Ίμβρος αφιέρωμα μέρος 1ο : Ιστορία και το τώρα

 

Ίμβρος αφιέρωμα μέρος 1ο : Ιστορία και το τώρα

ΙΜΒΡΟΣ ΓΛΥΚΙΑ ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΥ

Ίμβρο, γλυκιά πατρίδα μου

κι αν βρίσκομαι στα ξένα,

ούτε στιγμή δε σε ξεχνώ

κι όλο μιλώ για σένα.

Πατρίδα μου, όποιος το πει

τελείως πως σε χάσαμε,

του απαντώ:

‘Θα γίνει αυτό όταν θα σε ξεχάσουμε’.

Κι αφού δεν πρόκειται ποτέ

να βγεις απ’ την καρδιά μας,

γι’ αυτό πατρίδα μου γλυκιά

θα ‘σαι πάντα δικιά μας.

Ίμβρο μου, μην πικραίνεσαι

για ‘κείνα τα παιδιά σου,

που η τύχη τους το έφερε

να είναι μακριά σου.

Γιατί αυτά ελπίζουνε,

πως θα ‘ρθει εκείνη η μέρα,

που θ’ ανοίξουν οι αγκάλες σου

να ‘ρθουν πάλι σε σένα.

4

Στην ξενιτιά που βρίσκονται

παντού απ’ άκρη σ’ άκρη

και το ψωμί που βγάζουνε

ζυμώνεται με δάκρυ.

Μα το δικό σου το ψωμί

πατρίδα αγαπημένη,

ας είν’ μικρό, ας είν’ ξερό,

είναι γλυκό σαν μέλι.

Γιατί σε σε(να) ζυμώνεται

με ιδρώτα τιμημένο,

ιδρώτα φτωχού μα τίμιου

κι είναι ευλογημένο.

Α.Κ.

 

Λίγα λόγια σχετικά με την ΊΜΒΡΟ

Η Ίμβρος είναι νησί των Θρακικών Σποράδων στο Βόρειο Αιγαίο, βρίσκεται στην είσοδο του Ελλησπόντου, κοντά στη χερσόνησο της Καλλίπολης. Το 1922 αριθμούσε περίπου 12.000 κατοίκους, όλοι τους Έλληνες. Σήμερα γεωγραφικά ανήκει στην Τουρκία και κυριαρχείται απ’ αυτή με ένα ειδικό καθεστώς, που προέβλεπε τοπική αυτοδιοίκηση και ειδική μεταχείριση του πληθυσμού, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923). Η στρατηγικής σημασίας θέση του νησιού, εντοπίζεται έξω από τα στενά των Δαρδανελίων, που αποτελούν τη μοναδική θαλάσσια δίοδο επικοινωνίας μεταξύ Μαύρης Θάλασσας και Μεσογείου. Τελικά οι ντόπιοι κάτοικοι αναγκάστηκαν να ‘πληρώσουν’ την καίρια αυτή θέση τους και να ακολουθήσουν την ιστορική τους μοίρα.

Τα απομεινάρια νεολιθικών οικισμών στην Ίμβρο μαρτυρούν ότι το νησί κατοικείται από τα βάθη των αιώνων. Μέχρι και τα τέλη του 6ου αιώνα π. Χ. κατοικούνταν από Προέλληνες. Το όνομά της το πήρε από τον Καρικό θεό της γονιμότητας Ίμβραμο ή Ίμβρασο. Ο Όμηρος μας πληροφορεί ότι σε αυτή τη νευραλγικής σημασίας γωνιά του Αιγαίου, ανάμεσα στην Τένεδο και την Ίμβρο, είχε τους στάβλους των αλόγων του ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας. Αλλά και η θεά Θέτιδα, μητέρα του ηρωικού Αχιλλέα, είχε τα παλάτια της στο βυθό ανάμεσα στην Ίμβρο και τη Σαμοθράκη.

Η αρχαία ιστορία του νησιού είναι στενά συνδεδεμένη με εκείνη της Λήμνου. Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, πρώτοι κάτοικοι ήταν οι Πελασγοί, που μετοίκησαν από την Αττική. Η Ίμβρος αποτελούσε «Δήμο Αθηναίων ο εν Ίμβρω». Οι Αθηναίοι είχαν αντιληφθεί τη μοναδικής σημασίας γεωγραφική θέση του νησιού και το οργάνωσαν σύμφωνα με τα πρότυπα της Αθήνας.

Αργότερα, γνώρισε το ζυγό πολλών κατακτητών, από τους Πέρσες και τους Ρωμαίους μέχρι τους και τον πολιτισμό τους. Πάνω στα απομεινάρια των αρχαίων ναών με τις μαρμαροκολόνες και τις στήλες βλέπουμε να είναι κτισμένες εκκλησίες και ξωκλήσια.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204, η Ίμβρος κατακυρώθηκε στους Βενετούς μέχρι το 1262, όπου περιήλθε πάλι στη Βυζαντινή κυριαρχία, που της εξασφάλισε για μεγάλη περίοδο ήρεμο βίο.

Το 1455, ο Μωάμεθ Β’ αποφάσισε την ένταξη των νησιών Ίμβρου, Θάσου και Σαμοθράκης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο τουρκικός στόλος έλαβε την εντολή να καταλάβει τα νησιά και να εγκαταστήσει σ’ αυτά τουρκική φρουρά.

Έτσι, μετά τη σύντομη εγκατάσταση των Λατίνων, που κατασφάχτηκαν και αποκεφαλίστηκαν από τους Τούρκους, η νήσος Ίμβρος περιήλθε πλέον οριστικά στην τουρκική κυριαρχία, το 1471.

Το νησί απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στόλο κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (18 Οκτωβρίου 1912) και με τη Συνθήκη των Σεβρών (1920), επικυρώθηκε η ένωση τους με την Ελλάδα. Τρία χρόνια αργότερα με τη Συνθήκη της Λωζάννης (23 Ιουλίου 1923), τα δύο νησιά Ίμβρος και Τένεδος ήταν τα μοναδικά νησιά στο Αιγαίο που παραχωρούνταν στην Τουρκία και εξαιρούνταν από την ανταλλαγή των πληθυσμών. Σύμφωνα με τη Συνθήκη, η Τουρκία αναγκαζόταν να επιτρέψει την ίδρυση ‘του ειδικού καθεστώτος αυτοδιοίκησης’ σ’ αυτά τα νησιά. Επίσης, διασφαλιζόταν για τους Έλληνες κατοίκους της Ίμβρου και της Τενέδου, η προστασία ζωής και της περιουσίας τους και η θρησκευτική ελευθερία. Ωστόσο, οι διατάξεις αυτές δεν εφαρμόστηκαν ποτέ και στην Ίμβρο άρχισε βαθμιαία να δημιουργείται αφόρητη κατάσταση, που επιδεινώθηκε μετά τα ανθελληνικά γεγονότα στην Κωνσταντινούπολη, το 1955. Επιδιώχθηκε συστηματικά ο αφελληνισμός του νησιού, τα δικαιώματα των Ελλήνων κατοίκων περιορίστηκαν και οι ελάχιστοι Τούρκοι κάτοικοί του πολλαπλασιάστηκαν. Και όντως… Οι Τούρκοι επιφύλαξαν για τους Έλληνες των δύο αυτών νησιών, μια πολύ «ειδική» μεταχείριση, έτσι ώστε σήμερα, να έχουν απομείνει εκεί περί τους 200 ηλικιωμένους Έλληνες, ενώ ο συνολικός πληθυσμός που είναι περίπου 7.000 «τονώθηκε» με Τούρκους και Κούρδους έποικους. Η αναλογία, πριν το 1964, ήταν περίπου 6.100 Έλληνες και 200 Τούρκοι. (Γρηγόρης Τσαμουρλίδης, άρθρο: Ίμβρος: ένα νησί με δική του ιστορία)

Η Ίμβρος (παλαιότερη τουρκική ονομασία: İmroz, σήμερα στα Τουρκικά: Gökçeada (Gökçe= ουράνιο, ada= νησί, μεταφρασμένα από την Τουρκική, δηλαδή το Gökçeada μπορεί να μεταφραστεί στα Ελληνικά ως ουράνιο νησί ή το ουρανί νησί), είναι το μεγαλύτερο νησί της Τουρκίας και ανήκει στην νομαρχία του Τσανάκκαλε. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία, η μελισσοκομική, καλλιέργεια σιτηρών/ελαιοδέντρων, η αλιεία και ο τουρισμός. Το νησί φημίζεται επίσης για τα αμπέλια του και το εκλεκτό κρασί του.

Η Ίμβρος, από γεωγραφική άποψη, είναι ένα νησί με έκταση 285,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βρίσκεται 13 μίλια βορειανατολικά της Λήμνου και 15 νοτιανατολικά της Σαμοθράκης. Είναι καλυμμένη από χαμηλά βουνά (η υψηλότερη κορυφή της, ο Προφήτης Ηλίας, έχει ύψος 600 μέτρα) και μικρές κοιλάδες με άφθονα τρεχούμενα νερά. Αν και νησί, οι οικισμοί της εμφανίζουν πολλά

κοινά χαρακτηριστικά με τους γεωργοκτηνοτροφικούς οικισμούς των ορεινών περιοχών της Μακεδονίας και της Θράκης: τα κτίσματα, είναι κατά κανόνα μικρά και λιτά, με διάσπαρτους βοηθητικούς χώρους (αποθήκες, στάβλοι, φούρνοι, κ.ά.), ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες μιας αυτοσυντηρούμενης οικιακής οικονομίας, χωρίς να προκαλούν τους αλλεπάλληλους, κατά τη μακραίωνη ιστορία της, κατακτητές. Κατασκευασμένα από πέτρα, λάσπη, ξύλο και κεραμίδι, έχουν σοφά αξιοποιήσει τη γεωμορφολογία του εδάφους, αναδεικνύοντας λειτουργικά στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του βορειανατολικού Αιγαίου.

Οι δρόμοι στην Ίμβρο είναι λιθόστρωτοι (καλντερίμια), ενώ παραδοσιακά σημεία αναφοράς και κέντρα επικοινωνίας σε κάθε οικισμό είναι η εκκλησία, το σχολείο, οι απλές βρύσες, οι βρύσες-πλυσταριά με τις πέτρινες γούρνες και το τζάκι για το απαραίτητο ζέσταμα του νερού και η πλατεία με τα καφενεία και τα μαγαζιά. Σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή και στην οικονομία του νησιού έπαιζαν τα «ντάμια», οι βοηθητικές εξοχικές αγροικίες, μονώροφες ή διώροφες, που κάθε οικογένεια συντηρούσε στις διάφορες «ξωμεριές» (εξοχές) του νησιού. (www.imvrosisland.org – γεωγραφικά στοιχεία)

Σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά. Το επίσημο τουρκικό κράτος με την πίεση τόσο των Διεθνών οργανισμών και ιδιαίτερα της Ε.Ε., όσο και με την κατακραυγή και τις επικρίσεις που δέχεται για την εκάστοτε πολιτική του από τους σύγχρονους Τούρκους, αναθεωρεί πολλές απ’ τις παλιές του αποφάσεις. Επέτρεψε τη λειτουργία Δημοτικού Σχολείου, επιστρέφει περιουσίες που είχαν δημευτεί, διευκολύνει τους Ίμβριους στην απόκτηση τουρκικής υπηκοότητας, προκειμένου να μπορέσουν να κληρονομήσουν την περιουσία των γονέων τους, ανακαινίζει εκκλησίες και κάνει γενικώς ενέργειες που δίνουν ελπίδες στους Ιμβρίους. Από την άλλη μεριά, μέσα απ’ τον τουρισμό μία μερίδα πλούσιων και μορφωμένων Τούρκων έχουν γνωρίσει τον πολιτισμό του νησιού, αγοράζουν και ανακαινίζουν εξοχικές κατοικίες, αναγνωρίζουν και επικρίνουν τις αδικίες που έγιναν στους ντόπιους κατοίκους και προσπαθούν με κάθε τρόπο να ξαναβρεί και να διατηρήσει το νησί το παλιό καθαρό φυσικό του περιβάλλον, την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του και να αναβιώνει τα ήθη και έθιμα του.

Ιούλιος (Ο Αλωνάρης – ήθη/έθιμα γιορτές και μύθοι)

 

Ιούλιος (Ο Αλωνάρης – ήθη/έθιμα γιορτές και μύθοι)

 

 

 

‘’Αλωνάρη με τ' αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια’’.

 

Τραγούδια στα αλωνίσματα δεν ακούγονταν. Κυριαρχούσαν οι φωνές των αλωνιστάδων προς τα ζώα τους. Στο λίχνισμα πάλι, ο άνεμος ήταν το κύριο μέλημα και οι σβέλτες κινήσεις των λιχνιστάδων δεν σήκωναν τραγούδι. Έπειτα η αχυροπάσπαλη κι ο κουρνιαχτός από τα φροκαλίσματα έκλειναν το στόμα.

Έχουμε όμως τραγούδια παλιά με γραφικές σκηνές αλωνίσματος, που μπορούσαν να τραγουδούν στις μετέπειτα ώρες της ξεκούρασης.

 

Εγώ περνάω κι αντιπερνάω στης Μαυρουδής τ’αλώνι,

όπου αλωνίζουν δώδεκα κι όπου συμπάζουν δέκα,

κι η Μάρω με τη μάνα της τριγύρω λαγανίζει.

Κι η μάνα της της έλεγε κι η μάνα της της λέει:

-Φεύγα Μαριώ απ’τον κουρνιαχτό, φεύγα κι από τον ήλιο.

-Μάνα τον ήλιο αγαπώ, τον κουρνιαχτό τον θέλω

τον γιο του πρωτολιχνιστή, άντρα θε να τον πάρω.

-Ο γιος του πρωτολιχνιστή πολλά προικιά γυρεύει.

-Σαν τα γυρεύει δώστε τα, καλός είν’ κι ας τα πάρει.

-Γυρεύει βόδια του ζυγού, φοράδα της καβάλλας,

γυρεύει κι ανεμόπαχτο να τρώει η φοράδα μέσα,

γυρεύει αμπέλια ατρύγητα, χωράφια με τα στάχυα

κι αλώνια καλοπέτρινα και μαρμαροστρωμένα.

-Σαν τα γυρεύει δώστε τα, καλός είν’ κι ας τα πάρει.

Το πρώτο ψωμί που θα ζυμωθεί με το καινούργιο στάρι έχει διάφορες κατά τόπους ονομασίες: τζιτζιροκούλικο, μπουγάτσα.

Απ’αυτό το πρώτο ζυμάρι ζύμωναν και μία κουλούρα που την κρεμούσαν στη βρύση για να τρέξουν τα καλά, όπως το νερό. Όποιος πήγαινε πρώτος να πάρει νερό από τη βρύση, έπαιρνε και την κουλούρα.

Η απειλή όμως από τους κινδύνους (φωτιά, βροχή, χαλάζι) ήταν μεγάλη για τα χωράφια και γι’αυτό οι γεωργοί επιζητώντας τη θεϊκή προστασία τιμούσαν με αργία τους αγίους που εορτάζουν τότε. Την Παναγία των Βλαχερνών (2), που προσονομάζεται απ’την τιμωρία όσων δεν τηρούσαν την αργία της Καψοδεματούσα, Καψοχεροβολού, Καψαλωνού, Βουλιάχτρα. Την αγία Κυριακή (7), την αγία Μαρίνα (17).

Ο Ιούλιος ήταν επικίνδυνος μήνας και για τους ανθρώπους κι έτσι οι ιαματικοί του άγιοι τιμούνταν με μεγάλοι ευλάβεια. Οι άγιοι Ανάργυροι (1), η αγία Παρασκευή (26), ο άγιος Παντελεήμονας (27).

«Κουτσοί, στραβοί όλοι στον άγιο Παντελεήμονα.»

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η γιορτή του προφήτη Ηλία (20), ο οποίος θεωρείται έφορος της βροχής και ρυθμιστής των μετεωρολογικών φαινομένων.

Τα εκκλησάκια του βρίσκονται συνήθως πάνω σε υψώματα και βουνοκορφές. Σύμφωνα με την παράδοση που έχει τις ρίζες της στον εξιλασμό του Οδυσσέα (λ 120-136), ο Αη-Λιας ήταν ναύτης που η θάλασσα προσπάθησε πολλές φορές να τον πνίξει. Μετά τα τόσα ταξίδια, πήρε το κουπί στον ώμο και τράβηξε για τη στεριά. Όπου περνούσε, ρωτούσε τους ανθρώπους που συναντούσε τι είναι αυτό που κρατάει στα χέρια του. Κι όσοι του απαντούσαν «κουπί», ξεκίναγε για αλλού. Προχώρησε, προχώρησε κι ύστερα βρέθηκε στα βουνά. Έπεσε πάνω σε έναν τσοπάνη και τον ρώτησε τι ήταν αυτό που βαστούσε. Ο τσοπάνης το κοίταξε καλά καλά και ύστερα του είπε «ξύλο είναι».

Ο Αη-Λιας γέλασε ικανοποιημένος και έμεινε από τότε κοντά στους ανθρώπους των βουνών.

Από τα γλυκά σου μάτια (Ολμάζ)

 

Από τα γλυκά σου μάτια (Ολμάζ)

 

Τραγούδι 9σημο (2-2-2-3) που χορεύεται σαν αντικριστός χορός γνωστός και με την ονομασία «ολμάζ».

 

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ: Μικρά Ασία ΤΟΠΟΣ: Ερυθραία, Μελί ΕΙΔΟΣ: Δίστιχα ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ: Της αγάπης ΡΥΘΜΟΣ: 9σημος ΧΟΡΟΣ: Αντικριστός ΘΕΜΑ: Ερωτικός καημός

 

Στίχοι

 

Από τα γλυκά σου μάτια τρέχει αθάνατο νερό, σεβντίμ αμάν

και σου γύρεψα λιγάκι και δε μου ’δωσες να πιω.

 

Ολμάζ πιπίνι μου, ολμάζ

να με πεθάνεις πολεμάς.

 

Είπα σου μη με πειράζεις κι άσε με στο χάλι μου, σεβντίμ, αμάν

και το νου μου τον επήρες από το κεφάλι μου.

 

Έλα να πάμ’ εκεί που λες

που κάνουν τα πουλιά φωλιές.

 

σεβντίμ: αγάπησα (από το τουρκικό sevdim)

ολμάζ: δε γίνεται (από το τουρκικό olmaz)

πιπίνι: πιτσούνι, όμορφη κοπέλα

Από τα γλυκά σου μάτια (Ολμάζ)

Πηγή : domnasamiou.gr

Άταρης, Χορός με το ομώνυμο τραγούδι στα Αλάτσατα Ερυθραίας Μικράς Ασίας

 

Άταρης, Χορός με το ομώνυμο τραγούδι στα Αλάτσατα Ερυθραίας Μικράς Ασίας

 

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ: Μικρά Ασία ΤΟΠΟΣ: Ερυθραία, Αλάτσατα ΕΙΔΟΣ: Δίστιχα ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ: Της αγάπης ΡΥΘΜΟΣ: 4σημος ΧΟΡΟΣ: Συρτός

Ο Αταρης είναι ο πιό χαρακτηριστικός χορός των Αλατσάτων, που χορεύεται σταυρωτά από τέσσερα άτομα, άντρες ή ζευγάρια. Αξιοσημείωτη είναι στον χορό αυτό η χρήση της φτέρνας και της μύτης του ποδιού, καθώς και οι έντονες κινήσεις των χεριών. Τα δίστιχα του τραγουδιού, κοινά σε πολλά μέρη της Ερυθραίας, χρησιμοποιούνται και σε άλλους σκοπούς (Συρτό, Μπάλλο κλπ.) και παινεύουν τους χορευτές. Το όνομα του χορού προέρχεται από το τσάκισμα και ίσως έχει σχέση με τις τούρκικες λέξεις ata (σεβάσμιος, αξιοσέβαστος) και atalar (οι πρόγονοι). "Πάλιν εβγήκαν στο χορό, ωχ αμάν σεβνταλίμ αμάν, τέσσερα μαύρα μάτια, άταρης, αμάν, αμάν, άταρης...".

 

Στίχοι

Όρκο ’καμα στην Παναγιά, ωχ αμάν, σεβνταλή μ’ αμάν

πια να μην τραγουδήσω, άταρης, αμάν αμάν, άταρης.

 

Mα 'γω για το χατήρι σας, ωχ αμάν, σεβνταλή μ’ αμάν

τον όρκο θα πατήσω, τέσσερις, αμάν αμάν, τέσσερις.

 

Πάλιν εβγήκαν στο χορό τέσσερα μαύρα μάτια,

τέσσερα γαϊτανόφρυδα και δυο κορμιά δροσάτα.

Άταρης

 

Πηγές : domnasamiou.gr, dance-pandect.gr

 

 

Η λαϊκή παράδοση της Αθήνας.

 

 

Από την τσουλήθρα της γονιμότητας στο Θησείο μέχρι την τυφλή γυναίκα με το όνομα Πανώλη, η λαϊκή παράδοση της Αθήνας αλλά και της Ελλάδας συνολικά βρίθει από δεισιδαιμονίες. Η σπηλιά των κακών αδελφάδων, ο λόφος που κατοικούσαν οι Νύμφες και το εκκλησάκι που θεράπευε άρρωστα παιδιά αποτελούν μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα.

 

Οι νεότερες παραδόσεις απαρτίζουν ένα ψηφιδωτό από κομμάτια της αρχαίας μυθολογίας με παραποιημένες μερικές λεπτομέρειες. Τα νεοελληνικά παραμύθια, οι παραδόσεις και τα συναξάρια αποτελούν τις πηγές της νεοελληνικής μυθολογίας. Από μέσα τους, όμως, ξεπηδάει όλη η αρχαία δαιμονολογία, που περιορίστηκε στην αλλαγή των ονομάτων, μεταφέροντας μόνο τις ιδιότητες των αρχαίων θεών και ηρώων στους σύγχρονούς τους. Οι δυνάμεις του Θησέα πέρασαν στον Άγιο Γεώργιο, του Ποσειδώνα στον Άγιο Νικόλαο, του Ερμή στους Αγγέλους, του Πάνα στους Καλικάντζαρους.

 

Σημαντική θέση στη λαϊκή παράδοση κατέχει και η προσωποποίηση των στοιχείων της φύσης, τα “Στοιχειά”. Όπως και οι επίγειες θεότητες που ήταν κυρίαρχοι του μαγικού κόσμου και συνδέονταν με τον κύκλο της γέννησης, της ζωής και του θανάτου. Τα κακά πνεύματα, τα διαβολικά, που έφερναν τις αρρώστιες και κάθε κακό, κατοικούσαν στα σπήλαια και στα γερασμένα δέντρα αποτελούν επίσης αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσης. Ο λαός τα ξόρκιζε λέγοντας “απόξω, απόξω”, σαν να τα έδιωχνε να φύγουν έξω. Έτσι ονομάστηκαν ξωτικά.

 

Ο απότομος λόφος των Νυμφών, κατάμεστος από φυσικές σπηλιές και αρχαία υπόσκαφα κτήρια, συγκέντρωνε όλους τους θρύλους του μυστικού κόσμου και τις κατοικίες των στοιχείων της λαϊκής παράδοσης. Το 1835, ο λόφος, με βάση την επιγραφή του ιερού της κορυφής του, αποδόθηκε από τον αρχαιολόγο Κυριάκο Πιττάκη στις Νύμφες. Ωστόσο, οι δεισιδαιμονίες και οι αντιλήψεις που ήθελαν τις Καλοκυράδες και τα ξωτικά να κατοικούν εκεί, κρατούσαν από την εποχή του Μεσαίωνα. Ο κ. Πιττάκης εξηγεί ότι “η συνήθεια πιστεύει μέχρι τούδε ότι εις τα δάση κατοικούσιν αι καλαί Κυράδες (Ευμενίδες) και λέγει διά τα μεγάλα δένδρα, διά τα δάση, είναι δειλά ήτοι διά αυτά πρέπει τις να φέρη σεβασμόν ως κατοικίας των Νυμφών. Και όταν το μεσημέρι περώσιν από εκεί δεν βλέπουσιν ατενώς ταύτα. Όταν δε ανεμοστρόβυλος διέρχεται και μάλιστα πλησίον του λόφου των Νυμφών, εν τη πόλη ταύτη, τότε κύπτουσαι χαμαί την κεφαλήν αυτών αι γραιαί λέγουσιν, εύφημω στόματι και μικρά τη φωνή, μέλι και γάλα στον δρόμο σας”.

Από εκεί πιστεύεται ότι προέκυψε η φράση “να σε πάρει ο άνεμος”.

 

Σύμφωνα με την παράδοση, η σπηλιά στα δυτικά του λόφου των Νυμφών (Αστεροσκοπείο), στο Βάραθρο, ήταν στοιχειωμένη και μάλιστα με φοβερά στοιχειά, τις τρεις κακές αδελφάδες, την Πανώλη, τη Χολέρα και την Ευλογιά, που σκόρπιζαν τον θάνατο. To “θανατικό”, όπως το αποκαλούσαν, ερχόταν από τη μεριά της θάλασσας, όπως ο λιμός που ξέσπασε στην Αθήνα τον δεύτερο χρόνο του Πελοποννησιακού Πολέμου και οι δεκάδες επιδημίες πανώλης και χολέρας.

 

Οι Έλληνες προσωποποίησαν την τρομερή πανώλη με διάφορους τρόπους. Άλλοι την παρομοίαζαν ως τυφλή γυναίκα που διατρέχει τις πόλεις και προξενεί τον όλεθρο σε όποιον την αγγίζει. Μάλιστα πίστευαν ότι επειδή βαδίζει ψηλαφητά από τοίχο σε τοίχο δεν μπορεί να προσεγγίσει καθόλου αυτούς που κρύβονται στα σπίτια τους. Η λαϊκή δοξασία υπονοεί τα θετικά μας άτυπης καραντίνας ίσως;

 

Μια άλλη εκδοχή της παράδοσης και περισσότερο διαδεδομένη, συνέδεε την πανώλη με τις παραδόσεις των Μοιρών. Έτσι, η πανώλη δεν είναι ένα πρόσωπο, αλλά μια τριάδα φοβερών γυναικών, που κατεβαίνουν όλες μαζί στις πόλεις, για να τις ερημώσουν από κατοίκους. Από αυτές η μία κρατάει χάρτινο κατάλογο, η άλλη είναι οπλισμένη με κοφτερά ψαλίδια και η τρίτη με μία σκούπα. Μπαίνουν, λοιπόν, μέσα στα σπίτια όπου βρίσκονται τα θύματά τους και η πρώτη γράφει στο βιβλίο της τα ονόματα των θυμάτων της, η δεύτερη τα πληγώνει με τα ψαλίδια και η τρίτη τα σκουπίζει.

 

Τη βυζαντινή περίοδο, στους βράχους του λόφου των Νυμφών ιδρύθηκε το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας, με την ανάλογη διαμόρφωση μιας κλασσικής δεξαμενής. Στην Αγία Μαρίνα αποδίδονται πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, ιδιαίτερα για την προστασία νηπίων και παιδιών. Συγκεκριμένα, θεωρούταν ότι η Αγία Μαρίνα μετέφερε τις ιδιότητες και τις ενέργειες των κουροτρόφων Νυμφών και του Δία. Οι γονείς έφερναν στην εκκλησία τα άρρωστα παιδιά τους και μετά τη Λειτουργία τους έβγαζαν τα παλιά ρούχα και τα έντυναν με νέα σε μια μαγική κίνηση για να αποδιώξουν το κακό από πάνω τους.

 

Ένα ακόμη έθιμο που ήταν πολύ δημοφιλές στις Αθηναίες των αρχών του 19ου αιών αφορούσε στην πίστη στις μαγικές, γονιμοποιές δυνάμεις της μυστηριώδους Τσουλήθρας, Κυλίστρας ή Ξουλιάστρας, στα νοτιοανατολικά του λόφου της Αγίας Μαρίνας. Στην Τσουλήθρα, στον ολισθηρό βράχο δηλαδή, απέδιδαν ιδιότητες ευτοκίας που κατείχαν οι Νύμφες. Έτσι, οι στείρες γυναίκες ανέβαιναν στον λόφο και γλιστρούσαν από τον απότομο βράχο, προκειμένου να τεκνοποιήσουν.

 

Αντλήθηκαν πληροφορίες από: Μικρός Ρωμηός- Εφημερίδα για την Αθήνα...

Πηγή: mixanitouxronou.gr