Η τελευταία τρύπα του ζουρνά – Tι σημαίνει – O λόγος στα μαστόρια

 

Η τελευταία τρύπα του ζουρνά – Tι σημαίνει – O λόγος στα μαστόρια

Οι ΜΑΣΤΟΡΕΣ του ζουρνά Γιάννης Μάλαμας, Ηλίας Σταμπουλής και Χρήστος Μάλαμας, εξηγούν αν η τελευταία τρύπα του ζουρνά (δηλαδή η έβδομη) είναι η όχι χρήσιμη, με την έννοια που χρησιμοποιούμε την φράση στην καθημερινότητα μας.

Πρώτα πρώτα ‘’η τελευταία τρύπα του ζουρνά’’ αναφέρεται για πρόσωπο που είναι τελευταίο σε μια ιεραρχία, που δεν έχει καμία ισχύ, ο τελευταίος τροχός της αμάξης δηλαδή δηλώνει στην εν λόγω έκφραση τον ευτελή και άχρηστο άνθρωπο.

Ποια είναι η πραγματικότητα όμως

Στην φωτογραφία, οι μεγάλου διαμετρήματος τρύπες είναι αυτές που ανοιγοκλείνουν με τα δάκτυλα του οργανοπαίχτη. Επάνω όμως στην χοάνη του οργάνου θα δείτε κάποιες τρύπες μικρότερου διαμετρήματος. Στην εδώ φωτογραφία φαίνονται τρεις. Υπάρχουν κι άλλες τέσσερεις που δεν φαίνονται και βρίσκονται εκατέρωθεν των τριών.

Αυτές λοιπόν γίνονται για να κουρδιστούν οι δυο βαρύτερες νότες του οργάνου, εκ των οποίων η προτελευταία (προς την μεριά της χοάνης) είναι και η τονική. Το μπάσι όμως λέγεται, δηλαδή η βάση. Αυτός είναι και ο λόγος που μπορεί να δει κάποιος κοντά στις τρύπες αυτές και κάποιες κλειστές, οι οποίες κλειστές είχαν γίνει σε λάθος μέρος, αφού δεν είχε πετύχει δι’ αυτών το κούρδισμα.

Επομένως, οι τελευταίες τρύπες του ζουρνά, σε τελική ανάλυση,  είναι και οι σπουδαιότερες.

Στην τελευταία διαπίστωση συμφωνούν και οι 3 κορυφαίοι μάστορες του ζουρνά.

Ο Γιάννης Μάλαμας λέει ότι η τελευταία (η έβδομη) τρύπα του ζουρνά είναι και η πιο παρεξηγημένη, η πιο δύσκολη, η πιο μελωδική με τον πιο γλυκό ήχο.

Ο Ηλίας Σταμπουλής ισχυρίζεται ότι είναι δύσκολο να παιχτεί και αντιστοιχεί στη νότα ΄μι΄

Τέλος ο Χρήστος Μάλαμας αναφέρει με χιοόμορ ότι ο καλός οργανοπαίχτης/μάστορας του ζουρνά έχει τους τρόπους να δουλεύει όλες τις τρύπες του ζουρνά.

Λίγα λόγια για το ζουρνά σαν μουσικό όργανο

ΖΟΥΡΝΑΣ

Ο ζουρνάς είναι πνευστό μουσικό όργανο που παίζεται στο κέντρο της Ευρασίας και απαντάται από τα Βαλκάνια έως την Κεντρική Ασία. Συνήθως συνοδεύεται από νταούλι (μπάσο τύμπανο) στην λαϊκή μουσική της Ανατολίας.

Ο ζουρνάς είναι ξύλινο πνευστό όργανο που παίζεται στις χώρες της Ανατολίας, της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας κυρίως στη λαϊκή μουσική. Ο ζουρνάς είναι ένα κωνικό όμποε, κατασκευασμένο από το δέντρο βερικοκιά, και χρησιμοποιεί ένα διπλό καλάμι που δημιουργεί έναν απότομο, διαπεραστικό ήχο. Ιστορικά έχει παιχτεί σε εξωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων, όπως οι γάμοι και οι αργίες. Έχει οκτώ τρύπες στο μπροστινό μέρος, επτά από τις οποίες χρησιμοποιούνται κατά την αναπαραγωγή, και μία τρύπα αντίχειρα που αλλάζει οκτάβα.

Επιστροφή στην πολιτιστική μας καθημερινότητα – Το πρώτο μας μάθημα

 

Επιστροφή στην πολιτιστική μας καθημερινότητα – Το πρώτο μας μάθημα

 

Σιγά σιγά οι καλοκαιρινές διακοπές τελειώνουν με τις όμορφες προσωπικές, οικογενειακές στιγμές,  τις ωραίες εμπειρίες από τις εκδρομές, τα πανηγύρια-γλέντια, συναυλίες. Ερχεται η στιγμή της επανόδου στις πολιτιστικές δράσεις του συλλόγου μας, την αγαπημένη μας καθημερινότητα.

Την Πέμπτη 1/09, πρώτα στο Γαλάτσι στις 6μμ (αν μας δοθεί η αίθουσα) και μετά στις 8μμ στη Νίκαια θα είναι η πρώτη συνάντηση με τις χορευτικές ομάδες που θα συμμετέχουν στις  εκδηλώσεις του Σεπτεμβρίου και συγκεκριμένα:

1.      Στους Αγ Θεοδώρους, που θα πραγματοποιηθεί στις 10 Σεπτεμβρίου και Ο Νόστος θα παρουσιάσει ένα πρόγραμμα Μ Ασίας.

2.       Στην παράσταση που διοργανώνει ο Δήμος Γαλατσίου στο ανοικτό θέατρο του Άλσους Βείκου στις 17 Σεπτεμβρίου, όπου θα παρουσιάσουμε ένα πρόγραμμα Μακεδονίας.

Αγαπημένα μας μέλη, φίλοι, αγαπημένοι μας μαθητές από 1η Σεπτεμβρίου θα αρχίσουν οι εγγραφές για τη νέα χορευτική χρονιά . Ο δικός μας κύκλος χορού  χαρακτηρίζεται από τη γνώση και το ταξίδι στα πολιτιστικά δρώμενα της παράδοσης μέσα στο γνωστό  πνεύμα συνεργασίας, οικογενειακού, φιλικού,  παρεΐστικου περιβάλλοντος αλλά και τηρώντας όλες τις προβλεπόμενες συνθήκες ασφαλείας λόγω κορωνοιού.

Καλή μας αντάμωση!

Καλή χορευτική Χρονιά να έχουμε!

Σας ευχαριστούμε που μας εμπιστεύεστε!

Σέρρες- Αναβίωσε η Παραδοσιακή Πάλη με λάδι και κιουσπέτια στην Ηράκλεια Σερρών

Σέρρες- Αναβίωσε η Παραδοσιακή Πάλη με λάδι και κιουσπέτια στην Ηράκλεια Σερρών

Αναβίωσε το έθιμο της Παραδοσιακής Πάλης με λάδι και κιουσπέτια μετά από απουσία 2 ετών τελευταία μέρα της εμποροπανήγυρης στην Ηράκλεια Σερρών.

Το απόγευμα της Δευτέρας 22 Aυγούστου αθλητές όλων των ηλικιών φορώντας ένα ειδικό παντελόνι (κιουσπέτι) και αλειμμένοι με λάδι προσπαθούσαν να ρίξουν τους αντιπάλους τους και να κερδίσουν τον αγώνα.Υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής (ζουρνάδες και νταούλι) έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό και κέρδισαν το χειροκρότημα του κόσμου.

Η πάλη είναι ένα από τα από τα σημαντικότερα παραδοσιακά αθλήματα που οι ρίζες του πάνε πολύ στους Αγώνες που διεξάγονταν στην Αρχαία Ολυμπία και οι νικητές τους λάμβαναν μεγάλες τιμές και παραμένει ζωντανό χάρη σε ανθρώπους και συλλόγους που αγαπούν τον αθλητισμό.

Πηγή : epiloges.tv

Η ΠΑΛΗ ΜΕ ΚΙΟΥΣΠΕΤΙ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΑΚΙΡΙΔΗ

Μέχρι την δεκαετία του 2010 οι παλαιστές ήταν Έλληνες και Τούρκοι τα τελευταία χρόνια παρουσιάστηκαν στις παλαίστρες Βούλγαροι, Αλβανοί και Σκοπιανοί.

Η πάλη με κι(ου)σπέτι άρχισε να καταγράφεται ως τελετή στο τέλος του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα στην ανατολική Τουρκία, την Ανατολική Θράκη και τη Μακεδονία κυρίως στη περιοχή της Νιγρίτας στο Πανηγύρι του Αγίου Αθανασίου, στο Φλάμπουρο, στο Σοχό και τα μεταπολεμικά χρόνια στη Βυρώνεια, τη Σκοτούσα, την Ηράκλεια τον Αχινό και την Τερπνή.

Την ονομασία αυτή την πήρε από το ειδικό παντελόνι το «κι(ου)σπέτι» που φορούσαν την διάρκεια της πάλης. Το «κι(ου)σπέτι» λοιπόν ήταν και είναι ένα κοντοκάβαλο παντελόνι που έφτανε λίγα εκατοστά κάτω από το γόνατο. Ήταν και είναι κατασκευασμένο από δέρμα μοσχαριού, πολύ εφαρμοστό στο σώμα του παλαιστή, δεμένο στη μέση και τα πόδια κάτω από το γόνατο με δυνατό σχοινί, πολύ σφικτά για να δυσκολεύεται ο αντίπαλος στις λαβές που θα ήθελε να εφαρμόσει. Ενδιαφέρον παρουσίαζε η ειδική θήκη λαδιού που υπήρχε στην άκρη της παλαίστρας. Έπαιρναν οι παλαιστές λάδι και αλειφόταν σε όλο το σώμα εκτός από το κεφάλι έτσι ώστε να γινόταν πιο δύσκολη και ενδιαφέρουσα η αναμέτρηση διότι γλιστρούσαν τα χέρια όταν πήγαιναν οι πεχλιβάνιδες να εφαρμόσουν μία λαβή. Το λάδι στην πάλη το συναντάμε σε αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα για τους ίδιους λόγους που ανέφερα.

Θα προσπαθήσω επιγραμματικά να καταγράψω όλα τα στάδια της πάλης με «κι(ου)σπέτι».

Η ιεροτελεστία των αγώνων άρχιζε το πρωί του Σαββάτου. Οι παλαιστές η οργανωτική επιτροπή κάποιοι επιτηρητές-διαιτητές με τη συνοδεία των ζουρνάδων και των νταουλιών γύριζαν το χωριό η την πόλη και ο τελάλης καλούσε τον κόσμο να συγκεντρωθεί στην πλατεία η τον χώρο του παζαριού. Οι παλαιστές με σκηνές εικονικής πάλης διαφήμιζαν τους αγώνες της επόμενης ημέρας. Τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής ζητούσαν την οικονομική βοήθεια όλων για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των αγώνων που θα προέκυπταν για την επομένη ημέρα.

Την Κυριακή στις τρείς το απόγευμα οι φίλαθλοι, κυρίως άνδρες, μαζευόταν στο χώρο της παλαίστρας.

Οι επιτηρητές-διαιτητές που είχαν ορισθεί από την οργανωτική επιτροπή συγκεντρωνόταν στην εκκλησία του χωριού και αφού έδιναν όρκο, ότι θα είναι δίκαιοι, προσκυνούσαν τις εικόνες έπαιρναν την ευχή του ιερέα και με συνοδεία των ζουρνάδων και των νταουλιών κατευθυνόταν στο χώρο της παλαίστρας. Πάντοτε μπροστά προηγείτο η σημαία συνήθως με τον ίδιο σημαιοφόρο χαρακτηριστικό τύπο του χωριού. Όλη η συνοδεία έμπαινε στον αγωνιστικό χώρο της παλαίστρας, τα όργανα παίζοντας το «γκιρεσί χαβασί» έκαναν ένα κύκλο και καθόταν δίπλα στο χώρο που βρισκόταν κλεισμένος ο ταύρος η το κριάρι. ΟΙ οργανοπαίκτες έπαιζαν συνέχεια μέχρι το τέλος των αγώνων.

Ο τελάλης καλούσε τους παλαιστές- πεχλιβάνηδες να δηλώσουν το όνομά τους και την κατηγορία στην οποία επιθυμούσαν να αγωνιστούν. Χωριζόταν σε τέσσερεις κατηγορίες, στην πρώτη η στο «μπας» όπως την έλεγαν, την δεύτερη η στο «μπουϊούκ», στη τρίτη η στο «κουτζούκ ορτά» και την τελευταία η στο «μπασμά». Μέχρι την δεκαετία του 2010 οι παλαιστές ήταν Έλληνες και Τούρκοι τα τελευταία χρόνια παρουσιάστηκαν στις παλαίστρες Βούλγαροι, Αλβανοί και Σκοπιανοί.

Μόλις τελείωναν οι δηλώσεις συμμετοχής ο τελάλης ανήγγειλε την κατηγορία και τα ζεύγη των μικρών κατηγοριών και άρχιζαν να παλεύουν σε διάφορα μέρη της παλαίστρας. Επειδή οι παλαιστές ήταν από όλη την Ελλάδα και την Τουρκία μπορούσαν να υπάρξουν ζευγάρια Έλληνας με Έλληνα, Τούρκος με Τούρκο η και Έλληνας με Τούρκο. Χάρες δεν επιτρεπόταν και οι επιτηρητές έπαιρναν για αυτό από την επιτροπή ειδικές οδηγίες. Αν αντιμετώπιζαν πρόβλημα με αντιαθλητικό κτύπημα η απαγορευμένες λαβές σταματούσαν την πάλη και με μέλη της οργανωτικής έλυναν την διαφορά. Σε αρκετές περιπτώσεις απαγόρευσαν την συνέχεια του αγώνα και απομάκρυναν τον παλαιστή που δημιούργησε το πρόβλημα. 0ι παλαιστές αγωνιζόταν στηριγμένοι στην αξία της δύναμής τους, το μυαλό, την ψυχή και την εντιμότητα, ώστε να εξασφαλίσουν την αποδοχή των θεατών και να προσφέρουν ένα ικανοποιητικό θέαμα με τις επιδοκιμασίες η αποδοκιμασίες του κόσμου που βρισκόταν έξω από την παλαίστρα.

Ήταν χαρακτηριστική η είσοδος του ζευγαριού των παλαιστών στο χώρο που τους υποδείχτηκε. Ενώ παίζουν οι ζουρνάδες και τα νταούλια οι δύο παλαιστές κτυπούν τα χέρια στα πόδια τους λίγο πάνω από τα γόνατα, δεξί χέρι δεξί πόδι, αριστερό χέρι αριστερό πόδι, πάντοτε με ανοικτά πόδια. Πριν αρχίσει ο αγώνας έδιναν τα χέρια, ένδειξη ότι θα αγωνιστούν τίμια και θα υπάρξει φιλία ανάμεσά τους ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Κατά την διάρκεια ο επιτηρητής- διαιτητής κρατούσε μια πετσέτα στον ώμο του και ένα μπουκάλι νερό.

Ο επιτηρητής επέβλεπε τον αγώνα, ενημέρωνε τους παλαιστές για κάποιες επικίνδυνες λαβές και πρόσφερε την πετσέτα σε περίπτωση που κάποιος παλαιστής ήθελε να σκουπίσει τον ιδρώτα του, η πρόσφερε το μπουκάλι το νερό αν κάποιος διψούσε. Ο επιτηρητής σταματούσε τον αγώνα αν ένας παλαιστής κτυπούσε το χέρι του στο έδαφος από πόνο η από επικίνδυνη λαβή. Η πάλη άρχιζε ξανά από την ίδια θέση που είχε σταματήσει. Ο επιτηρητής έκρινε το αποτέλεσμα του αγώνα, πότε ο ένας από τους δύο παλαιστές θα έριχνε τον άλλο στο έδαφος ώστε να ακουμπήσει η πλάτη του και οι ώμοι του στο χώμα «έφαγε χώμα η πλάτη του». Τότε ο επιτηρητής κτυπούσε ελαφρά τον ώμο του νικητή να σταματήσει να αγωνίζεται δηλώνοντας έτσι τη νίκη του. Σηκωνόταν το ζευγάρι έμπαινε ανάμεσά τους ο επιτηρητής και σήκωνε το χέρι του νικητή. Μετά αγκαλιαζόταν οι παλαιστές και αλληλοσηκώνονταν ψηλά πιασμένοι από την μέση μια ο ένας μια ο άλλος. Σε πολύωρη πάλη χωρίς νικητή υπήρχε ισοπαλία και ο αγώνας τελείωνε κτυπώντας αντικριστά τις παλάμες των χεριών τους.

Όταν τελείωναν οι μικρές κατηγορίες οι ζουρνατζήδες και τα νταούλια ανέβαζαν τον τόνο της μουσικής και έκαναν ένα γύρο τον χώρο της παλαίστρας με τους θεατές να επευφημούν. Μαζευόταν οι παλαιστές της κατηγορίας «μπάς» μπροστά στην οργανωτική επιτροπή και γινόταν η κλήρωση ενώπιον του κόσμου και προέκυπταν τα ζευγάρια που θα αγωνιζόταν για τον ταύρο.

Κάποια στιγμή όταν τελείωναν την πάλη όλα τα ζευγάρια ο τελάλης ανήγγειλε το τελευταίο ζευγάρι νικητών. Όλες οι διαδικασίες ήταν ίδιες πάλευαν οι ποιο σπουδαίοι παλαιστές της βραδιάς οι κορυφαίοι που είχαν να επιδείξουν ρώμη, τεχνική, εξυπνάδα και κόλπα τα «ουινιάκια» όπως τα έλεγαν.

Η είσοδός τους στο κέντρο της παλαίστρας με το χαρακτηριστικό κτύπημα των χεριών με τα πόδια, ο «ηρωικός κύκλος» με την συνοδεία των οργανοπαιχτών που ανέβαζαν τους ρυθμούς και τα πνεύματα, με τον ίδιο τραχύ έντονο ρυθμό του «γκιρέσι χαβασί» δημιουργούσε την ατμόσφαιρα για να γίνει ένας καλός αγώνας με τους θεατές να βρίσκονται σε έκσταση. Επευφημούσαν όταν έβλεπαν μια καλή λαβή η γιουχάιζαν αν καταλάβαιναν ότι ο αγώνας ήταν «πουλημένος».

Η νίκη ήταν ασφαλώς νίκη ρώμης, επίδειξη δεξιοτεχνίας και φυσικά τεκμήριο για αναγνώριση, εκτίμηση και σεβασμό από όλους.

Μετά την ανάδειξη του νικητή η επιτροπή παρέδιδε τον ταύρο στο νικητή και μαζί με το νικητή χόρευαν τον «συρτό» χορό στον αγωνιστικό χώρο για να τον δούν οι θεατές και να γευτεί τις ζητωκραυγές και τις επευφημίες τους κι όλοι μαζί να υποσχεθούν το επόμενο πανηγύρι να είναι καλύτερο.

Παραμονή του Αγίου Φανουρίου 26 Αυγούστου και φτιάχνουμε φανουρόπιτα. Το έθιμο, τα υλικά, η συνταγή

 

Παραμονή του Αγίου Φανουρίου 26 Αυγούστου και φτιάχνουμε φανουρόπιτα. Το έθιμο, τα υλικά, η συνταγή

Πολλοί ετοιμάζουν την φαμουρόπιτα για τους φανερωθεί επιτέλους αυτό που χάθηκε. Κλειδιά, λεφτά, ο έρωτας, η σωφροσύνη.

Άλλοι την ετοιμάζουν ψάχνοντας μια αφορμή

Το έθιμο προστάζει η φανουρόπιτα να διαβάζεται στην εκκλησία την 26η Αυγούστου το απόγευμα ή την 27η το πρωί στη λειτουργία (ανήμερα του Αγίου Φανουρίου).

Η πίτα διαβάζεται από τον ιερέα, στον οποίο μαζί με την πίτα δίδεται χαρτί που αναγράφει «υπέρ Υγείας» και μια λίστα με τα ονόματα των μελών της οικογένειας και των φίλων αυτού που την παρασκεύασε.

Ο τελευταίος, πρέπει βγάζοντάς την από τον φούρνο να ζητήσει συγχώρεση για τη μάνα του Αγίου Φανουρίου, η οποία κατά την παράδοση ήταν πόρνη. Κατόπιν, τάζει για κάτι που θέλει να πραγματοποιηθεί. Οπωσδήποτε, η πίτα πρέπει να μοιραστεί σε οικεία πρόσωπα ώστε να επιτευχθεί το τάμα. Ακολουθεί η συνταγή, με την ευχή για καλή επιτυχία

Η παράδοση για την Φανουρόπιτα λέει ότι η Μητέρα του Αγίου Φανουρίου ήταν αμαρτωλή. Ήταν λέγεται σκληρή, άπονη και αυστηρή με τους φτωχούς και τους συμπεριφερόταν σχεδόν απάνθρωπα. Μάλιστα για τον αμετανόητο χαρακτήρα της πήγε στην κόλαση. Προσπάθησε να τη σώσει ο γιος της, αλλά η κακία της δεν τον άφησε. Ο αρχάγγελος Μιχαήλ μαζί με τον άγιο Φανούριο την τράβηξαν με την βοήθεια κρεμμυδόφυλου (που κάποτε είχε δώσει με το ζόρι σε ένα ζητιάνο) και όταν πιάστηκαν τρεις γυναίκες μαζί της. Αυτή η άπονη της έσπρωξε μέσα στην κόλαση. Έτσι είπε ο αρχάγγελος στον Άγιο Φανούριο ή μητέρα σου διέπραξε μεγάλη κακία. Δεν μπορώ να την βοηθήσω.

Ο Άγιος Φανούριος παρακάλεσε με δάκρυα πόνου να μην φτιάχνουν τίποτα γι’αυτόν, αλλά μόνο για την ψυχή της μάνα του και η προσευχή του λέγεται ότι εισακούστηκε στον Θεό.

Αυτός είναι ο λόγος που οι νοικοκυρές φτιάχνουν την ημέρα αυτή φανουρόπιτες και αφού τις πάνε στην εκκλησία και ευλογηθούν τις μοιράζουν στη γειτονιά και στο εκκλησίασμα, με τη σύσταση να ευχηθούν να συχωρεθεί η μάνα του Αγίου «Ο Θεός σχωρέστ’ τη μάνα του Αγίου Φανουρίου».

Βέβαια, ζητούν οι πιστοί να τους φανερώσει ο Άγιος χαμένα αντικείμενα ή να τους φέρει κάτι που επιθυμούν, ή ακόμη έναν καλό γαμπρό στα ανύπαντρα κορίτσια.

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη Φανουρόπιτα είναι συνήθως 7 ή 9 , καθώς οι αριθμοί 7 και 9 συμβολίζουν τα μυστήρια της εκκλησίας, τις μέρες δημιουργίας, αλλά και τα τάγματα τον αγγέλων. Πάντα όταν την φτιάχνουν οι νοικοκυρές φροντίζουν να υπάρχει αναμμένο κερί και θυμίαμα.

 

Στις 27 Αυγούστου έκαστου έτους η Εκκλησία, τιμά τον Άγιο Φανούριο. Οι Εκκλησίες γεμίζουν με τη μυρωδιά από τις Φανουρόπιτες που φτιάχνουν οι νοικοκυρές.

Η Ευχή αυτή διαβάζεται κατά την παρασκευή της Φανουρόπιτας που φτιάχνουμε προς τιμήν του Αγίου Φανουρίου.

Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Ουράνιος Άρτος, ο της βρώσεως της μενούσης εις τον αιώνα πλουσιοπάροχος χορηγός, ο δοτήρ των αγαθών,

ο δέ Ηλιού τροφήν αγεώργητον πηγάσας, η ελπίς των απηλπισμένων, η βοήθεια των αβοηθήτων και σωτηρία των ψυχών ημών.

Ευλόγησον τα δώρα ταύτα και τους ταύτα σοι προσκομίσαντας, εις δόξαν σήν και τιμήν του αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος Φανουρίου.

Παράσχου δέ, αγαθέ, τοις ευπρεπίσασι τους πλακούντας τούτους, πάντα τά εγκόσμια καί υπερκόσμια αγαθά σου.

Εύφρανον αυτούς εν χαρά μετά του προσώπου σου, δείξον αυτοίς οδούς προς σωτηρίαν. Τα αιτήματα τών καρδιών αυτών καί πάσαν

τήν βουλήν αυτών ταχέως πλήρωσον, οδηγών αυτούς προς εργασίαν τών εντολών σου, ίνα διά παντός εν ευφροσύνη καί αγαλλιάσει

υμνώσι καί δοξάσωσι το πάντιμον καί μεγαλοπρεπές όνομά σου, πρεσβείαις της υπερευλογημένης Θεοτόκου, του αγίου ένδοξου

νεομάρτυρος Φανουρίου, του Θαυματουργού, καί πάντων σου τών αγίων. Αμήν.

 

Συνταγή για Φανουρόπιτα με 9 υλικά:

 

1 πακέτο αλεύρι που φουσκώνει μόνο του

1 κούπα νερό

1 κούπα ζάχαρη

1/2 κούπα λάδι

2 κουταλάκια του γλυκού μπέικιν πάουντερ

1 πορτοκάλι (χρειαζόμαστε το χυμό και το ξύσμα του)

2 χούφτες καρύδια ή αμύγδαλα (τριμμένα στο μούλτι)

1 φακελάκι ξανθές σταφίδες

2 κουταλάκια του γλυκού κανέλα

 

Εκτέλεση

 

Σε ένα μπολ ανακατέψτε όλα τα στέρεα υλικά μαζί

Σε ένα μεγαλύτερο ανακατέψτε όλα τα υγρά υλικά μαζί.

Έπειτα σιγά-σιγά ρίξτε τα στέρεα υλικά στα υγρά και ανακατέψτε τα καλά μέχρι να έχετε μια ομοιόμορφη και ομοιογενή ζύμη.

Βάλτε τη σε λαδωμένο ταψάκι που θα έχετε πασπαλίσει με λίγο αλεύρι και ψήστε τη στους 180 βαθμούς για 1 ώρα περίπου.

 

Πηγή : filoitexnisfilosofias

Άγιος Φανούριος: Η ιστορία, οι θρύλοι και τα εθιμα

 

 Άγιος Φανούριος: Η ιστορία, οι θρύλοι και τα εθιμα

 

Για τους απλούς ανθρώπους ο Άγιος Φανούριος υπήρξε η μορφή που πάντοτε θα βοηθούσε να βρεθούν τα χαμένα. Από γαμπρούς και νύφες μέχρι χαμένα πρόσωπα ή ακόμη και κλειδιά, η φανουρόπιτα ήταν η …λύση.

Κάθε χρόνο στις 27 Αυγούστου οι Εκκλησίες γεμίζουν από φανουρόπιτες φτιαγμένες από τις νοικοκυρές. Πρόκειται για μια μίξη, λαϊκής παράδοσης, πίστης και τοπικών εθίμων,  που ξεκίνησε στη Ρόδο και επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη χώρα.

Όσο για τον ίδιο τον Άγιο Φανούριο; Λέγεται πως αυτό δεν είναι καν το πραγματικό του όνομα, ενώ οι πληροφορίες που υπάρχουν για τον ίδιο και την ζωή του είναι ελάχιστες έως ανύπαρκτες.

Το μόνο γνωστό, σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση τουλάχιστον, είναι πως η μητέρα του Αγίου ήταν… αμαρτωλή.

ΑΓΙΕ ΦΑΝΟΥΡΙΕ… ΦΑΝΕΡΩΣΕ

Ποιος δεν θυμάται την γιαγιά του να λέει «Άγιε μου Φανούριε… φανέρωσε το» και να τάζει πίτα ή κερί στη χάρη του; Για τους απλούς ανθρώπους ο Άγιος Φανούριος υπήρξε η μορφή που πάντοτε θα βοηθούσε να βρεθούν τα χαμένα. Από γαμπρούς και νύφες μέχρι χαμένα πρόσωπα ή ακόμη και κλειδιά.

Ο καθένας κατά την πίστη και την ανάγκη του ζητάει.

Σε πολλές περιοχές της ελληνικής επαρχίας ακόμη και σήμερα αυτές τις μέρες, ανύπαντρες γυναίκες πηγαίνουν στην Εκκλησία με την φτιαγμένη από τα χέρια της Φανουρόπιτα, με ένα και μόνο αίτημα. Να «φανερωθεί» ο σύζυγος.

Η ΑΜΑΡΤΩΛΗ ΜΑΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ

Αν και κανείς δεν γνωρίζει λεπτομέρειες για το που, πότε και πως έζησε ο Άγιος, εντούτοις η λαϊκή φαντασία έσπευσε να τις δημιουργήσει.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτήν, η μητέρα του Αγίου ήταν άνθρωπος που δεν βοηθούσε τους άλλους. Ήταν αμαρτωλή.

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας, αρκετοί είναι αυτοί που φτιάχνουν την πίτα για «να συγχωρεθεί η μάνα του Αγίου». Αυτό το έθιμο όμως είναι ελάχιστα διαδεδομένο.

ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΦΑΝΟΥΡΙΟΥ

Μέχρι τον 14ο ή 15ο κατ’ άλλους αιώνα, ο Άγιος δεν ήταν γνωστός. Εκείνη την εποχή στη Ρόδο, κατά την διάρκεια εργασιών αναστήλωσης των τειχών της πόλεως, αποκαλύφθηκε πως υπήρχε ένας μισογκρεμισμένος Ναός στον οποίο υπήρχαν πολλές παλαιές εικόνες.

Μια από αυτές, η πιο καλοδιατηρημένη λέει η παράδοση, ήταν ενός Αγίου ο οποίος φορούσε ρωμαϊκά στρατιωτικά ρούχα και κρατούσε ένα κερί κι έναν Σταυρό.

Το όνομα που φαινόταν ήταν «Ο Άγιος Φανώ».

Γύρω από την εικόνα του Αγίου, υπήρχαν 12 παραστάσεις στις οποίες απεικονιζόταν το μαρτύριο του. Έτσι το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως πρόκειται για έναν μάρτυρα ο οποίος πιθανότατα υπήρξε στρατιώτης.

Το όνομα Φανούριος του αποδόθηκε από τον Μητροπολίτη Ρόδου Νείλο, ο οποίος ανακαίνισε το εκκλησάκι που βρέθηκε η εικόνα, αφιερώνοντας το στον νεοφανή Άγιο Φανούριο.

Αυτές είναι και οι μοναδικές πληροφορίες. Από την Ρόδο, στόμα με στόμα, η ιστορία του νέου Αγίου διαδόθηκε πρώτα στα γύρω νησιά και μετέπειτα σε ολόκληρη τη χώρα.

Η ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΑ

Κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς πως και γιατί ξεκίνησε αυτό το έθιμο. Η φανουρόπιτα βέβαια έχει «μπολιαστεί» και με διάφορα στοιχεία της ελληνικής λαογραφίας αφού κάποιοι θέλουν να φτιάχνεται αυστηρά με 7 υλικά και άλλοι με 9. Οι αριθμοί αυτοί έχουν την δική τους σημειολογία η οποία δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με την πίστη όσο με την λαϊκή παράδοση.

Στην Κύπρο, στην Κρήτη και σε άλλες περιοχές, ο Άγιος μπορεί να φανερώσει στην κάθε ανύπαντρη κοπέλα το μέλλοντα σύζυγό της! “Οι ανύπαντρες κοπέλες που θέλουν να παντρευτούν ετοιμάζουν φανουρόπιτα για να φανερωθεί ο υποψήφιος γαμπρός”.

Στη Σκιάθο “πίτα στον Άγιο τάζουν και οι γυναίκες που τον παρακάλεσαν να τους φανερώσει το γαμπρό που θα κάμουν στην κόρη τους”.

Στη Φλώρινα, η φανουρόπιτα (που την πάνε οι ελεύθερες κοπέλες στην εκκλησιά) χρησιμοποιείται ως μέσον με ένα κομμάτι που βάζουν κάτω απ’το προσκέφαλο για να τις φανερώσει ο Άγιος στον ύπνο τους το μέλλοντα σύζυγο.

 

Πηγές : εκκλησία on line, dogma.gr

Η θαυματουργή τρύπα στον ναό των Αγ. Αδριανού και Ναταλίας στο Ναύπλιο

 

Η θαυματουργή τρύπα στον ναό των Αγ. Αδριανού και Ναταλίας στο Ναύπλιο

 

Η τρύπα στο Ιερό της εκκλησίας των Αγίων Αδριανού και Ναταλίας στην περιοχή Κατσίγκρι Ναυπλίου.Πρόκειται για ένα εκκλησάκι στον κατάφυτο λόφο του μικρού χωριού Άγιος Αδριανός (Κατσίγκρι), σε απόσταση 5 χιλιομέτρων βορειοδυτικά της πόλης του Ναυπλίου, αφιερωμένο στους Αγίους Αδριανό και Ναταλία. Στο τέμπλο του, μια οπή κάτω από την εικόνα της Παναγίας θεωρείται από τους πιστούς πως συναριθμείται μεταξύ των πολλών θαυμάτων της Ορθοδοξίας. Δίπλα από την Ωραία Πύλη υπάρχει μια τρύπα που, όταν τη δει κάποιος για πρώτη φορά, πιστεύει ότι από εκεί μπορεί να περάσει μόνο ένα μικρό παιδί.

Συγκρίνοντάς τη με την Ωραία Πύλη που βρίσκεται δίπλα της, μοιάζει μικροσκοπική. Η παράδοση λέει πως η οπή παρέχει τη δυνατότητα να διαπερνά μέσα από αυτήν ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα. Όσοι άνθρωποι έχουν επιχειρήσει να περάσουν, τα έχουν καταφέρει, ανεξάρτητα από το βάρος τους. Λέγεται ότι είναι πολύ καλό να περάσει ο επισκέπτης από την οπή, ότι είναι ευλογία. Η παράδοση θέλει να περνάει ο πιστός τρεις φορές. Οι Άγιοι Αδριανός και Ναταλία θεωρούνται θαυματουργοί και η προσέλευση των πιστών είναι μεγάλη, αφού ξεπερνά τα όρια της περιοχής και εκτείνεται σε προσκυνη­τές απ’ όλη την Ελλάδα. Μάλιστα, αποτελεί σύμβολο πίστης κυρίως για τις γυναί­κες και δίνει ελπίδα σε όσες δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν.

Ανεξαρτήτως, ωστόσο, της ιδιαιτερότητας του προσκυνήματος με το θέμα της οπής, πιστεύουμε ότι ακόμα και ο πιο απαιτητικός επισκέπτης- προσκυνητής μπορεί να διαπιστώσει το μεγαλείο της εκκλησίας μέσω της απλότητας του χώρου, την ιστορία και την παράδοση, με τη συνέχιση της πορείας στο σήμερα έως την αιωνιότητα.

Το εκκλησάκι του Αγίου Αδριανού, το οποίο βρίσκεται στον κατάφυτο λόφο του Αγίου Αδριανού και είναι χτισμένο πιθανότατα πριν το 1743, όποτε και αγιογραφήθηκε. Σε ένα έγγραφο που συντάχθηκε και στάλθηκε στους Ενετούς το 1696, αναφέρει τον Ι.Ν. του Αγίου Ανδριανού, γεγονός που ενισχύει την άποψη για κτίση του ναού πριν το 1743.

Πάντως, οι γέροντες του χωριού ισχυρίζονται ότι υπήρχε αναγραφή σε τοίχο με ημερομηνία το 1400. Η φωτιά όμως που έχει κάψει το εκκλησάκι 2 φορές, έσβησε τα ίχνη των αναγραφόμενων ημερομηνιών. Στις αγιογραφίες και ειδικότερα σε μια αγιογραφία αναγράφεται ως έτος δημιουργίας της το 1743. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το δάπεδο, το οποίο είναι κατασκευασμένο από πέτρες. Το εκκλησάκι του Αγίου Ανδριανού είναι ένας μικρός σταυρεπίστεγος ναός.

Ό Άγιος Αδριανός, πολιούχος του γειτονικού χωριού που σήμερα ονομάζεται “Άγιος Αδριανός” προς τιμήν του (παλαιότερα ονομαζόταν “Κατσίγκρι), θεωρείται θαυματουργός και έχει πολύ μεγάλη προσέλευση πιστών από όλη την Ελλάδα.

Ο ναός διαθέτει τοιχογραφίες οι οποίες ανάγονται στον 17ο και τον 18ο αι­ώνα, αλλά, δυστυχώς, στο πέρασμα του χρόνου έχουν προκληθεί φθορές. Στο υπέρθυρο της εισόδου, η τοιχογραφία είναι σε καλή κατάσταση και αναπαριστά σκηνές από την Αποκάλυψη του Ιωάννη. Στο δεξί μέρος βρίσκονται οι δίκαιοι που θα κληρονομήσουν τον Παράδεισο και στο αριστερό δαίμονες οδηγούν τους αμαρτωλούς στην Κόλαση, όπου οφιοειδή πνεύματα τους κατατρώνε. Κανείς δεν θα μπορούσε να νιώθει καλά κοιτάζοντας αυτή την αναπαράσταση, ακόμα και αν δεν πιστεύει στη μετά θάνατον ζωή. Το ότι οι αγιογράφοι επέλεξαν να τοποθετήσουν την Κόλαση και τον Παράδεισο στην εξώθυρα με κάνει να πιστεύω πως αυτό ήταν το τελευταίο μήνυμα που έπαιρναν οι πιστοί βγαίνοντας από τον ναό, μια τελευταία υπενθύμιση…

Οι υπόλοιπες τοιχογραφίες είναι σε σχετικά καλή κατάσταση και περιλαμ­βάνουν ένα πλήθος αγίων, τους ιδρυτές του μοναχισμού, μια επιβλητική απεικόνιση του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και, φυσικά, τον Παντοκράτορα στον θόλο και την Πλατυτέρα των Ουρανών Παναγία στην κόγχη του ιερού. Σε περίοπτη θέση βρίσκεται και η εικόνα του Αγίου Αδριανού, που απεικονίζεται ως έφιππος αξιωματικός στον οποίον ένας άγγελος απονέμει τον στέφανο του μάρτυρα. Η εικόνα αυτή βρίσκεται και ως τοιχογραφία δίπλα από το τέμπλο και ως αργυρή εικόνα κοντά στην είσοδο του ναού, με μερικά αναθήματα πάνω της, δείγματα ευγνωμοσύνης των πιστών.

Η μνήμη των Αγ Αδριανού και Ναταλίας γιορτάζεται στις 26 Αυγούστου.

 

Πηγή  ORTHODOXIANEWSAGENCY.GR

Ντούλας - Στίχοι και η ιστορία αυτού του Μακεδονίτικου τραγουδιού

 Ντούλας - Στίχοι και η ιστορία αυτού του Μακεδονίτικου τραγουδιού

Παλιό, κλέφτικο, επιτραπέζιο Μακεδονικό τραγούδι, με εξαιρετική μελωδία από εκείνα που δεν λείπουν από κανένα ντόπιο γλέντι από άκρου εις άκρον της Μακεδονίας. Ο μελισματικός του τόνος, η θρηνητική του μελωδία, τα συγκινητικά του λόγια, καθιστούν το τραγούδι του Ντούλα, ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια της Μακεδονίας, καθώς έχει καταγραφεί από την Καστοριά και τις πλαγιές του Βοΐου Κοζάνης προς δυσμάς, έως το Παγγαίο, τα Δαρνακοχώρια Σερρών και τη Δράμα προς ανατολάς. 

Ένα από τα πλέον βασικά χαρακτηριστικά της μακεδονικής μουσικής παράδοσης δεν είναι άλλο από τα μεγαλόπνοα, επύλλια, καθιστικά τραγούδια, που τραγουδιούνται συνήθως χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων από ντόπιους κατοίκους σε γλέντια και άλλες περιστάσεις του καθημερινού βίου. Παρουσιάζουν τόσο μεγάλη ποικιλομορφία, ώστε δείχνουν να υπερβαίνουν σε αριθμό τα αντίστοιχα χορευτικά. Πρόκειται για τραγούδια που μουσικολογικά προσιδιάζουν - σχεδόν απόλυτα - στη Βυζαντινή μουσική τεχνοτροπία, σημάδι της παλαιότητάς τους αλλά και της από αιώνων αλληλεπίδρασης μεταξύ εκκλησιαστικής και κοσμικής λαϊκής μουσικής. Το βυζαντινό άρωμα της μουσικής τους χροιάς, σε συνδυασμό με τους υπέροχους, αριστουργηματικούς στίχους των περισσοτέρων τραγουδιών καθιστούν τα εν λόγω τραγούδια "απαραίτητα" σε κάθε Μακεδονικό γλέντι - στην αρχή, στο τέλος, ακόμη και στα ενδιάμεσα χορευτικά διαλείμματα. Ανέκαθεν οι πλέον περιζήτητοι "τραγουδιστάδες" στα αυτοσχέδια, τοπικά γλέντια, δεν ήταν άλλοι από τους ψάλτες, αν και σπανιότερα τραγουδούσαν και οι γυναίκες.

Στίχοι 

"Τίνος μανούλα θλίβεται

τίνος μανούλα κλαίει

του Ντούλα η μάνα θλίβεται.

Του Ντούλα η μάνα θλίβεται

του Ντούλα η μάνα κλαίει

σήμερα Ντούλα’ μ’ Πασχαλιά.

Ώρε σήμερα Ντούλα’ μ Πασχαλιά

σήμερα πανηγύρι

σήμερα αλλάζουν οι γαμπροί.

΄Ωρε σήμερα αλλάζουν οι γαμπροί

κι οι πεθερές τις νύφες

κι εσύ Ντούλα’ μ στη φυλακή

στης Λάρ'σας τα μπουντρούμια. 

Ντούλα μ' δεν αντρειώνεσαι, 

τις φυλακές να σπάσεις 

να πάρεις δίπλα τα βουνά

να μάσεις παλικάρια 

για να δικάσεις δικαστές και τον εισαγγελέα 

όπου δικάζουν Ντούλα μ' άδικα.

Μάνα μ’ δεν αντρειώνομαι

τα σίδερα να σπάσω

μόν’ το Θεό παρακαλώ

την Παναγιά δοξάζω

για να καούν οι φυλακέςνα βγουν φυλακισμένοι

να βγει μάνα μ’ κι ο Ντούλας σου. 

Να βγει μάνα μ’ κι ο Ντούλας σου

να πάρω δίπλα μάνα μ’ τα βουνά 

δίπλα τα κορφοβούνια

και να σφυρίξω κλέφτικα

να μαζευτούν οι κλέφτες

να κάτσω να τους διηγηθώ

της φυλακής τα πάθη

πως η φυλακή έχει σίδερα

και πόρτες σιδερένιες

έχει και δεσμοφύλακες."

Παρακολουθήστε το σχετικό βιντεάκι με το τραγούδι στον δεσμό που ακολουθεί

Ντούλας -- Νίτσα Τσίτρα

ΠΗΓΕΣ: Μακεδονική παράδοση (Facebook) , youtube.com

 

 

Σχολική ποδιά: Πότε και γιατί επιβλήθηκε. Πώς καταργήθηκε

 

 

Η σχολική ποδιά καταργήθηκε, 6 Φεβρουαρίου, πριν από 38 ολόκληρα χρόνια. Προηγουμένως, ταξιδεύοντας ανά τις δεκαετίες, άλλαξε χρώμα και μήκος, αλλά παρέμεινε πιστή στον λόγο για τον οποίο επιβλήθηκε: η σχολική στολή -κατοπινή ποδιά- στοχεύει στην «ομοιόμορφη παρουσία» μαθητών και μαθητριών, σε ένδειξη σεβασμού στην απρόσκοπτη και ισότιμη εκπαιδευτική προσφορά του σχολείου έναντι των νέων.

 

Στην πορεία των χρόνων, η στολή-ποδιά μετατράπηκε σε μοντέρνο ένδυμα και πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των σχεδιαστών μόδας (η «μάχη» ανέδειξε νικητή τον εσχάτως αποθανόντα Γιάννη Τσεκλένη, που στο γύρισμα της δεκαετίας του ΄70 διείσδυσε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση καθιερώνοντας την ποδιά με το φερμουάρ στο πλάι και τον κολεγιακό γιακά). Επιπλέον, η σχολική αμφίεση μετατράπηκε (και παραμένει) και σε περίπου χλιδάτο trademark ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Στην πραγματικότητα, η ποδιά ήταν το τελευταίο… κάστρο που έπεσε στον δρόμο προς την κατάργηση της «ομοιομορφίας των μαθητών», που για περίπου έναν αιώνα έμοιαζαν περισσότερο με εργάτες σε εργοστάσια ή κρατούμενους σε στρατόπεδα και φυλακές.

 

Οι πρώτοι κανόνες περιβολής των μαθητών

Οι κανονισμοί εμφάνισης και συμπεριφοράς των μαθητών στα σχολεία της ελληνικής επικράτειας είναι πολύ παλιά ιστορία. Για την ακρίβεια, χρονολογείται από τα χρόνια του Καποδίστρια και μάλιστα τους αυστηρούς κανόνες λειτουργίας του πρώτου σχολείου, που ιδρύθηκε στην Ελλάδα με τον ερχομό του, του ορφανοτροφείου της Αίγινας, το 1829, υπογράφει ο ίδιος ο κυβερνήτης. Στην καθημαγμένη χώρα, που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της μετά την Επανάσταση, τα ρούχα των μαθητών δίδονται από την πολιτεία και η μη τήρηση των κανόνων σε σχέση με την παρουσία τους έναντι του σχολείου, τιμωρείται βαριά…

 

«Μίαν φουστανέλαν, δύο υποκάμισα, δύο βρακία, εν ζευγάριον παπουκίων, εν φέσιον, μίαν καπόταν και μίαν ζώνην. Υποκάμισον και βρακίον να αλλάζωσι κάθε οκτώ. Η αποταξίαν, η απείθεια, η στάσις και το ψεύδος θέλουσι κολάζεσθαι ως αφεξής: την μεν πρώτην φοράν, έστω νουθέτησις εμβριθής και δημοσία ενώπιον των άλλων παιδιών, την δε δευτέραν, ολιγόστευσις της τροφής κατά το ήμισυ, και την τρίτην, έκδυσις του ενόχου παιδίου από τα καινούρια φορέματα και ένδυσις με τα πρώτα κουρέλια… Η έκδυσις και η ένδυσις γινέσθω όλων των μαθητών ενωπίον…» αναφέρει συγκεκριμένα ο υπογεγραμμένος από τον Καποδίστρια «δεκάλογος του ευπρεπούς μαθητή»! Ειδικά για τα ρακένδυτα ορφανά των αγωνιστών της Επανάστασης, η μη τήρηση του κανονισμού εμφάνισης προβλέπει «αι κλίναι των να είναι από άχυρον ή φύλλα ξηρά ικανώς, το δε προσκεφάλαιον μία πέτρα»!

 

Τα πρώτα χρόνια ζωής του νεοσύστατου ελληνικού κράτους και καθώς ο πληθυσμός είναι αναλφάβητος, ο Καποδίστριας προσπαθεί να οργανώσει ένα στοιχειώδες εκπαιδευτικό σύστημα. Μετά το ορφανοτροφείο της Αίγινας, ιδρύει τέσσερα δημοτικά σχολειά σε Ναύπλιο, Σύρο, Αθήνα και Ύδρα και ελλείψει εκπαιδευτικού προσωπικού, προωθεί τα «αλληλοδιδακτικά σχολεία», που έχουν δοκιμαστεί ήδη στην προηγμένη Ευρώπη (Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία). Πρόκειται για σχολεία στα οποία οι «πρωτόσχολοι», οι καλοί μαθητές, αναλαμβάνουν να εκπαιδεύσουν τους νεοεισερχόμενους μικρότερους. Στοχεύοντας στη «συγκράτηση της νεανικής ορμής, που δεν καταλαγιάζει εύκολα έναντι εξίσου ανηλίκων δασκάλων», οι κανονισμοί λειτουργίας στα «αλληλοδιδακτικά σχολεία» αυστηροποιούνται έως υπερβολής. Οι μαθητές πρέπει «να υποτάσσονται εις τους πρωτοσχόλους» και όταν δεν γράφουν, πρέπει «να κάθηνται ήσυχοι, κρατούντες με τας δύο των χείρας το χείλος του γραφείου και ατενίζοντες εις την διδασκαλοκαθέδραν…» αναφέρει ο Οδηγός της Αλληλοδιδακτικής (1842), που συντάσσεται επί Βαυαρών. Για δε την αμφίεσή τους, ο Οδηγός αναφέρει: «Οι μαθητές χρεωστούν να εμβαίνωσι στο σχολείον έχοντες τας χείρας και το πρόσωπον καθαρά, κτενισμένοι και υποδημένοι. Ποτέ δεν πρέπει να έρχονται ανυπόδητοι ή με άπλυτα ποδάρια, ή με σχισμένα και λερωμένα ρούχα».

Τα χαρακτηριστικά της εποχής, η φτώχια και η εξαθλίωση του πληθυσμού, είναι εμφανή. Ο αυστηρός -μέχρι αυταρχισμού- κανονισμός περιβολής των μαθητών αποκλείει από την εκπαίδευση πολλά από τα παιδιά, που κυκλοφορούν ρακένδυτα και ανυπόδητα.

 

Βαίνοντας προς τη βαθιά ενηλικίωσή του το ελληνικό κράτος έχει να αντιμετωπίσει πολλά, εκτός εκπαίδευσης. Αλλά και μέσα στην εκπαίδευση, που εξακολουθεί να κατατρύχεται από τους αυστηρούς κανονισμούς περιβολής και συμπεριφοράς των μαθητών, οι αγκυλώσεις καθυστερούν την προαγωγή της εκπαίδευσης του πληθυσμού. Σημειώνεται ότι οι μαθητές είναι κυρίως άρρενες. Η Ελλάδα διαποτισμένη -μέσω των ολίγων λογίων της- από τους Ευρωπαίους διαφωτιστές εκπαιδευτικούς δεν αποκλείει τη συμμετοχή του θήλεος στην εκπαίδευση. Αλλά η παραδοσιακή πατριαρχική αντίληψη είναι σθεναρή και θέλει τη γυναίκα να προετοιμάζεται στο… σπίτι της για το… σπίτι της. Έτσι η συμμετοχή των κοριτσιών στην εκπαίδευση αυξάνεται αργά, με τα χρόνια και με τις κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος.

Στο μεταξύ, η ζωή του ρακένδυτου πληθυσμού έχει βελτιωθεί, τα παιδιά έχουν κατά κανόνα… «παπουτσωθεί» και έχουν ιδρυθεί τα γυμνάσια. Έτσι, το 1857 ο Εσωτερικός Κανονισμός Γυμνασίων και Ελληνικών Σχολείων» προχωρά σε νέα απαγόρευση… ή μάλλον στην προσαρμογή της παλιάς στα νέα δεδομένα, αντικαθιστώντας τα περί υποδημάτων με άλλα, περί… στολιδιών: «έκαστος μαθητής προσερχόμενος εν τη σχολή πρέπει να είναι καθαρός το σώμα και κόσμιος την ενδυμασίαν αποφεύγοντας πάντα περιττόν στολισμόν…».

 

… κι έτσι καθιερώνεται η ομοιόμορφη σχολική στολή…

Ώσπου στις 8 Μαΐου του 1876 το υπουργικό συμβούλιο εκδίδει απόφαση στην οποία ανακοινώνεται η καθιέρωση στολής, με την οποία οφείλουν να είναι ενδεδυμένοι οι μαθητές των σχολείων. Η στολή αποτελείται από «ιμάτιο, περισκελίδα, πίλο και μανδύα» και περιγράφεται με πάσα λεπτομέρεια. Το πηλήκιο, όμοιο με των στρατιωτικών, αντί για στέμμα, πρέπει να φέρει «χιαστί διασταυρούμενους κλάδους ελαίας και δάφνης» και «υπέρ αυτών, γλαύκα (το σύμβολο της θεάς Αθηνάς, ως ένδειξη σοφίας). Υπό αυτών, δε, τα του παιδευτηρίου αρχικά γράμματα». Τα «κομβία» πρέπει να είναι ορείχαλκα «φέροντα έμβλημα ανάγλυφον γλαύκα». Αλλά τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου διαπιστώνουν ότι τους ξέφυγε μια λεπτομέρεια και στις 29 του ίδιου μήνα επανέρχονται με συμπληρωματική εγκύκλιο υπό τον τίτλο «περί του αριθμού των κομβίων του ιματίου», τα οποία «ορίζονται εις τέσσερα, τα δε της χλαμύδος εις εξ»! Ίσαμε το κατώφλι του 20ου αι. οι διατάγματα και εγκύκλιοι περί της περιβολής και της συμπεριφοράς των μαθητών «πάνε κι έρχονται…».

 

… ξημερώνει ο 20ος αι…

Ο νέος αιώνας και κυρίως οι δεκαετίες μετά τους πολέμους, βρίσκουν τις μαθήτριες, που αποτελούν πλέον υπολογίσιμη κοινότητα στα σχολεία, ενδεδυμένες με μαύρη ποδιά, λευκό γιακά και λευκά σοσόνια, στο όνομα της «ομοιομορφίας των μαθητών και της συνοχής των μαθητικών κοινοτήτων».

Το 1964 καταργείται και στην ελληνική περιφέρεια (νωρίτερα είχε εξασθενήσει ως επιταγή στους μαθητές των αθηναϊκών σχολείων) το πηλήκιο με την κουκουβάγια των μαθητών αφού, όπως λέει στη Βουλή ο τότε πρωθυπουργός και υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Γ. Παπανδρέου, «το μέτρον τούτο εφαρμόζεται σήμερον όχι εις την πρωτεύουσαν, αλλά μόνον εις τας επαρχίας, ωσάν να μη έχουν τα ίδια δικαιώματα εις την αμφίεσίν των οι επαρχιώται μαθηταί με τους μαθητάς των Αθηνών».

 

Την ταραχώδη πολιτικά δεκαετία του ΄60 και για την ακρίβεια το 1965, η ανάγκη για ενίσχυση του εθνικού φρονήματος είναι μεγάλη. Το μήνυμα περνάει και μέσα από τις σχολικές ποδιές, μαθητών και μαθητριών, που -με νεώτερη υπουργική απόφαση- από μαύρες πρέπει να γίνουν «μπλε του ουρανού και της θάλασσας». Επιπλέον, κάθε μαθητής πρέπει να φέρει στο πέτο κονκάρδα, στην οποία να αναγράφεται το σχολείο και η τάξη στην οποία φοιτά. Για τις δε μαθήτριες, το μήκος της ποδιάς επιβάλλεται να είναι κάτω από το γόνατο.

 

Έχουν προηγηθεί οι μαθητικές και φοιτητικές κινητοποιήσεις του 1962 και η μεγάλη απεργία των καθηγητών. Στις 15 Δεκεμβρίου του 1962, η ΟΛΜΕ έχει εκδώσει ανακοίνωση με τίτλο «ΑΓΩΝ ΔΙ ΑΠΟΧΗΣ ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ» με αίτημα την αύξηση των αποδοχών των μελών της και καθορίζοντας ως ημέρα έναρξης του αγώνα τη «19ην Ιανουαρίου 1963, ημέρα Σάββατον». Στις 7 Φεβρουαρίου η κυβέρνηση επιστρατεύει τους καθηγητές.

 

Η χούντα περιβάλλει την εκπαίδευση με ασφυκτικούς κανονισμούς «ευπρεπούς ένδυσης και συμπεριφοράς» διδασκομένων και διδασκόντων. Η ποδιά δεν αρκεί για να «πιστοποιήσει» τη σοβαρότητα του μαθητή. Κατά την προσέλευσή του στο σχολείο πρέπει να είναι καθαρή και καλοσιδερωμένη, κυρίως «κατά τας Κυριακάς, εις τον υποχρεωτικόν εκκλησιασμόν». Τον ρόλο του επιβλέποντα την ευπρεπή παρουσία του μαθητή έχει «επί αυστηράς ποινής» ο δάσκαλος, ο οποίος μετατρέπεται από την κυβέρνηση των συνταγματαρχών σε… παρακολουθούντα των παρακολουθουμένων… Ο ίδιος παρακολουθεί τους μαθητές και παρακολουθείται από τους επιθεωρητές του κράτους για να διαπιστωθεί αν κάνει καλά τη δουλειά του, αλλά κυρίως αν συναναστρέφεται «ύποπτα ταραχοποιά στοιχεία» ή … ψωνίζει από αριστερό μπακάλη… Ο ρόλος του «επιθεωρητή» καταργείται με την πτώση της χούντας και ο κλοιός γύρω από τους μαθητές και την περιβολή τους χαλαρώνει. Οι μαθητές απαλλάσσονται πρώτοι από τις μισές ποδιές. Όσο για τις μαθήτριες, τις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80, απολαμβάνουν την ποδιά ως αξεσουάρ, που περισσότερο εξυπηρετεί την αισθητική, παρά το αρχικό της μήνυμα για «ομοιομορφία των μαθητών και συνοχή των μαθητικών κοινοτήτων»…

 

Στις 6 Φεβρουαρίου του 1982, εγκύκλιος του υπουργείου Παιδείας με την υπογραφή του Λευτέρη Βερυβάκη φτάνει στα σχολεία ανά την Ελλάδα και αναρτάται στους πίνακες ανακοινώσεων. Οι μαθητές πληροφορούνται ότι από τη νέα σεζόν δεν έχουν λόγο να παρακολουθούν τη νέα τάση στη μαθητική ποδιά… Η ποδιά του σχολείου περνάει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας…

 

Πηγή: newsitamea.gr