«Κάτω στον τρανό τον κάμπο» - Χριστιάνοι Μεσσηνίας [Πελοπόννησος]

 

 

«Κάτω στον τρανό τον κάμπο» ή «Παναγιώτης».

Ιστορικό, Πασχαλιάτικο τραγούδι και διμερής χορός από την περιοχή της Μεσσηνίας και συγκεκριμένα από την περιοχή της κωμόπολης της Μεσσήνης (παλιά ονομασία Νησί). Πρόκειται για την περιγραφή ενός πανάρχαιου θρύλου, οι καταβολές του οποίου φθάνουν στη Βυζαντινή εποχή και στα τραγούδια του Ακριτικού κύκλου. Παραλλαγές του τραγουδιού απαντώνται και στη Θράκη, στη Μακεδονία, στην Ήπειρο και αλλού.

 

Ο ερευνητής Ευάγγελος Αν. Λαμπρόπουλος αναφέρει σχετικά με το τραγούδι: «παλαιός συρτός με πιάσιμο από τα ζωνάρια από την κωμόπολη Μεσσήνη, καθώς και από τα γειτονικά χωριά Μικρομάνη και το Μαυρομάτι Παμίσου με δύο μέρη, το πρώτο σε συρτό στα τρία και το δεύτερο με μέσα – έξω βηματισμό. Χορεύονταν μόνο στους χορούς του Πάσχα, αλλά και το τραγουδούσαν ως τραγούδι του τραπεζιού. Σύμφωνα με την παράδοση, το τραγούδι αναφέρεται σε αρνησίθρησκο Έλληνα που πήρε το αξίωμα του μπέη και καταδυνάστευε τους κατοίκους της περιοχής μη κάνοντας διάκριση σε χριστιανούς και μουσουλμάνους. Τον σκότωσε ο αδερφός του Παναγιώτης (κατ’ άλλη πληροφορία Παναγιώτης ονομαζόταν ο μπέης), μετά από απόφαση της οικογένειας και με την συνεργασία της γυναίκας του για να ξεπλύνουν την ντροπή που επέφερε πάνω τους αυτό το γεγονός».

 

 

 

Οι στίχοι:

Κάτω στον - καλέ Παναγιώτη –

κάτω στον τρανό τον κάμπο

 

κάτω στον τρανό τον κάμπο

και στης θάλασσας τον άμμο

στέκει Μπέης ξαπλωμένος

μεσ’ στο αίμα βουτηγμένος.

 

Και σ' ενός δέντρου τη ρίζα

στέκει ο γρίβας του δεμένος

[βρόνταγε τα πέταλά του

κι έσκουζε για τον αγά του].

 

- Σήκω Μπέη καβαλίκα

για να μπούμε στο σεφέρι

[εσκουριάσαν τ’ αρματά σου

και τ’ ασημοχάντζαρά σου

 

δε μπορώ καημένε γρίβα

δε μπορώ να πολεμήσω

γιατί μ’ έχουν λαβωμένο

στην καρδιά πετυχημένο

 

σκάψε λάκκο με τα νύχια

με τ’ ασημοπέταλά σου

τράβηξέ με με τα δόντια

ρίξε με μέσα στο χώμα

 

πάρε και τα άρματά μου

να τα πας στα γονικά μου

πάρε και το δαχτυλίδι

το χρυσό μου το μαντήλι

 

τα ασημένιο χαϊμαλί μου

θυμητάρι στην καλή μου

πάρ’ τα γρίβα πήγαινέ τα

να με κλαίει σαν θα τα γλέπει].

 

 

Ακούστε το τραγούδι:

https://www.youtube.com/watch?v=e0IhxwWcG9k

 

 

 

ΜΟΥΣΙΚΟΙ:

Τραγούδι - Λαούτο: Λύσανδρος Παναγόπουλος

Βιολί: Γιάννης Οικονόμου

Κλαρίνο: Φώτης Τζανέτος

Νταούλι: Γιώργος Τζανέτος

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Τριφυλίας και οι κάτοικοι των Χριστιάνων (Χριστιανούπολης)

 

ΧΟΡΟΣ: Χορευτική Ομάδα του Συλλόγου Φιλοπρόοδων Φιλιατρών Μεσσηνίας ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ: Άρης Θεοδωρόπουλος

 

ΕΚΠΟΜΠΗ: ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΞΑΝΑ - Χριστιάνοι Μεσσηνίας

Παρουσίαση - Σενάριο: Κωστής Ζαφειράκης

Σκηνοθεσία: Κώστας Αυγέρης

Αρχισυνταξία: Άνη Κανέλλη

Διεύθυνση φωτογραφίας: Διονύσης Πετρουτσόπουλος

Οπερατέρ: Διονύσης Πετρουτσόπουλος, Μάκης Πεσκελίδης, Κώστας Αυγέρης, Μπάμπης Μιχαλόπουλος

Εναέριες λήψεις: Μπάμπης Μιχαλόπουλος

Ήχος - Μίξη ήχου: Σίμος Λαζαρίδης

Σχεδιασμός γραφικών: Θανάσης Γεωργίου

Μοντάζ: Βαγγέλης Μολυβιάτης

Creative producer: Γιούλη Παπαοικονόμου

Οργάνωση παραγωγής: Χριστίνα Γκωλέκα

ΕΡΤ3 2023

 

Πηγή:

Youtube.com - #greek_folk_music

https://el.wikipedia.org/

 

 

Το βαπόρι απ’ την Περσία – η αληθινή ιστορία που ενέπνευσε το απαγορευμένο ρεμπέτικο του Τσιτσάνη

 

 

Εδώ και σχεδόν μισό αιώνα δεν υπάρχει «κουτούκι», φοιτητικό στέκι ή λαϊκή μουσική σκηνή μέσα στην οποία να μην ακουστεί κατά την διάρκεια της βραδιάς το «Βαπόρι απ’ την Περσία». Το κάποτε απαγορευμένο ρεμπέτικο του Τσιτσάνη που θα το τραγουδήσεις κι εσύ με την παρέα, είτε το… κατέχεις το «σπορ», είτε όχι!

 Ακούστε το τραγούδι:

https://www.youtube.com/watch?v=qawFttEE400

«Λες αλήθεια; Βάζεις το χέρι στο βαγγέλιο ότι άκουσες καλά; Έντεκα τόνοι μαύρη! Πρωτοφανές!»… Αυτή φημολογείται ότι ήταν η αντίδραση του Βασίλη Τσιτσάνη όταν πληροφορήθηκε από μια φίλη του πως στον Ισθμό της Κορίνθου οι ελληνικές διωκτικές αρχές είχαν κατασχέσει 11 τόνους ινδικής κάνναβης, από πλοίο το οποίο το μετέφερε στα αμπάρια του.

 

Έχοντας -ως ρεμπέτης και ελεύθερο πνεύμα- ξεκάθαρη γνώση και αντίληψη των συνεπειών ενός τέτοιου περιστατικού, ο Τσιτσάνης στάθηκε να αναλογίζεται τι θα συμβεί με τα «αλάνια» που περίμεναν πώς και πώς το μυρωδάτο χασίς. Μέσα από τις εφημερίδες που όπως είναι φυσικό προέβαλαν το γεγονός με πομπώδεις τίτλους, έμαθε 2-3 λεπτομέρειες και βάλθηκε να τις μετατρέψει σε τραγούδι. Χωρίς να γνωρίζει ούτε ο ίδιος εκείνη την ώρα ότι θα έγραφε ένα κομμάτι-ύμνο για την αποποινικοποίηση της χρήσης που ακόμη τότε ήταν απόλυτο ταμπού, με τους χρήστες να αντιμετωπίζονται σαν εγκληματίες.

 

«Ήταν Σάββατο… Πιάνω από δω, πιάνω από κει… Δεν μου άρεσε το τέμπο. Μετά έγραψα τη δεύτερη στροφή πίσω από ένα αγγελτήριο γάμου. Μετά μου ήρθαν στο νου οι μουσικές που γύρευα και όλα πήγαν ρολόι», διηγείται ο Βασίλης Τσιτσάνης ο οποίος με το γνωστό του στυλ μετέφερε τα γεγονότα, με τρόπο άμεσο και στακαριστό.

 

Για την ιστορία αναφέρουμε πως το «βαπόρι από την Περσία» πιάστηκε όντως στην Κορινθία στις 7 Ιανουαρίου 1977. Ωστόσο το πολύτιμο φορτίο του δεν το είχε φορτώσει στο σημερινό Ιράν, αλλά στον Λίβανο. Εκεί ο Τσιτσάνης έκανε μια μικρή έκπτωση για χάρη της ρίμας, στη συνέχεια όμως λέει τα πράγματα με το όνομά τους! «Ήταν προμελετημένη, καρφωτή και λαδωμένη» γράφει, καθώς όντως την πληροφορία την είχε δώσει ο ίδιος ο καπετάνιος του πλοίου «Γκλόρια», Νίκος Ξανθόπουλος. Έχοντας στην πλάτη του παλιότερες συλλήψεις για λαθρεμπόριο, συνεργαζόταν με την DEA, την αμερικανική υπηρεσία δίωξης ναρκωτικών ως πληροφοριοδότης και αντιλήφθηκε ότι ένα τέτοιο tip θα ήταν το διαβατήριό του για την ελευθερία.

 

Έτσι, στις 23 Δεκεμβρίου στέλνει τηλεγράφημα στους πράκτορες, δίνοντας το ακριβές δρομολόγιο του καραβιού που θα έδενε βάσει συμφωνίας στην Αμβέρσα. Το μπλόκο στήθηκε τελικά στην Κορινθία και ο Ξανθόπουλος όχι μόνο δεν αντιμετώπισε ποινικές συνέπειες, αλλά εισέπραξε και αμοιβή ύψους 1,5 εκατομμυρίου δραχμών για τις υπηρεσίες του.

 

Εκείνοι για τους οποίους δεν εξελίχθηκε με τον καλύτερο τρόπο η ιστορία ήταν οι δύο Τούρκοι ναυτικοί οι οποίοι συνελήφθησαν. «Δυο Μεμέτια τα καημένα, μεσ’ το κόλπο ήταν μπλεγμένα», γράφει ο Τσιτσάνης αναγνωρίζοντας ότι για ακόμη μία φορά σε ανάλογες υποθέσεις, τα μικρά «ψάρια» ήταν εκείνα που θα πλήρωναν την «νύφη», την ώρα που οι πραγματικοί εγκέφαλοι θα συνέχιζαν να διακινούν πραγματικά ναρκωτικά και να θησαυρίζουν…

 

Το κομμάτι κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1977, με την Λιζέτα Νικολάου στις «δεύτερες», αλλά όπως ήταν φυσικό «έφαγε» εμπάργκο από τα ραδιόφωνα που τότε έτσι κι αλλιώς είχαν μια δυσανεξία στο μπουζούκι γενικότερα, στο ρεμπέτικο ειδικότερα και έβγαζαν… φλύκταινες εάν υπήρχε στίχος που να αναφέρεται στα… χασίσια!

 

Ακόμη κι έτσι, το «Βαπόρι απ΄την Περσία» δεν χρειάστηκε κανένα… πρόμο για να γίνει επιτυχία. Η πραγματικότητα στον κανονικό κόσμο ήταν εντελώς διαφορετική από αυτήν που αντιλαμβάνονται (ακόμη) νομοθέτες και διάφοροι άλλοι που αποφασίζουν για το τι είναι νόμιμο ή πρέπον και ηθικό για τις κοινωνίες. Ίσως, μάλιστα, αυτή η απαγόρευση να είναι και μία από τις αιτίες που το έκαναν «ύμνο»…

 

Πάντως, ο συντηρητισμός δεν είχε πει την τελευταία του λέξη στην προσπάθεια να θαφτεί το κομμάτι. Λίγες ημέρες μετά τον θάνατο του Τσιτσάνη τον Ιανουάριο του 1984, ο αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Σπύρος Κανίνιας το άκουσε σε μία εκπομπή της ΕΡΤ και δίχως να χάσει χρόνο αποστέλλει έγγραφό στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών στις 2 Φεβρουαρίου 1984. Μέσω αυτού ζητεί ζήτησε να γίνουν όλες οι «νόμιμες ενέργειες», θεωρώντας ότι το τραγούδι παραβαίνει το άρθρο 3 παρ. 6 του ν.δ. 743/70, περί διάδοσης της χρήσης ναρκωτικών, αλλά το άρθρο 12 παρ. 2 του Συντάγματος, περί «κακής ποιότητας».

 

Ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Δημήτριος Μαλακάσης έπραξε τα… δέοντα και τελικά υπέβαλε το πόρισμά του στις 26 Ιουλίου 1984 στον Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών. Εκεί αναφέρει χαρακτηριστικά ότι το τραγούδι «δεν μπορεί να παρωθήσει στη χρήση και διάδοση ναρκωτικών», αλλά ταυτόχρονα κάνει λόγο για «άτυχη στιγμή του συνθέτη» από καλλιτεχνική άποψη και καταλήγει: «φρόνιμο θα είναι να μην εκπέμπεται από την τηλεόραση, γιατί τα μεταδιδόμενα από αυτή πρέπει να είναι ποιοτικής στάθμης».

 

Πηγή: https://menshouse.gr/istories/164675/les-alitheia-11-tonoi-i-alithini-istoria-poy-enepneyse-to-apagoreymeno-rempetiko-toy-tsitsani.

youtube.com

 

 

 

 

Παραδοσιακοί χοροί: Γιατί να ξεκινήσει το παιδί μου

 

 

Τσάμικος, Καλαματιανός, Ικαριώτικος, πεντοζάλι, μπάλος. Οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί είναι πολλοί, όπως και τα οφέλη τους στην ψυχοκινητική ανάπτυξη των παιδιών.

 

Τι μπορεί να προσφέρει ο παραδοσιακός χορός στο παιδί;

Χορός, είναι η τέχνη, η οποία καλλιεργεί το σώμα και το νου. Μέσα από το χορό εκφραζόμαστε, ψυχαγωγούμαστε, επικοινωνούμε αλλά και ασκούμαστε. Ο παραδοσιακός χορός διαθέτει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, αλλά με την προσθήκη του στοιχείου του λαϊκού πολιτισμού, μέσα από τον οποίο εκφράζονται έντονα συναισθήματα για τον τόπο και το λαό, την ιστορία του, τη λεβεντιά του.

 

Ο παραδοσιακός χορός δεν είναι μόνο χορός για ένα παιδί.

Είναι ο δρόμος για την διατήρηση της παράδοσης και του λαϊκού πολιτισμού. Μέσα από τα μαθήματα χορού το παιδί μπαίνει στο πνεύμα της παράδοσης από μικρή ηλικία και έρχεται σε επαφή με τις αξίες και τις παραδόσεις του τόπου του. Ο παραδοσιακός χορός (περισσότερο από όλα τα άλλα είδη χορού), μαθαίνει στο παιδί τι είναι αυτό που χορεύει, γιατί χορεύεται έτσι, τι σημασία έχει, τι συμβολισμό και ποια αξία. Με τον παραδοσιακό χορό το παιδί μαθαίνει να λειτουργεί συλλογικά.

 

Ο κυκλικός χορός που κρατιόμαστε σφιχτά από τα χέρια ενσαρκώνει το συλλογικό πνεύμα. Το παιδί αντιλαμβάνεται ότι ανήκει σε ένα σύνολο με αμοιβαιότητα. Ο ένας στηρίζει τον άλλο και στηρίζεται απ’ αυτόν, λαμβάνει υπόψη του τα βήματα (δηλαδή τα δικαιώματα) του άλλου, αλλά περιμένει να τον υπολογίζουν και οι άλλοι. Με τον παραδοσιακό χορό το παιδί αναπτύσσει μέσα του η αίσθηση της ισότητας και του δικαίου. Η μουσική και ο ρυθμός καλλιεργούν στο παιδί την αντίληψη της αρμονίας και του ωραίου, αλλά και του διδάσκουν την αυτοπειθαρχία και στον αυτοέλεγχο. Ο παραδοσιακός χορός δεν ασκεί απλώς το σώμα, αλλά παρέχει σωστή στάση σώματος και παράστημα.

 

Η διδασκαλία των παραδοσιακών χορών συνεισφέρει σημαντικά στην ψυχοκινητική ανάπτυξη ενός παιδιού, την καλή του ισορροπία, τη σωματική άσκηση, την αισθητική του καλλιέργεια, την κοινωνικοποίησή του, την καλή συνεργασία και το πνεύμα ομαδικότητας που αναπτύσσεται στους κόλπους της ομάδας..

 

Οι παραδοσιακοί ελληνικοί χοροί είναι εξωστρεφείς και δίνουν χαρά στα παιδιά. Επειδή διακρίνονται για την ιδιαίτερη αισθητική, τη ρυθμικότητά, το συντονισμό χεριών και ποδιών, την έκφραση υψηλών ιδανικών, αλλά και την αισιόδοξη διάθεση τους. Γι’ αυτό δίνουν την ευκαιρία στα παιδιά, να εκδηλώσουν τη ζωντάνια τους, να νιώσουν τη χαρά της δημιουργικής έκφρασης, να τραγουδήσουν, να συγκινηθούν, να αποκτήσουν σχέση με την ελληνική μουσική και το τραγούδι.

 

Τέλος ένας ελληνικός παραδοσιακός χορός, διδάσκει στο παιδί την περηφάνια, ενώ με την αναβίωση των ηθών, εθίμων και συνηθειών της λαϊκής μας παράδοσης γίνεται το μέσο που συνδέει το παρελθόν και την ιστορία με τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα.

 

Πηγή: thebest.gr