Η κυρά Σαρακοστή, έθιμα και παραδόσεις

Η κυρά Σαρακοστή, έθιμα και παραδόσεις

Σαράντα μέρες κρατά η νηστεία πριν το Πάσχα. Τόσες νήστεψε και ο Χριστός στην έρημο. Τις τρεις πρώτες μάλιστα μερικές γυναίκες δεν έβαζαν στο στόμα τους τίποτα, ούτε καν ψωμί ή νερό και την τέταρτη έτρωγαν μόνο ειδικά φαγητά – καρυδόπιτα, σούπα με φασόλια, πετιμέζι. Πόσο αργά περνούσε η σαρακοστή για όσους νήστευαν και νήστευαν οι περισσότεροι.

Η “κυρά Σαρακοστή” ήταν το ημερολόγιό τους. Την παρίσταναν ως καλογριά. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί και σχεδίαζαν μια γυναίκα. Δεν της έκαναν στόμα γιατί συνέχεια νήστευε και τα χέρια της ήταν σταυρωμένα γιατί όλο προσευχόταν.

Είχε 7 πόδια, τις 7 βδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν και ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σαββάτο. Στη Χίο το έβαζαν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος.

Αλλού την έκαναν και πάνινη την “κυρά Σαρακοστή” τους και τη γέμιζαν με πούπουλα.

Επίσης, κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής οι νοικοκυρές καθάριζαν και ασβέστωναν τα σπίτια και έκαναν διάφορες προετοιμασίες για το Πάσχα.

Στον Πόντο έπαιρναν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, έμπηγαν 7 φτερά κότας, το έδεναν στο ταβάνι και κρεμόταν όλη τη Σαρακοστή. Κάθε βδομάδα έβγαζαν και ένα φτερό. Ο “κουκουράς”, έτσι το έλεγαν, ήταν ο φόβος των παιδιών. Όταν κάποιο μωρό ζητούσε γάλα ή γιαούρτι, τότε η μάνα χτύπαγε με ένα ξύλο την πατάτα με τα φτερά για να τρομάξει το μωρό και του έλεγε: "Αυτά που είπες τα άκουσε η πατάτα και κινήθηκε". Κάθε εβδομάδα που περνούσε κάθε οικογένεια έβγαζε και από ένα φτερό από την πατάτα του σπιτιού της και το πετούσε μέχρι να έρθει το Πάσχα. Όταν τέλειωναν τα φτερά έφτανε και το Πάσχα και τότε έλεγαν: "Τώρα μπορούμε να φάμε κρέας".

Πηγή : askitikon.eu

Ο Μάρτης στη λαϊκή παράδοση

Ο Μάρτης στη λαϊκή παράδοση

 

 

Η λαϊκή φαντασία έδωσε στο Μάρτιο ένα σωρό παρατσούκλια, όπως Ανοιξιάτης (γιατί είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης), Γδάρτης, Παλουκοκάφτης Κλαψομάρτης, Πεντάγνωμος (για το ευμετάβλητο του καιρού), Βαγγελιώτης (λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού), Φυτευτής και άλλα δηλωτικά της φυσιογνωμίας του, που έχουν σχέση με ιδιότητες ή πράξεις που του αποδίδονται.

Τα πιο πολλά από αυτά βρίσκονται μέσα στις παραδόσεις και τις παροιμίες που έπλασε ο λαός για να εξηγήσει τις απότομες μεταβολές του καιρού ή τις βαρυχειμωνιές που παρατηρούνται μέσα στο Μάρτη και που πάντα είναι επικίνδυνες για τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

«Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης,
τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούργια ξεριζώνει».
στην οποία και χρωστάει τα παρατσούκλια γδάρτης και παλουκοκάφτης.

Για τις μεγάλες του παγωνιές λένε:

«Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο».

ενώ για την αντιμετώπιση του κρύου άλλες παροιμίες συμβουλεύουν:
«Φύλλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια».
«Το Μάρτη φύλα άχερα μη χάσεις το ζευγάρι».
«Τσοπάνη μου την κάπα σου το Μάρτη φύλαγε την».
«Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα».

 

Σε άλλες περιοχές η παράδοση θέλει το Μάρτη να έχει δύο γυναίκες, τη μια πολύ όμορφη και φτωχή και την άλλη πολύ άσχημη και πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση και όταν γυρίζει κατά την άσχημη, κατσουφιάζει και ο καιρός χαλάει, όταν όμως γυρίζει κατά την όμορφη, χαίρεται και γελάει, και ο καιρός είναι καλός, ζεστός με ήλιο. Τις περισσότερες φορές όμως γυρίζει κατά την άσχημη επειδή αυτή είναι η πλούσια που τρέφει και την φτωχή, την όμορφη.

 

Έτσι άλλωστε προτιμούν το Μάρτιο και οι χωρικοί, βροχερό, επειδή η σοδειά τους θα είναι καλύτερη. Άλλωστε το βεβαιώνουν και αρκετές παροιμίες.
«Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε».
«Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει».
«Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές».
«Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυριάρης».
«Μάρτης βροχερός θεριστής κουραστικός».
«Μάρτης κλαψής θεριστής χαρούμενος».
«Μάρτης πουκαμισάς δεν σου δίνει να μασάς».
«Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία,
να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι».

και η πασίγνωστη, που είναι παραλλαγή της προηγούμενης:
«Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα,
χαράς σ’ εκείνο το ζευγά πόχει πολλά σπαρμένα».

 

Η παράδοση της λιθωμένης γριάς

Τα απρόοπτα της βαρυχειμωνιάς που συνήθως επιφυλάσσουν οι τελευταίες ημέρες του Μάρτη, οι «μέρες της γριάς» όπως λέγονται, θέλει να εξηγήσει η παράδοση της «λιθωμένης γριάς».

“Ητανε μια φορά μια γριά κι είχε κάτι κατσικάκια. Ο Μάρτης τότε είχε εικοσιοχτώ ημέρες και ο Φλεβάρης τριανταμία. Ήρθε λοιπόν εκείνη την εποχή ο Μάρτης κι επέρασε χωρίς να κάμει χειμώνα και η γριά από τη χαρά της που βγήκανε πέρα καλά τα πράματά της, ξεγελάστηκε και είπε:

«Πρίτσι Μάρτη μου, στην πομπή σου. Μπήκες, βγήκες τίποτα δε μου έκανες. Τα αρνάκια και τα κατσικάκια μου τα ξεχείμασα».
Τότε ο Μάρτης πείσμωσε και δανείστηκε τρεις ημέρες απ’ το Φλεβάρη και έριξε χιόνια πολλά.

Ήταν τόσο άσχημος ο καιρός, που η γριά και τα ζωντανά της πέτρωσαν από το κρύο. Για αυτό που έπαθε εκείνη η γριά, τις τρεις τελευταίες ημέρες του Μάρτη τις λένε ημέρες των γριών.

Σε κάποια χωριά ονοματίζουνε κάθε μία από αυτές τις ημέρες με το όνομα μίας από τις πιο ηλικιωμένες γριές του χωριού. Αν τύχει καλή ημέρα θεωρούν πως η γριά είναι καλή, ενώ αν τύχει κακοκαιρία λένε πως έγινε από την κακία της γριάς.

Από τότε λένε ότι έχει ο Μάρτης τριανταμία ημέρες και ο Φλεβάρης είκοσι οχτώ. Για αυτό άλλωστε το λένε κουτσό και κουτσοφλέβαρο.

 

Από τη 1η ως τις 9 του Μάρτη, συνηθίζεται να φοριέται στον καρπό του χεριού ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, το οποίο ονομάζουμε «Μάρτη».

 

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο «Μάρτης» φοριέται κυρίως από τα παιδιά για να προστατεύει τα πρόσωπά τους από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν, ή για να μην μαυρίσουν. Μάλιστα, οι παλιοί συνήθιζαν να λένε «Βάλτε Μάρτη για να μην σας αρπάξει ο ήλιος…!».

 

Ο “Μάρτης” φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται είτε σαν δαχτυλίδι στα δάχτυλα, είτε στον καρπό του χεριού σαν βραχιόλι. Σε κάποιες περιοχές φοριέται ακόμα και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, για να μην σκοντάφτει ο κάτοχός του. ”Μάρτη” δεν φορούσαν μόνο οι άνθρωποι. Σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς, για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες, για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο.

 

Σε άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές ή δέντρα, για να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καεί μαζί του.

 

Πηγή: tameteora.gr

Τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας και η νηστεία της Σαρακοστής

Τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας και η νηστεία της Σαρακοστής

 

 

Η Καθαρά Δευτέρα είναι κινητή γιορτή, η οποία εξαρτάται από την ημερομηνία του Πάσχα. Συγκεκριμένα πέφτει κάθε χρόνο στο ξεκίνημα της 7ης εβδομάδας, δηλαδή 48 μέρες πριν το Ορθόδοξο Πάσχα και προφανώς πάντοτε ημέρα Δευτέρα.

 

Η ονομασία της προέρχεται από τους Χριστιανούς, γιατί με την έναρξη της νηστείας «καθαρίζονταν» πνευματικά και σωματικά. Την Καθαρά Δευτέρα συνηθίζεται να τρώμε λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα), ταραμά και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι. Επίσης, συνηθίζεται το πέταγμα χαρταετού.

 

Από παλιά, η Καθαρά Δευτέρα πέρασε στη συνείδηση του λαού σαν μέρα καθαρμού. Οι βυζαντινοί την Καθαρά Δευτέρα την ονόμαζαν Απόθεση -Απόδοση και τελούσαν δρώμενα. Τραγουδούσαν σχετικά άσματα, από τα οποία έχουν σωθεί μικρά μέρη μέχρι στις μέρες μας. «Ίδε το έαρ το καλόν πάλιν επανατέλλει, φέρον υγείαν και χαρά και την ευημερίαν».

 

Ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας στην ύπαιθρο είναι γνωστός και ως «Κούλουμα». Η λέξη Κούλουμα χρησιμοποιείται σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, η προέλευση της όμως δεν είναι ξεκάθαρη. Κατά τον Νικόλαο Πολίτη, πατέρα της ελληνικής λαογραφίας, η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus (κούμουλους) που σημαίνει σωρός, αφθονία αλλά και το τέλος. Εκφράζει δηλαδή το τέλος, τον επίλογο της Αποκριάς. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, προέρχεται από μία άλλη λατινική λέξη, τη λέξη «κόλουμνα», δηλαδή «κολώνα». Κι αυτό, επειδή το πρώτο γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στην Αθήνα έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

 

Τα κούλουμα από τόπο σε τόπο γιορτάζονται διαφορετικά, με διάφορες εκδηλώσεις. Παντού, όμως, επικρατεί κέφι, χορός και τραγούδι.

 

Η ελληνική παράδοση είναι γεμάτη έθιμα τόσο για τις Αποκριές, όσο και για την Καθαρή Δευτέρα και τη Σαρακοστή που ακολουθεί.

 

Χαρταετός

Στην ελληνική παράδοση το πέταγμα του αετού συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς τον Δημιουργό της. Σύμφωνα με τον έθιμο πρέπει να πετάει στον ουρανό την Καθαρά Δευτέρα, την ημέρα που ξεκινά η νηστεία της Σαρακοστής, δηλαδή την ημέρα που ξεκινά η πνευματική και σωματική μας κάθαρση. Μέσω αυτής της διαδικασίας ερχόμαστε πιο κοντά στον Θεό και αυτή η επαφή συμβολίζεται με τον χαρταετό που επίσης πλησιάζει προς τον Θεό καθώς πετάει ψηλά στον ουρανό. Οι πρώτοι χαρταετοί πάντως εμφανίστηκαν στην αρχαία Κίνα. Η παράδοση συνεχίστηκε μέσα στους αιώνες και διαδόθηκε στη Δύση. Στην αρχή οι χαρταετοί ήταν φτιαγμένοι από διαφορετικά υλικά αλλά στη συνέχεια προσαρμόστηκαν στα δεδομένα της κάθε εποχής και περιοχής.

 

Η λαγάνα

Αποτελεί απαραίτητο κομμάτι του τραπεζιού της Καθαράς Δευτέρας. Το ψωμί αυτό που παρασκευάζεται χωρίς προζύμι, έχει επίσης αρχαίες ρίζες, καθώς υπάρχουν πολλές αναφορές στη λαγάνα σε αρχαία κείμενα. Μια θεωρία θέλει τη λαγάνα να παρομοιάζεται με τον άρτο που κατανάλωσαν οι Ισραηλίτες κατά την έξοδό τους από την Αίγυπτο, από τότε και μέχρι τη στιγμή που ο Χριστός ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.

 

Η νηστεία της Σαρακοστής

Η νηστεία είναι το βασικό χαρακτηριστικό της Σαρακοστής. «Την πρώτη ημέρα, δηλαδή την Καθαρή Δευτέρα δεν καταναλώνονται τα υπόλοιπα της Τυρινής. Καθαρίζονται ακόμη και τα πιατικά και τα υπόλοιπα φαγητά δίνονταν παλιότερα σε όσους δεν νήστευαν. Η έννοια αυτή της αλλαγής τονίζεται και με την έξοδο στη φύση, όπου καταναλώνονται νηστίσιμα φαγητά και ψωμί άζυμο (λαγάνα), χωρίς δηλαδή προζύμι. Στον Τίρναβο της Θεσσαλίας την Καθαρά Δευτέρα μαγείρευαν το μπουρανί (=χορτόσουπα αλάδωτη από σπανάκι, ρύζι και λίγο ξίδι) ενώ τραγουδούν άσεμνα αποκριάτικα τραγούδια. Τέτοιες εκδηλώσεις αποτελούν μάλλον προσπάθεια προέκτασης της αποκριάς και δεν θυμίζουν την αυστηρή σαρακοστή που αρχίζει», λέει η κ. Καμηλάκη και προσθέτει: «Η αποχή, λοιπόν από το κρέας, τα γαλακτοκομικά, τα αβγά και γενικά από ουσίες που επιβαρύνουν τον ήδη καταπονημένο από το χειμώνα οργανισμό θα διατηρηθεί μέχρι το Πάσχα με κατάλυση ψαριών μόνο του Ευαγγελισμού (25 Μαρτίου) και του Λαζάρου».

 

Τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας

• Ο βλάχικος γάμος της Θήβας, πανάρχαιο έθιμο που πραγματοποιείται παραδοσιακά με το ξύρισμα του γαμπρού και το στόλισμα της νύφης, η οποία στη πραγματικότητα είναι άνδρας.
• Το έθιμο του Αγά –με ρίζες στην Τουρκοκρατία– αναβιώνει στα Μεστά και στους Ολύμπους της Χίου. Ο Αγάς, αυστηρός δικαστής, δικάζει και καταδικάζει με χιούμορ και πειράγματα τους θεατές του εθίμου.
• Στην Αλεξανδρούπολη, ένας κάτοικος μεταμφιέζεται σε Μπέη και περιδιαβαίνει την πόλη μοιράζοντας ευχές για το καλό.
• Στο Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων στην Κάρπαθο ανταλλάσσονται απρεπείς χειρονομίες μεταξύ των θεατών, και γι’ αυτό οδηγούνται στο «δικαστήριο» από τους Τζαφιέδες (χωροφύλακες), προς απονομή δικαιοσύνης από τους σεβάσμιους του νησιού.
• Το έθιμο του αλευρομουτζουρώματος συναντάμε στο Γαλαξίδι, με τους καρναβαλιστές να χορεύουν κυκλωτούς χορούς αλευρωμένοι και μουτζουρωμένοι!
• Του Κουτρούλη ο Γάμος στη Μεθώνη –η αναβίωση ενός πραγματικού γάμου που άφησε εποχή κατά τον 14ο αιώνα– συντελείται κάθε Καθαροδευτέρα με έντονη σατυρική διάθεση και πειράγματα για τη νύφη.
• Το έθιμο του Αχυρένιου Γληγοράκη στη Βόνιτσα, όπου ένας αχυρένιος ψαράς δεμένος σε γάιδαρο γυρνάει σε όλο το χωριό για να καταλήξει σε μια φλεγόμενη βάρκα ανοιχτά της θάλασσας.

Πηγή φωτογραφιών: Intime

 

Πηγή: neolaia.gr

Αποκριάτικα έθιμα: Τα 5 πιο εντυπωσιακά στην Ελλάδα

Αποκριάτικα έθιμα: Τα 5 πιο εντυπωσιακά στην Ελλάδα

Γράφει: Σπύρος Σμυρνής

 

Από τους Γενίτσαρους και τις μπούλες στη Νάουσα, στους Κουδουνάτους στη Νάξο κι από το κάψιμο του καρνάβαλου στην Πάτρα, στον Καλόγερο στη Δράμα. Θυμόμαστε 5 εντυπωσιακά αποκριάτικα έθιμα.

 

Οι Απόκριες στην Ελλάδα αποτελούν μια από τις πιο αγαπημένες περιόδους του χρόνου, γεμάτη χαρά, γλέντι, και φυσικά παραδοσιακά έθιμα που κρατούν ζωντανή την πολιτιστική μας κληρονομιά. Ας ταξιδέψουμε μαζί στα πιο γνωστά αποκριάτικα έθιμα –πολλά εκ των οποίων μετρούν αιώνες ολόκληρους πίσω τους- από όλη την Ελλάδα, και ας ανακαλύψουμε τη μοναδικότητα κάθε περιοχής μέσα από τους «μασκαράδες» της.

 

Oι κουδουνάτοι της Νάξου

Στη Νάξο, οι «κουδουνάτοι» κλέβουν την παράσταση την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, γεμίζοντας τα χωριά με φασαρία, γέλια και… λίγο πονηρό πνεύμα. Πρόκειται για μια από τις πιο χαρακτηριστικές παραδόσεις του νησιού, που αναβιώνει κάθε χρόνο και μας ταξιδεύει σε εποχές όπου ο ήχος των κουδουνιών και οι διονυσιακές τελετουργίες έδιναν το ρυθμό στη ζωή των ανθρώπων.

 

Οι κουδουνάτοι, ζωσμένοι με σειρές κουδουνιών που κάνουν εκκωφαντικό θόρυβο, έχουν σκεπασμένα τα πρόσωπά τους με μάσκες ή πανιά, προσδίδοντας μια αίσθηση μυστηρίου. Τρέχουν από σπίτι σε σπίτι, κουνώντας τα κουδούνια τους με δύναμη, ώστε να διώξουν μακριά το κακό και να φέρουν τύχη και ευημερία. Ταυτόχρονα, προκαλούν τον κόσμο με άσεμνες χειρονομίες και εκφράσεις που, αν και ακούγονται… τολμηρές, έχουν ρίζες σε αρχαίες διονυσιακές παραδόσεις.

 

Το απόλυτο σύμβολο αυτής της γιορτής είναι η «σόμπα», ένας βλαστός κουφοξυλιάς που κρατούν στα χέρια τους. Η σόμπα συμβολίζει τη γονιμότητα, αλλά και τον διονυσιακό φαλλό, αναδεικνύοντας τη σύνδεση της τελετής με την αρχαία ελληνική λατρεία του θεού Διονύσου. Αυτή η πτυχή της γιορτής υπενθυμίζει τη διαχρονική ανάγκη των ανθρώπων να γιορτάζουν τη ζωή, την αναγέννηση και τη φύση.

 

Η περιοδεία των κουδουνάτων καταλήγει συνήθως στην πλατεία του χωριού, όπου τους περιμένει πλήθος κόσμου για να γλεντήσουν όλοι μαζί. Ο χορός ξεκινά, οι παραδοσιακές μελωδίες γεμίζουν την ατμόσφαιρα, και φυσικά, το κρασί ρέει άφθονο, όπως αρμόζει σε κάθε σωστή αποκριάτικη γιορτή! Είναι μια στιγμή που οι ντόπιοι, αλλά και οι επισκέπτες του νησιού, γίνονται ένα, μέσα σε ένα ξέφρενο σκηνικό που αποπνέει χαρά, ελευθερία και τη μαγεία της παράδοσης.

 

Οι γενίτσαροι και οι μπούλες στη Νάουσα

Στη Νάουσα, το αποκριάτικο έθιμο των «Μπουλών και των Γενιτσάρων» διατηρείται ζωντανό εδώ και αιώνες. Άντρες ντυμένοι με παραδοσιακές στολές –οι γενίτσαροι- και φορώντας περίτεχνες μάσκες, χορεύουν στους δρόμους της πόλης υπό τους ήχους ζουρνάδων και νταουλιών. Πιθανολογείται πως το έθιμο σχετίζεται με τελετές φυλετικής μύησης όπως η ενηλικίωση, κατά τη διάρκεια της οποίας κάποιος νεαρός, ντυμένος με γυναικεία ρούχα και οδηγούμενος από ανύπαντρους άνδρες της φυλής του, θα μυηθεί στα μυστικά της, θα αποβάλλει τη γυναικεία ενδυμασία και θα μεταμορφωθεί σε άνδρα.

 

Παλαιότερα ο αριθμός των συμμετεχόντων ήταν από έξι έως δώδεκα, ενώ σήμερα κατά τη διάρκεια της αναβίωσής του μπορούν να συμμετέχουν και περισσότεροι. Το τελετουργικό αυτό συνδυάζει τη βυζαντινή παράδοση με τις αρχαιοελληνικές ρίζες και έχει έντονο συμβολισμό, καθώς θεωρείται ότι διώχνει το κακό και φέρνει καλή τύχη.

 

Καλόγερος στη Δράμα

Το εθιμικό δρώμενο του Καλόγερου, μια γιορτή που ξεχειλίζει από συμβολισμό και παράδοση, λαμβάνει χώρα τη Δευτέρα της Τυρινής, φέρνοντας μαζί του τη μαγεία των πανάρχαιων ευετηρικών τελετών. Με ρίζες που χάνονται στα βάθη του χρόνου, το έθιμο αυτό αποτελεί μια γιορτή αφιερωμένη στη φύση και την καρποφορία της γης, μια τελετουργική έκκληση στις ανώτερες δυνάμεις να ευλογήσουν τη βλάστηση και να φέρουν πλούσια σοδειά.

 

Στη σύγχρονη εποχή, ο Καλόγερος είναι κάτι περισσότερο από ένα παραδοσιακό δρώμενο· είναι μια υπενθύμιση της βαθιάς εξάρτησης του ανθρώπου από τη φύση και του αέναου κύκλου της ζωής και της αναγέννησης. Το έθιμο έφτασε στη Δράμα με τους πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης, κουβαλώντας μαζί του τις μνήμες και τις παραδόσεις των προγόνων τους, και συνεχίζει να αναβιώνει κάθε χρόνο, κρατώντας ζωντανό το νήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς.

 

Ο Καλόγερος, ως κεντρική φιγούρα του δρώμενου, συνοδεύεται από μια ομάδα μεταμφιεσμένων που περιφέρονται στα σπίτια του χωριού, σκορπίζοντας χαρά, γέλιο και... λίγη σκανταλιά. Η πομπή κορυφώνεται στην πλατεία του χωριού, όπου ξεκινούν τα πιο ιδιαίτερα τελετουργικά: ένας διαγωνισμός διελκυστίνδας που αναδεικνύει τη δύναμη και τη συνεργασία, καθώς και το εικονικό όργωμα και η σπορά, που παραπέμπουν στον πανάρχαιο αγροτικό κύκλο και την αδιάσπαστη σχέση ανθρώπου-γη.

 

Και τότε έρχεται η πιο θεατρική στιγμή του δρώμενου: η εικονική νεκρανάσταση του Καλόγερου. Μέσα σε ένα σκηνικό γεμάτο ενέργεια και προσμονή, ο Καλόγερος "επιστρέφει" στη ζωή, συμβολίζοντας τη νίκη της ζωής απέναντι στον θάνατο και την ελπίδα της αναγέννησης. Αυτό το στοιχείο του δρώμενου, βαθιά συνδεδεμένο με διονυσιακές τελετές, υπενθυμίζει τη συνεχή εναλλαγή των εποχών και τη ζωογόνο δύναμη της φύσης.

 

Το κάψιμο του καρνάβαλου στην Πάτρα

Το κάψιμο του καρνάβαλου είναι το φαντασμαγορικό φινάλε του Πατρινού Καρναβαλιού, της μεγαλύτερης και πιο εντυπωσιακής αποκριάτικης γιορτής στην Ελλάδα. Πραγματοποιείται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, λίγο πριν την Καθαρά Δευτέρα, και συμβολίζει την κάθαρση, την αποχαιρετιστήρια γιορτή της Αποκριάς, αλλά και το πέρασμα στη νηστεία της Σαρακοστής.

 

Η τελετή γίνεται στον Μόλο του Αγίου Νικολάου, στο λιμάνι της Πάτρας, με φόντο τη θάλασσα, δημιουργώντας ένα μαγευτικό σκηνικό. Στο κέντρο της γιορτής βρίσκεται ο καρνάβαλος – ένα τεράστιο ομοίωμα που αλλάζει κάθε χρόνο. Το ομοίωμα αυτό, το οποίο συχνά έχει σατιρικό χαρακτήρα, συμβολίζει την Αποκριά και τις χαρές της, αλλά και την «καύση» των υπερβολών της καθημερινότητας.

 

Η τελετή ξεκινά με μια φαντασμαγορική παρέλαση, όπου χιλιάδες καρναβαλιστές, φορώντας εντυπωσιακές στολές, χορεύουν και ξεφαντώνουν στους δρόμους της Πάτρας. Στη συνέχεια, ακολουθεί το κάψιμο του καρνάβαλου, το οποίο συνοδεύεται από φανταστικά πυροτεχνήματα, μουσική και φωτισμούς που γεμίζουν τον ουρανό με χρώματα και ενθουσιασμό.

 

Το στοιχειό της Χάρμαινας στην Άμφισσα

Το Σάββατο της Αποκριάς, η Άμφισσα ζωντανεύει μέσα από τον θρύλο του στοιχειού της Χάρμαινας, μετατρέποντας τη νύχτα σε μια ατμοσφαιρική γιορτή γεμάτη μυστήριο και σκανταλιά! Στην καρδιά της συνοικίας της Χάρμαινας, όπου κάποτε έσφυζε από ζωή η ιστορική συνοικία των Ταμπάκικων – με τα βυρσοδεψεία της που έδιναν τον ρυθμό στην περιοχή – οι ντόπιοι και οι επισκέπτες στήνουν ένα μοναδικό θέαμα, εμπνευσμένο από τον παλιό θρύλο του στοιχειού.

 

Οι συμμετέχοντες, μεταμφιεσμένοι σε τρομακτικές και θεατρικές φιγούρες, ακολουθούν το "στοιχειό", μια εντυπωσιακή μορφή που κατεβαίνει από τα γραφικά σοκάκια της Χάρμαινας, περνώντας από τα σκαλιά του Αϊ Νικόλα. Το στοιχειό, σύμφωνα με τον θρύλο, ήταν ένας προστάτης-φύλακας της συνοικίας, που γεννήθηκε από την ψυχή ενός ανθρώπου ο οποίος θυσιάστηκε για να σώσει την περιοχή. Η παρουσία του προκαλεί δέος αλλά και... λίγη παιδική ανατριχίλα, δίνοντας έναν μυστηριακό τόνο στη βραδιά.

 

Αφού ολοκληρωθεί η πομπή του στοιχειού, οι κάτοικοι και οι επισκέπτες συγκεντρώνονται στο ιστορικό καφενείο της περιοχής, έναν χώρο που μοιάζει να έχει σταματήσει στον χρόνο, γεμάτο ζεστασιά και αναμνήσεις. Εκεί, ξεκινούν οι αφηγήσεις: θρύλοι, ιστορίες για στοιχειά και μυστήρια πλέκονται με σατιρικές συζητήσεις και χιούμορ, προσφέροντας γέλιο και στιγμές νοσταλγίας.

 

Πηγή: https://www.in2life.gr/article/2009547/1