Κυριακή της Απόκρεω

 

Κυριακή της Απόκρεω

Η Κυριακή αυτή, η τρίτη του Τριωδίου, ονομάστηκε «της Απόκρεω», επειδή είναι η τελευταία ημέρα κρεοφαγίας για τους Χριστιανούς.

Η Κυριακή αυτή ονομάστηκε «της Απόκρεω», επειδή είναι η τελευταία ημέρα κρεοφαγίας για τους Χριστιανούς.

Η τρίτη εβδομάδα του Τριωδίου (27 Φεβρουαρίου-5 Μαρτίου 2022) ονομάζεται και εβδομάδα της Τυροφάγου ή Τυρινής, επειδή όλες τις ημέρες γίνεται κατάλυση σε όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα, του αυγού, των ψαριών και του ελαιολάδου, απαγορεύεται όμως η κρεοφαγία, εκτός από την Κυριακή των Απόκρεω. Στα έθιμα της περιόδου, σε έξαρση βρίσκονται οι καρναβαλικές εκδηλώσεις.

Στις Εκκλησίες διαβάζεται η περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου (κεφ. ιε', 31-46), που αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία και την κρίση που θα ακολουθήσει.

Πηγή: sansimera.gr

 

Ψυχοσάββατο -- Γιατί η θρησκεία και η παράδοση μας οδηγούν στο να τιμούμε τους νεκρούς

 

Ψυχοσάββατο -- Γιατί η θρησκεία και η παράδοση μας οδηγούν στο να τιμούμε τους νεκρούς

Οι παλαιότεροι θεωρούσαν γιορτινή τη σημερινή ημέρα, το Ψυχοσάββατο. Πίστευαν ότι είχαν τη δυνατότητα, πηγαίνοντας στα κοιμητήρια, να επικοινωνήσουν νοητικά με τους προσφιλείς τους που αναπαύονταν σ’ αυτά. Έτσι η ημέρα έπαιρνε πανηγυρικό χαρακτήρα. Τα Ψυχοσάββατα στην εκκλησιαστική μας παράδοση είναι δύο: Το ένα είναι το Σάββατο προ των Απόκρεω και το δεύτερο, το Σάββατο προ της Πεντηκοστής. Αν και όλα τα Σάββατα του έτους είναι αφιερωμένα στις ψυχές των χριστιανών, που έχουν αποβιώσει, με την ελπίδα της ανάστασής τους κατά τη Δευτέρα Παρουσία, σύμφωνα με τις Γραφές, η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία τιμά και ειδικά τη μνήμη τους τα δύο προαναφερθέντα Σάββατα.

Τα δύο Ψυχοσάββατα τιμώνται από τους πιστούς με μνημόσυνα στις εκκλησίες, τρισάγια στους τάφους των προσφιλών τους προσώπων, μοίρασμα κολλύβων και ελεημοσύνες στους φτωχούς (κάνω ψυχικό). Πιο συγκεκριμένα το πρώτο Ψυχοσάββατο, είναι το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Αποκριάς και το δεύτερο είναι το Σάββατο πριν από την Πεντηκοστή. 

Πέρα όμως από τα επίσημα ψυχοσάββατα, κατά περιοχές υπάρχουν κι άλλα Σάββατα που αφιερώνονται στη μνήμη των νεκρών, όπως για παράδειγμα το Σάββατο πριν τη γιορτή του Αγ. Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη. Επίσης στην Αθήνα έχουν ακόμη δύο ψυχοσάββατα. Το Σάββατο της Τυρινής και το Σάββατο της πρώτης εβδομάδος των Νηστειών, που είναι γνωστό και σαν Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων.

Πηγή : ethnos.gr

Τα αυστηρώς ακατάλληλα τραγούδια της αποκριάς

 

Το χορέψαμε και το τραγουδήσαμε την Τετάρτη στις 23/02 στην Νίκαια. :) :) :)

Σαράντα μνιά με κύκλουσαν

Στίχοι: Παραδοσιακό

Μουσική: Παραδοσιακό

Περιοχή: Μακεδονία

Σαράντα μνιά μπρε μπρε μπρε

σαράντα μνιά με κύκλουσαν.

Σαράντα μνιά με κύκλουσαν

τον πούτσο να μη φάνε.

Κι ο πούτσος μου μπρε μπρε μπρε

κι ο πούτσος μου καμαρωτός.

Κι ο πούτσος μου καμαρωτός

τ’ αρχίδια μου ρωτάει.

Τι λέητ’ ησείς μπρε μπρε μπρε

τι λέητ’ ησείς αρχίδια μου;

Τι λέητ’ ησείς αρχίδια μου,

μπουρώ να τα γαμήσώ;

Να τα γαμή’ μπρε μπρε μπρε

να τα γαμήσεις πούτσκαρη.

Να τα γαμήσεις πούτσκαρη

κι ημείς θα ση βοηθούμε.

Μόνου ν’ αφή’ μπρε μπρε μπρε

μόνου ν’ αφήσεις κι για μας.

Μόνου ν’ αφήσεις κι για μας

να μπούμε λίγου μέσα.

Διαβάστε και τα υπόλοιπα ακατάλληλα τραγούδια στη Σελίδα Στίχοι τραγουδιών 3 ... 

Τσικνοπέμπτη: Τι γιορτάζουμε – Ποια είναι τα έθιμα ανά την Ελλάδα

 

Τσικνοπέμπτη: Τι γιορτάζουμε – Ποια είναι τα έθιμα ανά την Ελλάδα

Η ημέρα της Πέμπτης επιλέχθηκε, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, διότι η Τετάρτη και η Παρασκευή είναι σημαντικές ημέρες νηστείας.

Η Τσικνοπέμπτη είναι η πιο ξεχωριστή ημέρα της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου. Λαμβάνει χώρα την Πέμπτη, λόγω του ότι οι ημέρες Τετάρτη και Παρασκευή είναι ημέρες νηστείας, της δεύτερης εβδομάδας των Αποκριών, της καλούμενης Κρεατινής.

Προηγείται αυτής η πρώτη κατά σειρά εβδομάδα, η Προφωνή, και ακολουθεί η τρίτη εβδομάδα της Τυροφάγου. Πραγματοποιείται κάποιες ημέρες πριν από την έναρξη της μεγάλης νηστείας της Σαρακοστής. Φέτος, πέφτει στις 24 Φεβρουαρίου και δεν θα είναι αργία.

Πραγματοποιείται κάποιες ημέρες πριν από την έναρξη της μεγάλης νηστείας της Σαρακοστής.

 

Τα έθιμα ανά την Ελλάδα

Πέρα από το καθιερωμένο ψήσιμο κρεάτων, κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της ήθη και έθιμα για την Τσικνοπέμπτη.

Σύμφωνα με τη λαογραφία την ημέρα της Τσικνοπέμπτης στη Θήβα αρχίζει ο «βλάχικος γάμος» που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με το γάμο και τελειώνει την Καθαρή Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό.

Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο εορτασμός της στην Πάτρα κατά τη διάρκεια του Πατρινού καρναβαλιού, όπου εκατοντάδες Πατρινοί από το μεσημέρι της Τσικνοπέμπτης στήνουν ψησταριές σε κάθε σημείο της πόλης, ακόμα και έξω από τα καταστήματά τους. Τοπικά δρώμενα «ο γάμος της Γιαννούλας της κουλουρούς» και «τα Τριτάκεια του Λάζαρη». Το επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι η Άνω Πόλη, η παλιά συνοικία Τάσι και κυρίως η πλατεία 25ης Μαρτίου και οι δρόμοι γύρω από αυτή. Λαϊκά και καρναβαλικά δρώμενα, μουσικές κομπανίες συμπληρώνουν τη βραδιά της άφθονης κατανάλωσης ψητού κρέατος και οινοποσίας.

Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσα ή πετεγόλια ή πετέγολα. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό και αποτελεί μέρος του Κερκυραϊκού Καρναβαλιού. Είναι θεατρικό είδος που μοιάζει πάρα πολύ με την κομεντία ντελ άρτε. Τα πετεγολέτσα πραγματοποιούνται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης στις κεντρικές πλατείες ή τα στενά δρομάκια των διαφόρων χωριών της Κέρκυρας, με αποκορύφωμα τα πετεγολέτσα που παίζονται στην Πίνια που είναι το κέντρο της παλιάς πόλης, κοντά στην τοποθεσία «Κουκουνάρα».

 

Τσικνοπέμπτη στη Βόρεια Ελλάδα

Στην Κοζάνη την Τσικνοπέμπτη γίνεται η επίσημη έναρξη της αποκριάς στην κεντρική πλατεία ενώ ανάβει και ο πρώτος φανός σε μία από τις γειτονιές της πόλης. Ο φανός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Κοζανίτικης αποκριάτικης παράδοσης. Πρόκειται για εορταστική πυρρά σε κεντρικά σταυροδρόμια και γειτονιές της Κοζάνης όπου οι συμμετέχοντες χορεύουν γύρω της με τη συνοδεία τοπικού κρασιού και Κοζανίτικου κιχιού.

Στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης πραγματοποιούνται εκδηλώσεις όπως η «Βραδιά Παραδοσιακών Γεύσεων», όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν εδέσματα, χορό και μουσική από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

στο Ξινό Νερό Φλώρινας την Τσικνοπέμπτη γίνεται χορός μασκέ με ορχήστρα και παραδοσιακή μουσική.

Στις αλάνες των Σερρών ανάβονται μεγάλες φωτιές, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

 

Πηγή : in.gr

 

 

 

Ελληνική παράδοση: Ήθη και έθιμα της Αποκριάς

 

Της Στέλλας Κοκόλη, M.Ed.

 

 

 

Το κύριο γνώρισμα των Αποκριών είναι οι μεταμφιέσεις τις οποίες συναντάμε σε ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το όνομα των μεταμφιεσμένων διαφέρει από τόπο σε τόπο: κουδουνάτοι, καμουζέλες, μούσκαροι αλλά το πιο κοινό είναι μασκαράδες και καρνάβαλοι που προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις maschera και carnevale.

 

Στην Ελλάδα υπάρχει πληθώρα εθίμων που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Ας γνωρίσουμε κάποια από αυτά.

 

Πλέκοντας κορδέλες στο Γαϊτανάκι!

Από τα πιο γνωστά πανελλαδικά έθιμα, που διατηρούνται αυτούσια ως τις μέρες μας, είναι το γαϊτανάκι. Το γαϊτανάκι είναι ένας χορός που δένει απόλυτα με το χρώμα και το κέφι της αποκριάς.

Στην Αμοργό (νησί των Κυκλάδων) αναβιώνει το έθιμο του «Καπετάνιου». Το πρωί της Τυρινής οι νέοι, ντυμένοι με βράκες με ζωνάρι στη μέση, με τραγιάσκες και παραδοσιακά γιλέκα διακοσμημένα χιαστί με χρωματιστές κορδέλες, παίρνουν τον δρόμο για την εκκλησία της Παναγίας της Επανοχωριανής. Οι νέοι αυτοί συνοδεύονται από οργανοπαίχτες που τραγουδούν μαντινάδες και τον «Αποκριανό»: «Πέρασαν οι αποκριές πάνε και οι τυρινάδες…».

Η επιλογή του «Καπετάνιου» γίνεται από τον παπά του χωριού, ο οποίος ρίχνει ψηλά στον αέρα τον «γιλεό» (είδος άμφιου) και αυτός που τον αρπάζει γίνεται ο «Καπετάνιος».

Στα χωριά της Νάξου επιβιώνουν ακόμη πανάρχαια στοιχεία της Διονυσιακής λατρείας. Την «Κρεατινή» Κυριακή εμφανίζονται στους δρόμους οι «Κουδουνάτοι», νέοι με προσωπίδες, οι οποίοι φορούν κάπα με κουκούλα και έχουν μια σειρά από κρεμασμένα κουδούνια γύρω από τη μέση και από το στήθος. Γυρνούν χορεύοντας το χωριό κάνοντας θόρυβο και προκαλούν με άσεμνες εκφράσεις.

Την Τσικνοπέμπτη στην Τήνο (νησί των Κυκλάδων), στο καφενείο του χωριού Τριαντάρος, αναβιώνει το έθιμο του «Αποκριάτικου Χορού» και του «Αλφαβηταριού της Αγάπης» όπως λέγεται. Σχηματίζοντας έναν κύκλο οι χορευτές τραγουδούν εκ περιτροπής περιπαιχτικούς στίχους ακολουθώντας, σύμφωνα με το πρώτο γράμμα κάθε στίχου, τη σειρά της αλφαβήτου. Η εκδήλωση συνοδεύεται από κεράσματα με τοπικά εδέσματα  και γλυκίσματα.

 

Οι Απόκριες στην Ανδρο

Οι Απόκριες στην Ανδρο δεν διαφέρουν πολύ από τις Απόκριες στα άλλα μέρη της Ελλάδας. Οι Ανδριώτες, άνδρες και γυναίκες, ηλικίας από πολύ μικρά παιδιά μέχρι αυτούς που μπορούν να πάρουν τα πόδια τους, μασκαρεύονται και τριγυρνάνε στις γειτονιές σε εύθυμες και θορυβώδεις παρέες. Δεν νοείται χορός στις Απόκριες που να μην εισβάλουν ξαφνικά μασκαράδες (μουσκάροι στην Ανδριώτικη ντοπιολαλιά) από συμμετέχοντες στο χορό αλλά και από περαστικούς. Σαντούρια και ντουμπιά συνοδεύουν με μουσική ή και απλά θόρυβο την παρουσία τους. Σε πολλά μέρη της Ανδρου, επειδή οι μασκαράδες κρεμούν πάνω τους μικρά και μεγάλα κουδούνια, για το θόρυβο προφανώς, ονομάζονται και «κουδουνάτοι».

 

Μερικά έθιμα από τη βόρεια Ελλάδα είναι τα εξής.

Στο Διδυμότειχο στα χρόνια της τουρκοκρατίας υπήρχαν πολλοί Τούρκοι με μεγάλες περιουσίες που οι κάτοικοι τούς ονόμαζαν «Μπέηδες». Οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν στους Έλληνες να συγκεντρώνονται και να μιλάνε ελεύθερα. Μετά από προσπάθειες, τους επέτρεπαν να συγκεντρώνονται την Αποκριά, να μιλούν ελεύθερα και να λύνουν τα προβλήματά τους. Σιγά-σιγά μπορούσαν να σατιρίζουν τους Τούρκους και να τους πειράζουν, μόνο εκείνη τη μέρα. Το έθιμο συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση γινόταν σαν γιορτή για την απελευθέρωση από την εκμετάλλευση των Τούρκων. Κράτησε, και με τα χρόνια αύξησε το σατιρικό και περιπαικτικό χαρακτήρα του. Το έθιμο του «Μπέη», περιέχει διονυσιακά στοιχεία και έχει σατιρικό χαρακτήρα. Το ντύσιμο σχεδόν όλων των προσώπων βασίζεται σε ρούχα παλαιότερων εποχών και στον αυτοσχεδιασμό. Αφού τελειώσει η «γύρα» του μπέη, γίνεται αναπαράσταση των τοπικών εργασιών (όργωμα, θερισμός) από τους γεωργούς. Ακολουθεί γαϊδουροδρομία και ρωμαϊκή πάλη. Μετά την ολοκλήρωση της ρωμαϊκής πάλης, ο κόσμος μαζεύεται στις ταβέρνες. Εκεί, μαζί με το προσωπικό του Μπέη πίνει και διασκεδάζει με παραδοσιακά όργανα της περιοχής.

 

Καστοριά

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, στις πλατείες της Καστοριάς και στα χωριά στήνονται μεγάλες φωτιές, τηρώντας ένα προχριστιανικό έθιμο που ακούει στο όνομα Μπουμπούνες.

Ακολουθεί χορός μέχρι να σβήσει η μπουμπούνα (φωτιά) και να πάρει μαζί της τα κακά πνεύματα. Έτσι, ο εξαγνισμός της Σαρακοστής να ξεκινήσει χωρίς αυτά.

 

Στα Ιωάννινα, οι «Τζαμάλες», κατά το τοπικό ιδίωμα, ονομάζονται οι μεγάλες αποκριάτικες φωτιές που ανάβουν κάθε χρόνο σε διαφορετικές συνοικίες της πόλης των Ιωαννίνων την τελευταία Κυριακή πριν την αρχή της Σαρακοστής. Γύρω τους στήνεται κάθε χρόνο γλέντι με πολύ χορό και κρασί που κρατά μέχρι τα ξημερώματα.

 

Σοχός, Θεσσαλονίκη

Ένα από τα παλαιότερα έθιμα που έχει μεταφερθεί και γιορτάζεται μέχρι σήμερα αναλλοίωτο κατά τις απόκριες στο Σοχό της Θεσσαλονίκης, είναι οι «Κουδουνοφόροι». Σύμφωνα με το έθιμο, τραγόμορφοι καρναβαλιστές ξεχύνονται και χορεύουν σε δρόμους και πλατείες. Σημαντική είναι και η θέση του εθίμου των μετανοιών κατά το οποίο σύμφωνα με την παράδοση οι μεγαλύτεροι δίνουν άφεση αμαρτιών στους μικρότερους. Οι νέοι τους φιλούν το χέρι, προσφέροντάς τους ένα πορτοκάλι.

 

Στη Ζάκυνθο, ένας παραδοσιακός ντελάλης γυρίζει το νησί και διαλαλεί το πρόγραμμα του καρναβαλιού. Τις απόκριες στη Ζάκυνθο διοργανώνονται χοροί, παρελάσεις και άλλα δρώμενα. Τις Κυριακές των Απόκρεω και της Τυρινής γίνεται η περιφορά του Καρνάβαλου με συνοδεία αρμάτων από όλες τις περιοχές του νησιού. Οι εκδηλώσεις κλείνουν με την πολύ διασκεδαστική «Κηδεία της Μάσκας».

 

Στη Θήβα, κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα γίνεται αναπαράσταση του Βλάχικου γάμου. Παραδοσιακά όργανα και στολές είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του εθίμου, το οποίο έχει τις ρίζες του στο 1830.

 

Το πιο γνωστό έθιμο από όλα είναι το καρναβάλι της Πάτρας που διαρκεί πολλές ώρες την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς (την Τυρινή) και όπου παρελαύνουν όλοι μαζί με τα οργανωμένα άρματα, σχολεία, θεατρικά, χορευτικά συγκροτήματα κ.τ.λ. Γλέντι, χορός, φαγοπότι κλείνει την όμορφη αυτή εκδήλωση της Πάτρας.

 

Πηγή: ekirikas.com