένα έγκλημα ερωτικού πάθους. Η θέση της γυναίκας σε παρελθούσες εποχές ήταν ιδιαιτέρως υποβαθμισμένη και η υπόνοια και μόνο ότι απηύθυνε λόγο ή - ακόμη χειρότερα - έπλυνε το ρούχο κάποιου άλλου άντρα, εκτός του συζύγου της, αποτέλεσε αιτία να οργιστεί ο πρωταγωνιστής Μανώλης και πάνω στο μεθύσι του να τη σφάξει. Το πρωί το μετάνιωσε πικρά, αλλά ήταν πλέον αργά.

 

Η ιστορικός Ευτυχία Λιάτα στο βιβλίο της «Ο Μενούσης, ιστορία και παράδοση» (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, 2011) υποστηρίζει πως το τραγούδι «σαν προφορικό βραχύ χρονικό, ενδέχεται να διασώζει ένα πραγματικό γεγονός που αποτυπώνει μέσα σε λίγους στίχους και με τρόπο άμεσο και παραστατικό τα ήθη μιας κοινωνίας πολύ διαφορετικής από τη δική μας και τη μετάβαση από τη συντηρητική κοινωνία του παρελθόντος στην κοινωνία της νεωτερικότητας. Η παραδοσιακή κοινωνία είναι σκληρή και η θέση της γυναίκας στην κοινωνική ζωή υπακούει σε αυστηρούς κανόνες. Η γυναίκα του Μενούση τιμωρείται όχι για την απιστία της, πραγματική ή φανταστική, αλλά για τον αέρα του νέου ήθους που φαίνεται να φέρνει με τη συμπεριφορά της.

 

Μολονότι οι ρίζες κάποιων παραλλαγών του μπορεί να φτάνουν ως τα ακριτικά τραγούδια του ελληνικού Μεσαίωνα, οι περισσότερες παραλλαγές χρονολογούνται στα τέλη του 17ου-αρχές 18ου αιώνα – μετά τα μέσα του 19ου αιώνα η λαοφιλής Ηπειρώτικη εκδοχή του τραγουδιού. Μπορεί να αλλάζουν τα ονόματα των γλεντοκόπων, το σημείο συνάντησης του άντρα με τη γυναίκα ή τα ρούχα της αλλά η ιστορία παραμένει η ίδια: ο άδικος φόνος μιας γυναίκας που έπεσε θύμα συκοφαντίας και επιπολαιότητας. Σε αυτή τη δραματική ιστορία οφείλει το τραγούδι τη ζωντάνια και τη μακροβιότητά του, αλλά και στον κεντρικό χαρακτήρα της αφήγησης. Ο Μενούσης ή Μανώλης ή Αντώνης, όπως και αν λέγεται ο πρωταγωνιστής στις διάφορες παραλλαγές, είναι μια τραγική φιγούρα, θύτης και θύμα μαζί, που έχει γίνει στη συλλογική συνείδηση ένας λαϊκός ήρωας στο μεταίχμιο του παλιού με τον νέο κόσμο.

 

Ακούστε το τραγούδι:

https://www.youtube.com/watch?v=R6y1eM5Lnus

 

 

Αρχείο ΕΡΤ, ντοκιμαντέρ του 1985 - Χωριστή Δράμας

 

Παίζουν και τραγουδούν κάτοικοι της Χωριστής

 

 

Οι στίχοι:

-Βρε Μανώλη, Μανωλάκη, βρε καλό παιδί

τι καλή γυναίκα 'πο χεις και δε χαίρεσαι.

-Πού την είδες, πού την ξέρεις, πού την λόγιασες;

-Μες στον γκιουλ μπαξέ την είδα και την λόγιασα.

Κι ο Μανώλης μεθυσμένος πάει την έσφαξε,

το πρωί ξεμεθυσμένος πάει την έκλαψε:

Σήκω πάπια, σήκω χήνα, σήκω πέρδικα [...]

 

 

Πηγή: #Greek_folk_music #Macedonian_folk_song #Greek_Macedonia

Φωτογραφία: el.wikipedia.org