Δροσουλίτες

Δροσουλίτες




Το Φραγκοκάστελο είναι ένα βενετσιάνικο κάστρο στην επαρχία των Σφακίων, όπου διαδραματίστηκε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της κρητικής ιστορίας. Πρωταγωνιστής ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης, από το Δελβινάκι της Ηπείρου. Άνθρωπος σπουδαγμένος στην Ιταλία, που εμπορευόταν καπνό στην Τεργέστη. Η παράδοση αναφέρει πως βαπτίστηκε χατζής στον Ιορδάνη ποταμό, σε ένα από τα ταξίδια του στους Αγίους τόπους κι έτσι προέκυψε το Χατζή- Μιχάλης.

Αφού το 1816 έγινε μέλος της φιλικής εταιρίας, ξεκίνησε τον αγώνα εναντίον των Τούρκων. Εν αρχή οργανώνει το πρώτο ελληνικό ιππικό σώμα με δική του χρηματοδότηση και εν συνεχεία προσπαθεί να βοηθήσει τον Εμίρη Μπασίρ εναντίον των Οθωμανών με την ελπίδα ότι έτσι θα αποδυνάμωνε τον τούρκικο στρατό στην Ελλάδα, κάτι που δεν το κατάφερε τελικά.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, απελευθέρωσε την Κάρυστο και πολέμησε δίπλα στον Καραϊσκάκη στη Μάχη του Φαλήρου, μετά από τις μάχες που προηγήθηκαν στην Πελοπόννησο εναντίον του Ιμπραήμ Πασά. Το 1827 τον καλούν στην Κρήτη κι εκεί αναλαμβάνει την ηγεσία των επαναστατών.

Η κρητική επανάσταση ξεκινάει λοιπόν από τα Σφακιά με επιτυχία. Στην προσπάθεια του να αντισταθεί στον Αλβανό πασά της Κυδωνίας Μουσταφά Ναϊλή πασά, που στρατοπέδευσε στις Βρύσες Αποκορώνου, στήνει ενέδρα και στις 8 Μαΐου, με τμήμα του ιππικού και πεζών, με την συνεργασία των Μανουσογιαννάκη και Δεληγιαννάκη, σκοτώνουν 40 Τούρκους και αιχμαλωτίζουν πολλούς.

Έπειτα ο Νταλιάνης καταλαμβάνει το Φραγκοκάστελο, κατασκευάζει τρεις προμαχώνες και μένει εκεί με 500 άντρες και 100 ιππείς. Στις 17 Μαΐου, ο Μουσταφά με 8.000 πεζούς, 400 ιππείς και 6 κανόνια, φτάνει στο καψόδασος και το ξημέρωμα της 18ης Μαΐου ξεκινάει την επίθεση για μια άνιση μάχη. Τα πυρομαχικά των Ελλήνων τελειώνουν κι έτσι οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν το Φραγκοκάστελο σκοτώνοντας τους όλους. Ο Χατζημιχάλης αναγκάζεται να βγει από το φρούριο με τους ιππείς, ώστε να μπορέσουν οι υπερασπιστές στους προμαχώνες να μπουν εντός αυτού, όμως η πύλη ήταν γεμάτη νεκρούς, τόσο που έφραξε, οπότε ψάχνοντας άλλο σημείο πρόσβασης, περικυκλώθηκε από τους Τούρκους στρατιώτες. Συνεχίζοντας να πολεμάει μέχρι τελευταία στιγμή, σπάει το σπαθί του και σκοτώνεται το άλογό του. Ήταν πλέον αδύνατον να αντισταθεί κι έτσι έπεσε νεκρός αποκεφαλισμένος. Το κεφάλι του οι Τούρκοι στέλνουν τρόπαιο στην Μουσταφά Ναϊλή πασά. Η πολιορκία συνεχίστηκε για επτά ημέρες κι έτσι στις 24 Μαΐου ο Μουσταφά ήρθε σε συμφωνία με τους υπερασπιστές του κάστρου να το παραδώσουν.

Αφού κατέστρεψε τους πύργους του κάστρου προς την ξηρά ο Μουσταφά έφυγε νικητής προσωρινά όμως, αφού 1.000 Σφακιανοί ορκίζονται εκδίκηση για το θάνατο του Χατζημιχάλη κι έτσι ακολουθεί άλλη μια μάχη κατά την οποία πέφτουν νεκροί 1.800 Τούρκοι στρατιώτες. Αναφέρουν οι Σφακιανοί πως ήταν προτιμότερο οι Έλληνες να δώσουν τη μάχη στα βουνά στις (Μαδάρες) αφού ήταν καλύτερο σημείο άμυνας και όχι στο πεδινό Φραγκοκάστελο, όμως ο Νταλιάνης ήταν άφοβος, κουζουλός πολεμιστής δίχως εμπειρία σε τέτοιο πόλεμο στα πεδινά, οπότε, έκανε λάθος να υποτιμήσει τις δυνάμεις του Μουσταφά.

Πέρασε ο καιρός και η άμμος κάλυψε τα πτώματα. Η θρησκευτική παράδοση λέει πως αν οι ψυχές δε διαβαστούν, ζουν παγιδευμένες μεταξύ της ζωής και του θανάτου, δεν ησυχάζουν κι έτσι έφτασε η στιγμή κάποια ξημερώματα Μαΐου, κάποιοι βοσκοί και ψαράδες να δουν πάνω από τη μονή του Αγίου Χαραλάμπους, μια στρατιά από ανθρώπινες σκιές ,πεζούς και καβαλάρηδες, με όπλα και σπαθιά, να οδεύουν προς τη Θάλασσα.

Οι ντόπιοι ονόμασαν το οπτικό αυτό φαινόμενο “Δροσουλίτες” γιατί η εμφάνιση του, γίνεται μόνο με τη δροσιά της αυγής κατά το τέλος του Μάη (Τριανταφυλλά) με τις πρώτες δέκα μέρες του Ιούνη (θεριστή). Έτσι υπέθεσαν ότι πρόκειται για τις ψυχές του Χατζημιχάλη Νταλιάνη και των πολεμιστών του. Μάλιστα κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, οι γερμανοί, έριξαν με τα πολυβόλα θεωρώντας τις σκιές αντάρτες.

Προσωπικά δεν μπορώ να πιστέψω στα φαντάσματα, όμως δεν μπορώ να διαψεύσω μια καλή μου φίλη από το Ηράκλειο, που ξημέρωσε στην παραλία του Καστελίου, προκειμένου να δει τους “Δροσουλίτες” και όντως τους είδε και μάλιστα δεν ήταν μόνη αλλά είχε και μάρτυρες φίλους της που μπορούν να το επιβεβαιώσουν. Μάλλον πίστεψαν τόσο πολύ ότι θα δουν το φαινόμενο που πράγματι το είδαν, κάτι που ονομάζεται Αυθυποβολή.

Ερμηνείες υπάρχουν αρκετές.

Α) Μια εξήγηση μιλάει για φαινόμενο ανωτέρου αντικατοπτρισμού, από στρατιώτες της Λιβύης, κάτι που δεν ισχύει αφού η απόσταση είναι μεγαλύτερη των 40 χιλιομέτρων και οι στολές εντελώς διαφορετικές.

Β) Άλλη εξήγηση μιλάει για διάθλαση του φωτός ανάλογο με το ουράνιο τόξο.

Γ) Οι παλιοί είναι πεπεισμένοι ότι πρόκειται για φαντάσματα και αναφέρουν πως ο εγγονός του Χατζημιχάλη, Χρήστος Νταλιάνης, το 1928 απευθύνθηκε στην ΕΨΕ (εταιρία ψυχικών ερευνών) η οποία χαρακτήρισε το φαινόμενο μεταφυσικό.

Δ) Μια άλλη εξήγηση έχει σχέση με τη θέση του ήλιου που τις πρώτες δέκα ημέρες του Ιουνίου βρίσκεται ελάχιστα πιο χαμηλά για 10 περίπου λεπτά. Σε αυτό το 10λεπτο, εξ’ αιτίας της ιδιομορφίας του εδάφους και των πολλών λόφων που σχηματίζουν οροσειρά, διακρίνεται μια κίνηση αντίθετης κατεύθυνσης των σκιών προς την ομίχλη της πρωινής δροσιάς.

Ε) Υπάρχει η άποψη ότι το φαινόμενο δημιουργείται συνήθως από την άπνοια και την υψηλή υγρασία γιατί παρόμοια φαινόμενα εθεάθησαν και σε άλλα μέρη της Κρήτης.

Στ) Υπάρχουν βέβαια και οι απόψεις ότι το φαινόμενο, παρουσιάζεται όταν φυσάει ελαφρύ νοτιαδάκι και όχι με άπνοια και υψηλή υγρασία και συνήθως τους 2 τελευταίους μήνες της Άνοιξης και καθόλου τον Ιούνιο.

Η) Οι βασικοί παρατηρητές υπήρξαν βοσκοί και ψαράδες, μάλιστα στα Σφακιά όταν ρώτησα νέους μου απάντησαν πως δεν έχουν δει ποτέ κάτι παράξενο, αλλά κάποιοι παππούδες 100 χρονών ισχυρίζονται ότι έχουν ζήσει το φαινόμενο αρκετές φορές. Όλα αυτά λοιπόν ενισχύουν την άποψη ότι το φαινόμενο είναι μύθος και μάλιστα δεν είναι ο μόνος μύθος που έχουν στην Κρήτη, αφού η ιστορία της, είναι γεμάτη δεισιδαιμονίες και νεράιδες, κι αυτό της προσθέτει περισσότερη γοητεία

Άρθρο αφιέρωμα από τον κ. Ανδρέα Αδαλη.


Πηγή: xoreytis.gr

Ο Αργαλειός

Ο Αργαλειός

Εμπρός στα υπερσύχρονα υφάσματα με την αόρατη ύφανση, ο αργαλειός με τις καθαρές του ευδιάκριτες πλέξεις, μοιάζει αρχαίος. Και όντως είναι!   Η ιστορία του αργαλειού ξεκινά ήδη από τα μέσα της 7ης χιλιετίας, ενώ προστάτιδα της υφαντικής τέχνης κατά την αρχαιότητα φαίνεται να είναι η Θεά Αθηνά, γι’ αυτό ονομαζόταν και «Εργανή Αθηνά».

Επίσης όλα τα μινωικά και μυκηναϊκά ανάκτορα της 2ης χιλιετίας διέθεταν εργαστήρια με κατακόρυφους αργαλειούς. Πρώτες αναφορές έχουμε από τον Όμηρο, ο οποίος τον αναφέρει ως ιστό (ραψωδία α:- Πηνελόπη –Μνηστήρες). Η Πηνελόπη ύφαινε τη μέρα και ξεΰφαινε τη νύχτα για να ξεγελά έτσι τους «μνηστήρες», που την περίμεναν να τελειώσει το «διασίδι» της.

Η σχέση με τον αργαλειό βέβαια συνεχίστηκε αδιάκοπη και τα μετέπειτα χρόνια και είναι πολλά τα δημοτικά τραγούδια που μεταφέρουν το κλίμα και τη σχέση της υφάντρας με τον αργαλειό της.  « Κι όλη μέρα τακ τακ τακ, τουκ τουκ τουκ, το πέταλό σου κάνει     και το πανί σου κι η απαντή σου, σε πειρασμό με βάνει….!!» (Μουντάκης / Κρήτη) «Πέτα σαΐτα μου γοργή με το ψηλό μετάξι, να ‘ρθει ο καλός μου τη Λαμπρή να βρει χρυσά ν’ αλλάξει. Τάκου τάκου ο αργαλειός μου, τάκου κι έρχεται ο καλός μου. Μαντήλι από το δάκρυσμα δεν του ‘μεινε στα ξένα, αρχοντοπούλες τον ζητούν κι αυτός πονεί για μένα. Τάκου τάκου στην αυλή μου, ώσπου να ‘ρθει το πουλί μου.» (Σκοποί/ Σοφία Βέμπο 1947)

Την μεγαλύτερη άνθηση της, η ελληνική υφαντική την γνώρισε το 18ο και 19ο αιώνα, με την γενική αναγέννηση του Ελληνισμού.   Κατά τους νεότερους χρόνους ο αργαλειός ήταν το πιο απαραίτητο και πολυτιμότερο εργαλείο για το κάθε νοικοκυριό. Στην Κρήτη ο αργαλειός ονομαζόταν αργαστήρι δηλ. εργαστήριο. Ο αργαλειός κάλυπτε όλες τις ανάγκες της οικογένειας, από είδη ρουχισμού μέχρι και κλινοστρωμνές και μέσω αυτού οι κοπέλες των χωριών ύφαιναν την προίκα τους για το γάμο τους.

Τα έργα διακρίνονταν για τους χρωματικούς τους συνδυασμούς και τον πλούτο των διακοσμητικών τους θεμάτων. Οι κύριες πρώτες ύλες για την ύφανση ήταν κυρίως το πρόβειο μαλλί, το βαμβάκι, το λινάρι και το μετάξι, προϊόντα που τα έβρισκαν σχετικά εύκολα και αυτό γιατί ήταν κτηνοτρόφοι και γεωργοί. Μετά τη νηματοποίηση έπρεπε το νήμα να βαφτεί με χρώματα που προέρχονταν από ρίζες, φύλλα ή καρπούς. Από το ριζάρι (= φυτό) έβγαζαν το ονομαστό κόκκινο χρώμα, οι φλούδες των φρέσκων καρυδιών δίνουν το μαύρο, το λουλάκι το γαλάζιο και τα φύλλα της άσπρης μουριάς, σε συνδυασμό με λίγα φύλλα μηλιάς, το κίτρινο καναρινί. Στη συνέχεια έβραζαν τα νήματα σ’ αυτά τα χρωματικά διαλύματα, ρίχνοντας λίγο λάδι, ξύδι και αλάτι για να μην ξεβάφουν.  

Ακολουθώντας την ιδιαίτερη καλλιτεχνική της αντίληψη, η κάθε περιοχή δημιούργησε τη δική της ξεχωριστή παράδοση επάνω στα κιλίμια. Τα κιλίμια της κάθε περιοχής ξεχωρίζουν για το χρώμα τους, τα σχέδια τους και ήταν συνδεδεμένα με την ιστορία της, τη γεωγραφία και τον πολιτισμό της. Τα σχέδια ποικίλουν από πολύ απλά με γεωμετρικά ή θρησκευτικά σύμβολα έως πολύ διακοσμημένα με λουλούδια και ζωικά μοτίβα. Αυτά τα μοτίβα συχνά είναι πολύ χαρακτηριστικά και προσδιόριζαν το όνομα των κιλιμιών. Τα περισσότερα κιλίμια υφαίνονται και αφήνονταν ως κληρονομία για τις επόμενες γενιές. Από τα πιο εντυπωσιακά έργα της κεντητικής αποτελούν τα «Πολύμορφα και Πολυώνυμα κιλίμια» για τον τοίχο, που στολίζουν τους εσωτερικούς χώρους των αιγαιοπελαγίτικων και βορειοελλαδίτικων σπιτιών.

Εξίσου πανέμορφες «οι Κόκκινες Πατανίες» της Κρήτης με τις στενές πλευρές τους. Αποτελούν ένα από τα ωραιότερα δείγματα της νεοελληνικής υφαντικής. Ας αναφερθεί ότι τα τρίφυλλα κλινοσκεπάσματα ακόμη στολίζουν τους τοίχους του σπιτιού της νύφης την ημέρα του γάμου σε κάποια χωριά. Τα ωραιότερα δείγματα αυτής της υφαντικής τεχνοτροπίας προέρχονται από τα χωριά Κισσάμου της Δυτ. Κρήτης. Τα «Γερακίτικα κιλίμια» αναφέρονται ακόμη και σε προικοσύμφωνα και για την ποιότητα κατασκευής τους και τα εμπνευσμένα παραδοσιακά τους σχέδια οι Γερακίτικοι τάπητες έχουν κερδίσει διεθνή βραβεία και επαίνους.

Σήμερα αποτελούν βασική υποδομή στην παραδοσιακή διακόσμηση ενός σπιτιού. Πλέον οι γυναίκες υφαίνουν παραδοσιακά και διαθέτουν τα κιλίμια τους σε διάφορα μόνιμα  εκθετήρια ή εκτίθενται σε μουσεία λαϊκής τέχνης. Τα κομψά δημιουργήματα της λαϊκής αυτής τέχνης πέρα από την χρηστική τους αξία ήταν και ένας τρόπος καλλιτεχνικής έκφρασης των γυναικών, γιατί κυρίως οι γυναίκες ύφαιναν, αφήνοντάς μας μια πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά την οποία και μπορούμε να συνεχίσουμε.

Πηγή: arakna.org

 

Ντοματοκεφτέδες Σαντορίνης

Ντοματοκεφτέδες Σαντορίνης

Ξέρετε ότι : Το ντοματάκι της Σαντορίνης είναι ένα ξεχωριστό αγροτικό προιόν με ιδιαίτερη ιστορία. Λόγω του άνυδρου εδάφους το ντοματάκι, που πολλές φορές δεν ξεπερνάει το μέγεθος κερασιού, έχει μοναδική νοστιμιά. Είναι ένα από τα χαρακτηριστικά προϊόντα του νησιού και υπάρχει ένα εργοστάσιο πελτέ του συνεταιρισμού της Σαντορίνης που δίνει ελπίδες για το μέλλον.

Με το ντοματάκι, εκτός από τον πελτέ, γίνονται και πεντανόστιμες φρέσκιες σαλάτες αλλά και οι περίφημοι ντοματοκεφτέδες. Μία τέτοια συνταγή θα βρείτε παρακάτω, που γίνεται πολύ εύκολα ενώ τα ντοματάκια δεν χρειάζονται ούτε ξεφλούδισμα, ούτε ξεσπόριασμα.

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό χοντροκομμένα ντοματάκια (Σαντορινιά)

2-3 χοντροκομμένα κρεμμύδια1

φρέσκο δυόσμο

1 ποτήρι μπύρα

5-6 κουταλιές αλεύρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ανακατεύουμε τα υλικά σε ένα μπολ μέχρι το μείγμα να γίνει μαλακό. Σε ένα τηγάνι, ρίχνουμε μπόλικο ελαιόλαδο και βάζουμε κουταλιά κουταλιά το μείγμα. Γυρίζουμε σταδιακά τους ντοματοκεφτέδες μέχρι να ροδίσουν και από τις δύο πλευρές προσέχοντας να μην μας κολλήσουν.

Μόλις ροδίσουν και είναι έτοιμοι, τους βγάζουμε από το τηγάνι και τους τοποθετούμε σε σκεύος στο οποίο έχουμε στρώσει απορροφητικό χαρτί. Τους σερβίρουμε ζεστούς.

 

Πηγή  : tropoikaitopoi.gr

Η κυρά Φροσύνη

Η κυρά Φροσύνη

Η Φροσύνη ήταν γνωστή για την ομορφιά και την καταγωγή της.

Ήταν σύζυγος ενός πλούσιου εμπόρου από τα Γιάννενα, του Δημητρίου Βασιλείου και ανιψιά του μητροπολίτη Λάρισας και μετέπειτα Ιωαννίνων, Γαβριήλ Γκάγκα. Η Φροσύνη είχε δυο παιδιά.

Ο σύζυγος της Κυρά Φροσύνης έλειπε συχνά για μεγάλα χρονικά διαστήματα στο εξωτερικό, λόγω της δουλειάς του.

Ο μύθος θέλει την όμορφη γυναίκα, αρκετά απελευθερωμένη για την εποχή της. Τολμούσε να βγαίνει βόλτες κατά την απουσία του άντρα της, προκαλώντας αρνητικά σχόλια.

Σε ένα από τα ταξίδια του Βασιλείου, η Κυρά Φροσύνη συνδέθηκε ερωτικά με τον γιο του Αλή Πασά, Μουχτάρ, που την είχε ερωτευτεί, μάλλον παράφορα.

Όλα θα ήταν καλά αν ο Μουχτάρ δεν ήταν και αυτός παντρεμένος, με μια σύζυγο η οποία δεν είχε καμία διάθεση να υπομείνει την προσβολή. Η ζήλια και ο πληγωμένος της εγωισμός την οδήγησαν να ζητήσει ακρόαση από τον πεθερό της, Αλή Πασά, τον οποίο δε δυσκολεύτηκε να πείσει ότι πρέπει να παρέμβει.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Φροσύνη και Μουχτάρ, λιθογραφία Σωτηρίου Χρηστίδη (πηγή: «Αλή Πασάς, από Λήσταρχος ηγεμόνας» του Αναστάσιου Παπασταύρου)

Ο πασάς διέταξε να συλληφθεί η Κυρά Φροσύνη και να τιμωρηθεί. Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι η σκληρή στάση του Αλή Πασά εξηγείται από το γεγονός ότι ήταν και αυτός ερωτευμένος μαζί της και από ζήλια, δεν μπορούσε να δεχτεί τη σχέση της με τον γιο του.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η ερωτική εξομολόγηση του Αλή στη Φροσύνη. Ελαιογραφία του Charles Louis Muller, 1870, Μουσείο Καλών Τεχνών, Λίλλη (πηγή: «Αλή Πασάς, από Λήσταρχος ηγεμόνας» του Αναστάσιου Παπασταύρου)

Με την πρόφαση ότι θέλει να επιβάλει την ηθική και για να μην κατηγορηθεί για προσωπική ανάμειξη, ο Αλή συνέλαβε άλλες 17 γυναίκες τις οποίες χαρακτήρισε μοιχαλίδες και γυναίκες ελευθέρων ηθών.

Έτσι, ικανοποίησε και τον συμπέθερό του, τον Πασά του Βερατίου, καθώς θα αποκαθιστούσε την τιμή της απατημένης κόρης του. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι ο έρωτας του Αλή Πασά για την ερωμένη του γιου του ήταν γνωστός και ποτέ δεν χρησιμοποίησε κάποιο πρόσχημα. Τιμώρησε την Κυρά Φροσύνη επειδή τον αρνήθηκε.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ο Αλή Πασάς είχε ερωτευτεί την Κυρά Φροσύνη

Μάλιστα, αναφέρεται ότι στην προσπάθειά του να την κερδίσει, ο Αλή Πασάς κάποια στιγμή την απήγαγε και τη μετέφερε στο χαρέμι του, χωρίς όμως να καταφέρει να την κάνει δική του με τη θέλησή της. Ο μητροπολίτης Γαβριήλ και θείος της Φροσύνης, προσπάθησε να τη σώσει ζητώντας την ευσπλαχνία του Αλή Πασά, αλλά δεν τα κατάφερε. Το μόνο που του επετράπη ήταν να πάρει υπό την προστασία του τα παιδιά της και να τα μεγαλώσει. 

Η σκληρή διαταγή του Αλή Πασά πραγματοποιήθηκε το βράδυ της 11ης Ιανουαρίου του 1801.

Οι δεσμοφύλακες έδεσαν τις 17 γυναίκες και τις πέταξαν στη λίμνη των Ιωαννίνων.

Ο θρύλος λέει ότι τα άψυχα κορμιά τους ξεβράστηκαν, αλλά μάλλον είναι ακόμη στη λίμνη, καθώς τα λιμνάζοντα ύδατα δεν ξεβράζουν τα πτώματα. 

Οι αδικοχαμένες γυναίκες χαρακτηρίστηκαν «καλλιμάρτυρες». Παρόλο που οι λεπτομέρειες της ιστορίας της Κυρά Φροσύνης δεν έχουν τεκμηριωθεί, θεωρείται σίγουρο ότι πλήρωσε την ομορφιά της και τον έρωτά με τη ζωή της.

Η ιστορία της Κυρά Φροσύνης έχει γίνει δημοτικό τραγούδι, κινηματογραφική ταινία και τηλεοπτική σειρά.

Κυρά Φροσύνη

Στίχοι:  

Λίνα Νικολακοπούλου

Μουσική:  

Παραδοσιακό

Περιοχή:  

Ξένα παραδοσιακά (Αρμενίας)

Το μάθατε τι γίνηκε στα Γιάννενα στη λίμνη
που πνίξανε τις δεκαεφτά μαζί με την κυρά…

Η κυρά Φροσύνη του Αλή πασά
τα μαλλιά της λύνει κάθε που φυσά
Κι απ’ της λίμνης βγαίνει τ’ αφανέρωτα
λέει στην οικουμένη για τον έρωτα

Και ξυπνάνε πόθοι στα κορμιά πνιγμένοι
γεια σου παινεμένη, γεια σου αρχόντισσα
Και ξυπνάνε πόθοι στα κορμιά πνιγμένοι
γεια σου παινεμένη, δε σε πρόφτασα

Ο έρωτας κι ο άνθρωπος θεριά είναι δε σαστίζουν
Καλέ κυρά
στο τέλος κάποιος χάνεται
βαθιά νερά

Με τα μάτια το ‘πα τ’ ομολόγησα
σε χαρές δικές μας υπολόγισα
έρωτά μου όχι δε φιλιώνουνε
κυνηγιούνται οι στόχοι και ματώνουνε

Και ξυπνάνε πόθοι στα κορμιά πνιγμένοι
γεια σου παινεμένη, γεια σου αρχόντισσα
Και ξυπνάνε πόθοι στα κορμιά πνιγμένοι
γεια σου παινεμένη, δε σε πρόφτασα

Δε σου το ‘πα φως μου, κρυφ’ το δαχτυλίδι
ειν’ η ζήλεια φίδι, δε σε πρόφτασα
Δε σου το ‘πα φως μου, να μας δουν δεν κάνει
λιαχτουρί φουστάνι δε σε χόρτασα

Πηγή: mixanitouxronou.gr

«ΕΞΕΦΕΞΕ Η ΑΝΑΤΟΛΗ» - Ροδοτόπι Ιωαννίνων

«ΕΞΕΦΕΞΕ Η ΑΝΑΤΟΛΗ» [στα τρία] - Ροδοτόπι Ιωαννίνων

 

Πολύ παλιό, Ηπειρώτικο τραγούδι, τύπου στα τρία από την περιοχή της Θεσπρωτίας, γνωστό και στις όμορες περιοχές της Λάκκας Σουλίου, της Δωδώνης, Ντουσκάρας και Κουρέντων-Ζίτσας. Η εν λόγω παραλλαγή προέρχεται από το χωριό Ροδοτόπι, χωριό στην περιοχή Κουρέντων-Ζίτσας.

 

Πρόκειται για την πανελλήνια Παραλογή της «Επιστροφής του ξενιτεμένου», ενός επεισοδίου, κατά το οποίο, ο για χρόνια ξενιτεμένος σύζυγος επιστρέφει στο σπίτι του, αλλά η γυναίκα του δεν τον αναγνωρίζει μετά από χρόνια απουσίας. Του θέτει ερωτήσεις, τις οποίες μόνο ο σύζυγός της θα μπορούσε να απαντήσει, ώστε να τον αναγνωρίσει και να ξανασμίξουν.

 

Η επιστροφή του ταλαιπωρημένου ξενιτεμένου, ο οποίος δεν είχε δώσει σημεία ζωής για χρόνια και η πίστη της συζύγου του, η οποία θέλει σημάδια για να πειστεί για τα λεγόμενα του αγνώστου γι' αυτήν άντρα που στέκεται εμπρός της, θυμίζουν έντονα το ομηρικό επεισόδιο αναγνώρισης μεταξύ του Οδυσσέα και της Πηνελόπης. Σε αντίθεση, ωστόσο, με όσους αρέσκονται στο να αποδίδουν κάθε στοιχείο του σύγχρονου, λαϊκού πολιτισμού στην Αρχαία Ελλάδα, πρέπει να τονίσουμε πως δεν προέρχεται το σύγχρονο τραγούδι από την Οδύσσεια, αλλά η Οδύσσεια φτιάχτηκε από τη συρραφή προγενέστερων τραγουδιών, τα οποία σε κάθε εποχή, σε κάθε κοινωνία, σε κάθε πολιτισμό, αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για έκφραση των ανθρώπινων συναισθημάτων. Η ισόβια πίστη μεταξύ των δύο συζύγων, αποτελεί πρωταρχική αξία σε κάθε κοινωνία, γι' αυτό και τα τραγούδια αυτά είναι αρχέγονα, πιο αρχέγονα και από τον ίδιο τον Όμηρο και τα έργα του.

 

ΔΙΣΚΟΣ:

Το Ροδοτόπι άλλοτε και τώρα

Προοδευτικός Σύλλογος Ροδοτοπίου, Ιωάννινα 2012

Πρόεδρος: Βύρων Παπαγεωργίου

 

Τραγούδι:

Λεμονιά Λύτη, Αγγελική Παππά, Αγγελική Πανταζή, Αικατερίνη Λύτη, Σουσάνα Παππά, Δήμητρα Λύτη, Λεμονιά Μπερή (όλες από το χωριό Ροδοτόπι)

 

ΜΟΥΣΙΚΟΙ:

Κλαρίνο: Ναπολέων Ζούμπας

Ντέφι: Μανώλης Κόττικας

Λαούτο/Κιθάρα: Ιωάννης Δεληγιάννης

 

 

Ακούστε το τραγούδι:

https://www.youtube.com/watch?v=OtnGJYbYRr4

 

 

Οι στίχοι:

Εξέφεξε, άει μωρ' Γιούλα μου, εξέφεξε η Ανατολή

και πάει η Πούλια γιόμα, μωρή καλή κοπέλα

και πάει η Πούλια γιόμα, πάρε τη ρόκα σ' κι έλα.

 

Παίρνω κι εγώ τον Γρίβα μου και πάω να τον ποτίσω,

βρίσκω μια κόρη που 'πλενε, τ' ανδρός της το μαντήλι.

Σαράντα κούβες έβγαλα, στα μάτια δεν την είδα

και πάνω στις σαράντα δυο την βλέπω δακρυσμένη.

 

Κόρη μου, πού είναι ο άντρας σου, που είναι κι ο καλός σου;

Ο άντρας μου 'ναι στην ξενιτιά και λείπει δέκα χρόνια,

κι αν δε φανεί κι αν δε θα 'ρθει, καλόγρια θα γίνω.

 

 

Πηγή: Youtube.com - #greek_folk_music #music_of_epirus

Φωτογραφία: zitsa.gov.gr