Τα έθιμα της γιορτής του Αγίου Δημητρίου

Τα έθιμα της γιορτής του Αγίου Δημητρίου – Μια μέρα παράδοσης και ευλογίας

 

Η γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου είναι μια από τις πιο αγαπημένες φθινοπωρινές πανηγύρεις του ελληνικού λαού. Ο Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης τιμάται σε όλη την Ελλάδα, όχι μόνο ως προστάτης της Θεσσαλονίκης, αλλά και ως άγιος της σοδειάς, της ελπίδας και της ανανέωσης.

 

Τα έθιμα της μέρας αυτής συνδυάζουν τη βαθιά πίστη με τις παραδόσεις της υπαίθρου και τα σημάδια της αλλαγής του χρόνου.

 

Στη Θεσσαλονίκη, η πόλη ζει κάθε χρόνο μεγάλες στιγμές. Από την παραμονή τελείται μεγαλοπρεπής λιτανεία της εικόνας και του λειψάνου του Αγίου στους δρόμους, με τη συμμετοχή πλήθους πιστών, στρατιωτικών αγημάτων και μαθητών. Οι Θεσσαλονικείς θεωρούν τη μέρα του Αγίου Δημητρίου δεύτερη Πρωτοχρονιά, αφού συμπίπτει με την απελευθέρωση της πόλης το 1912. Οι καμπάνες ηχούν πανηγυρικά, τα σπίτια στολίζονται και οι εκκλησίες πλημμυρίζουν από κόσμο και μύρο.

 

Στην ύπαιθρο, η γιορτή του Αγίου Δημητρίου σηματοδοτεί την αρχή του χειμώνα. Ο λαός έλεγε:

«Άη Δημήτρης έρχεται, καλοκαίρι φεύγει».

Οι αγρότες σταματούσαν τις θερινές δουλειές και προετοίμαζαν τα χωράφια για τη σπορά. Σε πολλά μέρη, έσφαζαν ζώα και ετοίμαζαν φθινοπωρινά φαγητά: πίτες, κόκκορα με μακαρόνια, ρεβίθια ή τραχανά. Οι γυναίκες έψηναν ψωμιά και μοίραζαν στους γείτονες, λέγοντας «για το καλό του Μήτρη».

 

Στην Κεντρική Ελλάδα και στη Θράκη, τη μέρα του Αγίου Δημητρίου τελείται το έθιμο του «Κλήδονα του χειμώνα»: οι κοπέλες μαζεύονται το βράδυ, λένε μαντικά τραγούδια και προβλέπουν τη χρονιά που έρχεται. Σε κάποιες περιοχές ανάβουν μεγάλες φωτιές του Άη Δημήτρη, γύρω από τις οποίες χορεύουν και τραγουδούν.

 

Στα νησιά, ο Άγιος θεωρείται προστάτης των ναυτικών και των καραβιών. Οι ψαράδες σταματούν τα μακρινά ταξίδια και προσεύχονται για ήσυχο χειμώνα και ευλογημένη θάλασσα.

 

Όπου κι αν βρίσκεται κανείς, η μέρα του Αγίου Δημητρίου είναι μέρα χαράς, ευγνωμοσύνης και μνήμης. Ενώνει τους ανθρώπους γύρω από το τραπέζι, το καντήλι και την προσευχή, θυμίζοντας πως η πίστη δεν είναι μόνο λόγια, αλλά ζωντανή παράδοση που περνά από γενιά σε γενιά.

 

Ο εορτασμός της μνήμης του Αγίου από τους Θεσσαλονικείς, ήταν πάντοτε πάνδημος, λαμπρός και η συμμετοχή του λαού και του κλήρου, προσέδιδε ακόμη μεγαλύτερη λαμπρότητα.

 

Οι εκδηλώσεις παλιότερα άρχιζαν έξι ημέρες πριν από τη γιορτή και τελείωναν οκτώ ημέρες μετά τη γιορτή, γύρω στις 3 Νοεμβρίου. Κατά την περίοδο του 14ου αιώνα, το λαμπρό αυτό εορταστικό πανηγύρι κρατούσε περίπου ένα μήνα. Στην πόλη της Θεσσαλονίκης, με την ευκαιρία του εορτασμού του Αγίου, διοργανώνονταν τα γνωστά ΔΗΜΗΤΡΙΑ, που ήταν μια μεγάλη εμποροπανήγυρη, όπου έρχονταν πωλητές και αγοραστές προϊόντων, από την Ευρώπη, Αίγυπτο, Αραβία, Λιβύη και από πολλά άλλα μέρη.

 

Τις πληροφορίες αυτές για την εμποροπανήγυρη αυτή μας τις δίνουν, ο Γρηγοράς, ο Καβάσιλας, και ο Αρμενόπουλος, οι οποίοι χαρακτηρίζουν την εορτή του Αγίου, ως ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ. Στη γιορτή του Αγίου, έρχονταν και αρκετοί σοφοί, διανοούμενοι και καλλιτέχνες, με αποτέλεσμα η πόλη της Θεσσαλονίκης, να θεωρείται ως πόλη ένδοξη και προγονική.

 

Ο Άγιος Δημήτριος, επηρέασε και τη χριστιανική ζωγραφική, η οποία τον απεικόνισε με παραστάσεις της ζωής, με θαύματα και με άλλες αξιόλογες ιερές πράξεις. Αξιόλογη είναι η εικόνα του έφιππου Δημητρίου, η οποία πλουτίζεται διά μέσου των αιώνων και δημιουργούνται έτσι νέες εικονογραφικές παραλλαγές του εικονογραφικού αυτού τύπου. Μια άλλη σημαντική απεικόνιση είναι αυτή που δείχνει τον Αγιο δεόμενο ανάμεσα σε παιδιά, σε κτήτορες, με λευκά ενδύματα, του υπάτου, με στρατιωτική εξάρτυση, έφιππος, με ξίφος και σιδηρά πανοπλία.

 

Ο Αγιος Δημήτριος, είναι κατεξοχήν Αγιος των γεωργών και τσοπάνηδων και χαρακτηρίζεται ως φθινοπωρινός Άγιος, όπως και ο Αγιος Γεώργιος, ως Αγιος της Άνοιξης. Οι κτηνοτρόφοι τον χαρακτηρίζουν, ως προβατάρη Αγιο; αφού για τους τσοπάνηδες είναι η ημέρα της εορτής του, ορόσημο, για τις κτηνοτροφικές ασχολίες τους. Παλαιότερα την ημέρα αυτή οι τσελιγκάδες, ταίριαζαν τους βοσκούς των κοπαδιών τους, με συμφωνία, η οποία κρατούσε μέχρι την εορτή του Αγίου Γεωργίου.

 

Επίσης την ημέρα στα αγροτικά και κτηνοτροφικά χωριά, συμφωνούσαν οι κάτοικοι για το ταίριασμα του αγελαδάρη, ο οποίος φύλαγε τις αγελάδες του χωριού, ύστερα από σχετική συμφωνία. Οι γεωργοί, την ημέρα αυτή ξεχώριζαν τον σπόρο για τη νέα σπορά και τον ράντιζαν με μύρο της εκκλησίας. Εξάλλου, οι αμπελουργοί, άνοιγαν την ημέρα του Αγίου και τα πρώτα γιοματάρια, βαρέλια κρασιών.

 

Σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, την ημέρα της εορτής του Αγίου, υπήρχε το έθιμο του κουρμπανιού. Μετέφεραν στον ναό του Αγίου έναν ταύρο, τον οποίο έσφαζαν και στη συνέχεια τον μαγείρευαν με ρύζι και έδιναν φαγητό σε όλους τους πιστούς

 

Στη περιοχή της Χαλκιδικής, έσφαζαν τράγο, τον μαγείρευαν με φασόλια και τα μοίραζαν σε όλους τους κατοίκους και στη συνέχεια ακολουθούσε ομαδικό γλέντι, με άφθονο κρασί .Έτσι, τιμούσαν παλιότερα οι πιστοί χριστιανοί, την εορτή του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος προστάτευε και προστατεύει πάντα τους πιστούς χριστιανούς

 

Πηγή: ekklisiaonline.gr

 

Νοέμβριος: όνομα, συνήθειες, παραδόσεις, λαϊκή σοφία

Νοέμβριος: όνομα, συνήθειες, παραδόσεις, λαϊκή σοφία

Ο μήνας ο θολός, ο κίτρινος, ο ατμοσφαιρικός, που κουβαλά στις πλάτες του τον χειμώνα, που αφήνει οριστικά πίσω του το καλοκαίρι. Αυτός που θριαμβεύει όλα τα γήινα χρώματα γύρω μας και ελαχιστοποιεί το πράσινο και τα άνθη, ο μήνας που φεύγει η Πούλια ώσπου να ξανάρθει τον Μάη. Ο μήνας που φέρνει τις βροχές συχνότερα, των λίγων καρπών, του κρασιού και του λιομαζέματος. Ο μήνας που αγαπούν οι καλλιτέχνες.

Ο Νοέμβριος ή Νοέμβρης ξαναφέρνει το «μ» στους μήνες μετά την διακοπή του Οκτωβρίου. Είναι ο τρίτος και τελευταίος μήνας του φθινοπώρου και ενδέκατος όλου του χρόνου στο Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Είναι ένας από τους 4 μήνες και τελευταίος του έτους από αυτούς που έχουν 30 μέρες (Απρίλιος, Ιούνιος, Σεπτέμβριος οι άλλοι).

Ο Νοέμβριος του νότιου ημισφαιρίου: Ο Νοέμβριος αντιστοιχεί στον Μάιο. Δηλαδή όταν στο βόρειο ημισφαίριο (όπου ανήκει και η Ελλάδα) είναι 1η Νοεμβρίου και φθινόπωρο, στο νότιο ημισφαίριο είναι σε αντιστοιχία 1η Μαίου, δηλαδή άνοιξη. Και ασφαλώς όταν στο νότιο ημισφαίριο είναι Νοέμβριος, στην Ελλάδα είναι Μάιος. Μην λησμονήσετε ασφαλώς να κάνετε το πείραμα με την υδρόγειο σφαίρα και τον φακό που φωτίζει διαφορετικές περιοχές της γης.

Από που πήρε το όνομά του: Η ονομασία του προέρχεται από τον λατινικό αριθμό novem, δηλαδή ένατος, αφού ο Νοέμβριος ήταν ο ένατος στη σειρά μήνας του έτους. Αυτό το Novem τροφοδότησε και όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες (nove στα ιταλικά, nueve στα ισπανικά, nine στα αγγλικά, neun στα γερμανικά, neuf στα γαλλικά κ.ο.κ). Οι Ρωμαίοι τον είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα και γιόρταζαν τα Ποσειδώνια.

Γιατί ονομάστηκε «ένατος» αφού είναι ο ενδέκατος;

Στο ρωμαϊκό ημερολόγιο πρωτοχρονιά ήταν η 1η Μαρτίου, έτσι ο Νοέμβριος ήταν ο ένατος μήνας του έτους. Το 153 π.Χ. η Σύγκλητος καθιέρωσε ως πρώτο μήνα τον Ιανουάριο και δεύτερο τον Φεβρουάριο, έτσι όλοι οι μήνες μετατοπίστηκαν κατά δύο μετά στη σειρά. Επομένως, ο Νοέμβριος έγινε ο ενδέκατος μήνας ενώ το 46. π.Χ. καθιερώθηκε το νέο Ιουλιανό ημερολόγιο από τον Ιούλιο Καίσαρα όπου οι Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος διατήρησαν τα ονόματά τους παρά την αλλαγή σειράς τους (ένατος, δέκατος, ενδέκατος, δωδέκατος).

Πως αλλιώς λέγεται:

Βροχάρης: γιατί πέφτουν πολλές βροχές.

Σποριάς ή Σπορίτης: λόγω της σποράς

Μεσοσπορίτης: μέχρι της Παναγιάς πρέπει να έχουν τελειώσει τουλάχιστον τη μισή σπορά.

Σκιγιάτης: γιατί μεγαλώνει η νύχτα και η γη σκιάζεται

Παχνιστής: γιατί κλείνουν τα ζώα στο παχνί ενόψει χειμώνα

Νιαστής: γιατί τώρα γίνονται τα τελευταία οργώματα (νεάσματα)

Χαμένος: έχει τις μικρότερες μέρες σε διάρκεια

Ανακατεμένος: λόγω του άστατου καιρού του

Κρασομηνάς: γιατί σε πολλά μέρη ανοίγουν τούτο το μήνα τα κρασιά

Τρυγομηνάς: σε μέρη όπου αργούν τον τρύγο

Αι-Στράτηγος, Αι-Ταξιάρχης ή Αρχαγγελιάτης (8) λόγω των μεγάλων αυτών γιορτών, Φιλιππιάτης απ’ του Αγίου Φιλίππου (14) και Αγι-Αντρέας ή Αντριάς από την γιορτή του Αγίου Ανδρέα (30), πολιούχου Πατρών.

Χριστιανική Παράδοση: μεγάλη η γιορτή των Ταξιαρχών στις 8 Νοεμβρίου όπου η εκκλησία τιμά την σύναξη των Αρχαγγέλων Γαβριήλ και Μιχαήλ και των υπολοίπων Ασωμάτων και Ουρανίων Αγγελικών Ταγμάτων. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ είναι προστάτης της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ είναι προστάτες Άγιοι της Μυτιλήνης, των Σερρών, του Αιτωλικού και του Κορυδαλλού Αττικής.

Η μεγαλύτερη γιορτή του μήνα είναι τα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου, γνωστά ως Παρουσίαση της Παρθένου Μαρίας, γιορτή η οποία εορτάζεται από όλα τα χριστιανικά δόγματα και ανήκει στις Θεομητορικές εορτές. Η γιορτή αναφέρεται στην είσοδο της Μαρίας, μετέπειτα Παναγίας, στον Ναό της Ιερουσαλήμ, με τους γονείς της, για να την αφιερώσουν στον Θεό, λόγω της δυσκολίας που είχαν να αποκτήσουν παιδιά. Αυτά είναι τα Εισόδια της Θεοτόκου.

Άλλες σημαντικές γιορτές είναι ο Άγιος Μηνάς, 11 Νοεμβρίου όπου από λανθασμένη ετυμολογία του ονόματός του (Μηνάς-μηνώ=φανερώνω), πίστευαν ότι ο άγιος φανερώνει τα κλεμμένα και όλα τα απολεσθέντα πράγματα και πρόσωπα και ο Άγιος Ανδρέας στις 30 του μήνα όπου πάλι από παρετυμολογία του ονόματός του (Ανδρέας – αντρείος) πίστευαν ότι τη μέρα αυτή το κρύο και ο χειμώνας αντρειεύουν.

Στην αρχαία Ελλάδα: μοιραζόταν στους αττικούς μήνες Πυανεψιών και Μαιμακτηρίων. Ο Μαιμακτηρίων ήταν πέμπτος μήνας στο αττικό ημερολόγιο και αφιερωμένος στο Δία Μαίμακτο. Κυριότερες εορτές του ήταν τα Μαιμακτήρια και τα Πομπαία, επικλήσεις για καλό χειμώνα και καλή σοδειά.

Η Πούλια: Ο αστερισμός της Πλειάδας, δηλαδή η Πούλια, όπως την έλεγαν οι Έλληνες κυριαρχεί στον ουρανό του Νοεμβρίου. Πρόκειται για το ανοιχτό αστρικό σμήνος του αστερισμού του Ταύρου που απέχει από τη γη 440 ως 480 έτη φωτός. Η ανατολή της Πούλιας στα τέλη Μαΐου και η δύση της στα μέσα Νοεμβρίου λίγο πριν την ανατολή του ηλίου, σημαδεύουν αντίστοιχα την αρχή του καλοκαιριού και την αρχή του χειμώνα. Η δύση της Πούλιας τοποθετείται στις 14 Νοεμβρίου, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Φιλίππου. Ανατολικότερα της χώρας μας, οι Πέρσες γιόρταζαν κατά το μεσονύκτιο της 17ης Νοεμβρίου τη μεσουράνησή των Πλειάδων, μέρα κατά την οποία ο βασιλέας των Περσών δεν αρνιόταν καμία χάρη στους υπηκόους του και οι Αιγύπτιοι από αυτή την ημέρα άρχιζαν τις γιορτές προς τιμή της Ίσιδος. Στην Πολυνησία, πολλές φυλές ακόμα και σήμερα κάνουν λατρευτικές τελετές για τις Πλειάδες.

 

Με ποιες συνήθειες/φαινόμενα συνδέεται:

Τα πρωτοβρόχια: οι πρώτες αξιοσημείωτες βροχές που τόσο τις έχει ανάγκη το χώμα, τα φυτά, όλα.

Τα σύννεφα πυκνώνουν, τα φύλλα αρχίζουν να πέφτουν, η φύση ξεκινά να χάνει πολύ από το πράσινο χρώμα της, ο ήλιος μικραίνει. Θυμηθείτε τον καταπληκτικό μύθο του Ανήλιαγου.

3 Οκτωβρίου: Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, πολιούχου Αθηνών.

18 Οκτωβρίου: του Ευαγγελιστή Λουκά.

26 Οκτωβρίου: του Αγίου Δημητρίου, γιορτή που έδωσε τα προσωνύμια «Αι-Δημητριάτης» και «Αι-Δημήτρης» στον μήνα.

 

Φρούτα και λαχανικά:

Μαζεύουμε: ρόδια, κάστανα, λεμόνια, κυδώνια

Φυτεύουμε: κουνουπίδι, καρότα, μπρόκολο, κρεμμύδι, λάχανο, μαρούλια,  σπανάκι, αρακάς, σκόρδο, κουκιά, φακές, κριθάρι, ρεβίθια.

Ανθίζουν: Είναι η εποχή που πρωτανθίζουν τα κυκλάμινα ή αλλιώς αϊδημητριάτικα. «Κυκλάμινο, κυκλάμινο, στου βράχου τη σχισμάδα που βρήκες χρώματα κι ανθείς, που μίσχο και σαλεύεις;» (Γιάννης Ρίτσος)

 

Γεωργικές εργασίες:

Ξεβοτάνισμα, συγκομιδή και αποξήρανση ωφέλιμων βοτάνων, σκάλισμα λαχανικών, λίπασμα, κλάδεμα ελιών από τα άγρια παρακλάδια για το επερχόμενο μάζεμά τους, όργωμα χωραφιού για την επερχόμενη σπορά δημητριακών και μάζεμα ελιών σε πολλές περιοχές της χώρας.

 

Παροιμίες:

Του Νοέμβρη το φεγγάρι μοιάζει σαν μαργαριτάρι.

Τον Οκτώβρη τα κουδούνια, το Νοέμβρη παραμύθια.

Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.

Οποίος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν Θα πάρει.

Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας.

Ο Νοέμβρης έκλεισε, τα ζευγάρια είναι στο στάβλο κι ούτε ζευγάς στους κάμπους.

Ο Νοέμβρης σαν θα έλθει τα γομάρια μέσα κλείνει.

Όντας η Πούλια βασιλεύει, ο καλός ο ζευγολάτης αποσπέρνει, κι ούτε τσοπάνος στα βουνά, κι ούτε ζευγάς στους κάμπους

 

Αργίες: δεν υπάρχουν αργίες. Σχολική εορτή θεωρείται η 17η Νοεμβρίου ως ημέρα εορτής της αποκαταστάσεως της δημοκρατίας και μνήμης των αγώνων επί επταετίας.

 

Πλήρες εορτολόγιο

1 Νοεμβρίου: Ανάργυρος, Ανάργυρη, Δαμιανός, Δαμιανή, Κοσμάς, Κοσμία

2 Νοεμβρίου: Αφθονία, Ελπιδοφόρος, Ακίνδυνος, Ακίνδυνη

5 Νοεμβρίου: Λίνος, Συλβία, Σύλβια, Σιλβανός, Σιλβάνα, Επιστήμη, Γαλακτίων, Γαλακτία

6 Νοεμβρίου: Λεονάρδος

8 Νοεμβρίου: Άγγελος, Αγγελική, Γαβριήλ, Γαβριέλα, Ματίνα, Μιχαήλ, Σεραφείμ, Σταμάτιος, Σταματίνα, Σταματία, Ταξιάρχης, Μεταξία, Μεταξάς

9 Νοεμβρίου: Νεκτάριος, Νεκταρία

10 Νοεμβρίου: Αρσένιος, Αρσενία

11 Νοεμβρίου: Βίκτωρ, Βίκτορας, Βικτωρία, Μηνάς, Βικέντιος

13 Νοεμβρίου: Χρυσόστομος

14 Νοεμβρίου: Φίλιππος, Φιλιππία

16 Νοεμβρίου: Ιφιγένεια, Ματθαίος

21 Νοεμβρίου: Μαρία, Μαριέττα, Παναγιώτης, Παναγιώτα, Δέσποινα, Μάριος, Μαριανός, Μαριανή

22 Νοεμβρίου: Φιλήμων

25 Νοεμβρίου: Αικατερίνη, Μερκούριος

26 Νοεμβρίου: Στυλιανός, Στυλιανή, Στέργιος, Σοφιανός

28 Νοεμβρίου: Ειρήναρχος

29 Νοεμβρίου: Φαίδρα, Φαίδρος, Φιλουμένη

30 Νοεμβρίου: Ανδρέας, Ανδριανή, Ανδριάνα

 

Πηγή : Elniplex.com

Η στάχτη στη παράδοση

Η στάχτη στη παράδοση

 

Γριά στη στάχτη κάθεται κι ο κώλος της φυσάει

κι από το πολύ το φύσημα κι από την ταραχή της,

μούσκεψε το μεσοφόρι της και εφάνη το βρακί της.
Κι ο γέρος της την ρώταγε και την σιγορωτάει:
- Τι έφαγες βαριόμοιρη που η κοιλιά σου επρήστη;
- Έφαγα ξερά κουκιά και μια καυκιά ρεβίθι.
Και η κοιλιά μου φούσκωσε μου’γινε σαν αμπάρι,
την στάχτη μας την κατουρώ να φύγουν οι Καλικατζάροι.

~Σατυρικά κάλαντα~

 

Το χειμώνα δεν υπάρχει καλύτερη αίσθηση από το να απολαμβάνεις ένα ζεστό ρόφημα μπροστά στη ζεστασιά του αναμμένου τζακιού. Μετά από λίγες μέρες όμως, η στάχτη στο τζάκι αρχίζει να συσσωρεύεται.

 

Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν καθαρίζουν το τζάκι ή τη ξυλόσομπα, πετούν τη στάχτη στα σκουπίδια. Αυτό συμβαίνει γιατί ποτέ κανείς δε μας μίλησε για τη χρησιμότητα της στη καθημερινότητα μας. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν ηφαιστιακή στάχτη σε μίγμα με ασβεστόλιθο και έφτιαχναν δρόμους, μερικοί από τους οποίους υπάρχουν μέχρι και σήμερα.

 

Η στάχτη που μας χρησιμεύει είναι η λευκή σκόνη που θα απομείνει πάνω από τα κάρβουνα μετά τη καύση. Περιμένουμε να κρυώσει εντελώς και τη συλλέγουμε. Την αποθηκεύουμε σε ένα δοχείο, κατά προτίμηση μεταλλικό με καπάκι, στην αποθήκη μας. Ο τρόπος καύσης επηρρεάζει πολύ τη σύνθεση και την ποσότητά της στάχτης. Για καλύτερη ποιότητα στάχτης ιδανικότερη είναι η χαμηλή θερμοκρασία καύσης, δηλαδή μη μπουμπουνίσετε το τζάκι, αλλά αφήστε το να σιγοκαίει. Η μοναδική προϋπόθεση είναι η στάχτη που θα χρησιμοποιήσουμε να προέρχεται από αποκλειστική καύση φυσικού ξύλου και όχι άλλων υλικών, που συνηθίζουμε να πετάμε στο τζάκι (αποτσίγαρα, περιοδικά, συσκευασίες, απορρίματα κτλ.). Ακατάλληλα είναι τα ξύλα που έχουν υποστεί κάποιου είδους χημική επεξεργασία, όπως παλέτες, ξύλο βαμμένο με βερνίκι, MDF, καπλαμάδες, νοβοπάν, συσκευασμένα καυσόξυλα του εμπορίου, μπρικέτες, pellets κτλ. Ακατάλληλη είναι η στάχτη από τα κάρβουνα ψησίματος, γιατί περιέχει βαρέα μέταλλα.

 

Η στάχτη του ξύλου περιέχει ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, βόριο και άλλες χρησιμες ουσίες για τα φυτά του κήπου μας, τα ποσοστά των οποίων εξαρτώνται από τη μέθοδο και τη θερμοκρασία παραγωγής της στάχτης. Δεν περιέχει άζωτο. Η καλύτερη εποχή για να ρίξετε στάχτη στον κήπο και τις γλάστρες είναι ο χειμώνας, οπότε μόλις καθαρίσετε το τζάκι, βουρ για το κήπο! Η στάχτη αυξάνει το pH του εδάφους, την αλκαλικότητα του, γι αυτό καλό θα ήταν να γνωρίζετε ποιά φυτά αγαπούν το αλκαλικό χώμα και ποιά προτιμούν το όξινο περιβάλλον. Αφήνουμε τη στάχτη να "χωνέψει" για ένα μήνα και μετά την αναμιγνύουμε με το χώμα των φυτών. Ποτίζουμε ελαφρά μετά την ανάμιξη και ξεπλένουμε τα φύλλα των φυτών από τυχόν στάχτη που θα πέσει πάνω τους, για να μη καούν. Μια συντηρητική αναλογία είναι 2-3 κιλά στάχτης ανά 30 m² εδάφους.

 

Παραδοσιακές, και όχι μόνο, χρήσεις για τη στάχτη

1. Η στάχτη εκτός από το να ρυθμίζει το pH του εδάφους, αποτελεί και αντικίνητρο προσέγγισης για τα σαλιγκάρια και τους γυμνοσάλιαγκες. Φτιάξτε μια γραμμή με στάχτη περιμετρικά απο το κήπο σας και δε πρόκειται να πλησιάσουν.

 

2. Αναμίξτε τη με το σπιτικό compost, δεν υπάρχει καλύτερο λίπασμα. Ειδικά σε φυτά που αγαπούν το κάλιο, όπως οι ντοματιές, βάλτε 1/4 της κούπας στάχτης στη τρύπα φύτευσης. Επίσης δεσμεύεται διοξείδιο του άνθρακα από τους μικροοργανισμούς μέσα στο χώμα και η γη γίνεται πιο εύφορη.

 

3. Γενικά η στάχτη είναι τρομερός εντομοδιώκτης. Είτε είναι οι κατσαρίδες στην αποθήκη, είτε τα μυρμήγκια στο κήπο και το σπίτι, απλά θα εξαφανιστούν από το σημείο που ρίξατε στάχτη και θα πάνε να ζήσουν αλλού. Ακόμη και τα ποντίκια θα μετοικήσουν. Επίσης δρα ως σκωροαπωθητικό στα ρούχα. Τέρμα το δηλητήριο ναφθαλίνη (και τα υπόλοιπα "μασκαρεμένα" δηλητήρια).

 

4. Κατά της ψείρας. Σταχτώστε το κατοικίδιο σας, σκύλο ή γάτα, που έπιασε ψείρα ή ψύλλους και αφήστε το για λίγη ώρα. Μετά κάντε του μπάνιο όπως πάντα. Τοποθετήστε στάχτη μέσα στη μπανιέρα του καναρινιού σας. Το πουλάκι θα κάνει μπάνιο με τη στάχτη, καταπολεμώντας έτσι τις ψείρες που το ταλαιπωρούν. Το ίδιο κάνουμε και αν έχουμε ψείρες εμείς οι ίδιοι ή τα παιδιά μας.

 

5. Αναμίξτε νερό με στάχτη για να φτιάξετε μια πάστα και γυαλίστε τα μεταλλικά σας αντικείμενα και τα ασημικά.

 

6. Ρίξτε στάχτη στα παγωμένα και γλιστερά δρομάκια μετά από χιονόπτωση. Δρα καλύτερα και από το αλάτι.

 

8. Καταπολεμά την άλγη σε τεχνητές λίμνούλες. Χρησιμοποιήστε πολύ μικρή ποσότητα, 1 κουταλιά ανά 1000 γαλόνια νερού (4.500lt). Περιέχει αρκετό κάλιο για να δυναμώσει τα υδρόβια φυτά που καταπολεμούν την άλγη, μειώνοντας την ανάπτυξη της.

 

9. Φτιάξτε καυστική ποτάσσα για τη παρασκευή σπιτικού σαπουνιού. Διαβάστε τη σχετική ανάρτηση.

 

10. Καθαρίστε τη μαυρίλα από τη γυάλινη πόρτα του τζακιού ή της σόμπας. Βουτήξτε στη στάχτη ένα νωπό πανί και τρίψτε τη γυάλινη επιφάνεια.

 

11. Με στάχτη και νερό, φτιάχνουμε αλισίβα. Είναι ένα αλκαλικό διάλυμα που παρασκευάζεται με το βράσιμο του νερού μαζί με στάχτη από καμένα φυσικά ξύλα. Στα παλαιότερα χρόνια, ήταν πολύ διαδεδομένη και τη χρησιμοποιούσαν για τη λεύκανση των ρούχων αλλά και αντί για σαπούνι στο λούσιμο, ειδικά σε λιπαρά μαλλιά. Χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα σε απομακρυσμένα χωριά, ιδίως τον χειμώνα, στη πλύση των ασπρόρουχων. Η αλισίβα έχει καθαριστικές ιδιότητες λόγω του ανθρακικού καλίου που προσλαμβάνει από τη στάχτη και το οποίο έχει την ικανότητα αυτό να διαλύει τα έλαια και τα λίπη γενικά. Η αλισίβα χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα, στην παρασκευή μουσταλευριάς, αλλά και στην ζαχαροπλαστική γενικότερα. Βράζουμε 2-3 κουταλάκια στάχτη σε 1 ποτήρι νερό και μετά την σουρώνουμε με ένα φίλτρο του καφέ.

12. Χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για τη διατήρηση των φρούτων και των σπόρων, μέσα στη γη ή σε δοχεία. Έσκαβαν ένα μικρό λάκκο στα κατώγια, τον γέμιζαν με στάχτη και τοποθετούσαν τα λαχανικά έτσι ώστε να μην έρχονταν σε επαφή το ένα με το άλλο αλλά ούτε και με το χώμα, στην συνέχεια τα κάλυπταν με στάχτη. Τα προϊόντα διατηρούνταν γι’ αρκετό καιρό χωρίς να πάθουν κάποια αλλοίωση και φθορά.

13. Για την απόσμηση του ψυγείου μας βάζουμε μέσα ένα πιάτο με στάχτη και την ανανεώνουμε μέχρι να φύγει κάθε μυρωδιά. Επίσης καταπολεμά τις οσμές από την τουαλέτα και το δοχείο της γάτας.

14. Μπορούμε άφοβα να τη χρησιμοποιήσουμε στη σπιτική μας οδοντόκρεμα. Διαβάστε εδώ.

15. Σβήνουμε τη φωτιά με ασφάλεια, σκορπίζοντας επάνω της στάχτη.

16. Παλιά για να διατηρήσουν την τυροπυτιά, την τοποθετούσαν μέσα σ’ ένα κέρατο βοδιού, στην συνέχεια συμπλήρωναν με στάχτη και μετά το σφραγίζανε με κερί ή ρετσίνι και το τοποθετούσαν σε δροσερό μέρος και να μην βρέχεται. Το αφήναν εκεί για αρκετό χρόνο ίσως και χρόνια, χωρίς ν’ αλλοιωθεί η πυτιά.

17. Αν θέλουμε να φύγει γρήγορα ένας λεκές από τα ρούχα την στιγμή που έγινε, βάζουμε πάνω του λίγη στάχτη και μετά από πέντε λεπτά τον τρίβουμε με ψίχα ψωμιού.

18. Έτριβαν κάρβουνο και το ανακάτευαν με στάχτη και το έριχναν στην τροφή των πουλερικών και προλάμβανε αλλά και θεράπευε αποτελεσματικά την κοκκιδίωση.

19. Στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, τοποθετούσαν σε πήλινα δοχεία διάφορα χρυσαφικά, ασημικά ακόμη και νομίσματα και τα σφράγιζαν με τον ίδιο τρόπο και τα έκρυβαν στο έδαφος, χωρίς να έχουν τον φόβο μην αλλοιωθούν από την υγρασία. Επί τουρκοκρατίας, την στάχτη την χρησιμοποιούσαν για βασανιστήρια. Οι βασανιστές γέμιζαν με στάχτη το στόμα και την μύτη του βασανιζόμενου χωρίς να του δίνουν νερό, αυτή διοχετεύονταν στους πνεύμονες και αργά-αργά επερχόταν ο θάνατος. Επίσης έριχναν αρκετή στάχτη στα μάτια και τους τύφλωναν.

Και πολλές άλλες οι χρήσεις της στάχτης, άλλες πιο άγνωστες και άλλες που τυπικά δεν έχουν εφαρμογή ή χρησιμότητα στις μέρες μας. Αλλά και τα κάρβουνα που θα απομείνουν στο τζάκι δε πάνε άχρηστα. Τυχόν στάχτη και καρβουνάκια που θα παραμείνουν στο τζάκι από τη τελευταία φωτιά που το ανάψατε θα βοηθήσουν να ανάψει πιο εύκολα η φωτιά και να εκπέμψει θερμότητα σε πιο σύντομο διάστημα. Τα κάρβουνα που θα παραμείνουν από τη καύση του τζακιού, γίνονται εύκολα φίλτρο ενεργού άνθρακα. Κοπανίστε τα σε ένα γουδί μέχρι να γίνουν χοντρή σκόνη και περάστε το πόσιμο νερό από αυτό. Αν τοποθετήσετε καρβουνάκια σε μια άδεια κονσέρβα, αφού έχετε ανοίξει τρύπες στα πλαινά της, θα σας βοηθήσει να διώξετε την υγρασία από μέρη όπου συσσωρεύεται, όπως υπόγεια, ντουλάπες ή κάτω απο τους νεροχύτες.

Στο κρασί που πίνουμε όταν πέσει μέσα στάχτη, ιδίως από τσιγάρο, και το πιούμε, γίνεται μια άμεση αντίδραση στον οργανισμό μας και τα αποτελέσματα είναι οδυνηρά: δυνατοί κοιλιακοί πόνοι, εμετοί, πονοκέφαλοι κτλ. Γι'αυτό το λόγο, πρέπει πάντα να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή, κατά την πόση, τι περιέχει το ποτήρι μας.

 

Παροιμίες και παροιμιώδεις εκφράσεις 

1. Άει στο σταχτόβολο.
2. Έγιναν όλα στάχτη.
3. Στάχτη και μπούλμπερη.
4. Από την γκαστριά της φωτιάς μόνο η στάχτη μένει.
5. Η στάχτη τρώγει την φωτιά και η στάχτη την φυλάει.
6. Με τον αφορισμό έγινε και η στάχτη καπότα.
7. Μέχρι να βγάλεις το άχτι τα έκαμες στάχτη.
8. Όποιος καυχιέται από νωρίς στην στάχτη ξημερώνει.
9. Πέρασε η φωτιά; Καπνός στάχτη και μουτζούρες θα αφήσει.
10. Στάχτη το κονάκι!
11. Στάχτη να γίνει!
12. Στη στάχτη κρύβεται η φωτιά.
13. Τα σκεπασμένα κάρβουνα βαστούν ζεστή την στάχτη.
14. Της κακοεργούς το αδράχτι όλη νύχτα μες την στάχτη.
15. Του έριξε στάχτη στα μάτια.

 

Λεξιλόγιο

1. Στάχτερη, η = το φυτό φουμαρία η μακρόκαρπος
2. Σταχτερός -η -ον, ο = ο γεμάτος στάχτη, ο έχων το χρώμα της στάχτης
3. Σταχτής, ο = ο τεφρόχρους, ο γκριζωπός
4. Σταχτοκουλούρα, η = κουλούρα ψημένη στην στάχτη
5. Σταχτόνερο, το = η αλισίβα
6. Σταχτόπανο, το = χοντρό κανάβινο ύφασμα, δια του οποίου διηθείται το σταχτόνερο, επί των ασπρορούχων της μπουγάδας
7. Σταχτοπούτα, η = ηρωίδα ομώνυμου παιδικού παραμυθιού
8. Σταχτώνω, = ανακατεύω ή καλύπτω κάτι με στάχτη
9. Σταχτοδοχείο, το = το δοχείο απόθεσης των τσιγάρων και της στάχτης των

 

 

Πηγή: https://oliviart-gr.blogspot.com/2012/12/blog-post.html?m=1

 

«Λιώσανε τα χιόνια» [Πωγωνήσιο] - Σκλίβανη Ιωαννίνων

«Λιώσανε τα χιόνια» [Πωγωνήσιο] - Σκλίβανη Ιωαννίνων

 

 

Τραγούδι της ξενιτιάς, γνωστό σε ολόκληρη την Ήπειρο σε τετράσημο ρυθμό (4/4) και χορό τον γνωστό «συρτό στα δύο» ή αλλιώς «Πωγωνήσιο».

 

Ο Μπιρμπίλης βρίσκεται στην ξενιτιά. Η γυναίκα του που τον καρτερεί πίσω στην πατρίδα του, βλέπει τα χιόνια να λιώνουν, άρα τα περάσματα και τους δρόμους να είναι πλέον ανοιχτά, αλλά τον Μπιρμπίλη να μην επιστρέφει από τα ξένα.

 

ΔΙΣΚΟΣ: Χοροί και Τραγούδια από τα Πανηγύρια της Σκλίβανης Ξηροβουνίου.

Έκδοση: Αδελφότητα Σκλιβανιτών Ιωαννίνων, Διεθνής Οργάνωση Λαϊκής Τέχνης

Αρωγός: Δήμος Αγίου Δημητρίου Ν. Ιωαννίνων

 

ΜΟΥΣΙΚΟΙ:

Τραγούδι: Σάββας Σιάτρας

Κλαρίνο: Ναπολέων Ζούμπας

Βιολί: Γεώργιος Μάντζιος

Λαούτο: Ιωάννης Δεληγιάννης

Ντέφι: Μανώλης Κόττικας

 

 

Ακούστε το τραγούδι:

https://www.youtube.com/watch?v=n3D1S4_mHJs

 

 

Οι στίχοι:

Λιώσανε τα χιόνια, βρε Μπιρμπίλη μου

λιώσανε τα χιόνια, τζοβαΐρι μου

ωρέ τζοβαΐρι μου.

Τα χιόνια τα, μωρέ, τα 'λιωσε η βροχή

κι εγώ, Μπιρμπίλ', κοιμάμαι μοναχή.

 

Λιώσανε τα χιόνια, μωρέ, λιώσανε

κι ακόμα εμείς, Μπιρμπίλη μ', δεν ανταμώσαμε,

ωρέ, δεν ανταμώσαμε.

Εσύ, εσύ κυρά Βασιλική,

για κέ-, για κέ-, για κέρνα μας κρασί.

 

Λιώσανε τα χιόνια, πάνω στα βουνά

κι ακόμα εσύ, Μπιρμπίλη μ', είσαι στην ξενιτιά,

είσαι στην ξενιτιά.

Τα χιόνια τα, μωρέ, τα 'λιωσε η βροχή

κι εγώ, Μπιρμπίλ', κοιμάμαι μοναχή.

 

 

Πηγή: youtube.com #greek_folk_music #music_of_epirus

Φωτογραφία: cnn.gr