Ο Διγενής – Ριζίτικο

 

 

Το αρχαιότερο μνημείο της λόγιας νεοελληνικής λογοτεχνίας είναι το Έπος του Βασιλείου Διγενή Ακρίτα. Το έμμετρο αφήγημα του Διγενή Ακρίτα είναι το παλαιότερο λογοτεχνικό γραπτό μνημείο της δημώδους ελληνικής μεσαιωνικής γλώσσας, το οποίο έχει θεωρηθεί ως το έργο που σηματοδοτεί την αρχή της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Κατά το Ακριτικό έπος, ο Διγενής Ακρίτας αφού υπέταξε όλες τις πόλεις και τις χώρες των ανταρτών, έχτισε δίπλα στον Ευφράτη ποταμό θαυμαστό παλάτι, όπου κατοίκησε. Βαριά ασθένεια τον βρήκε όμως και αισθανόμενος κοντά το θάνατο, κάλεσε κοντά τη γυναίκα του, που πέθανε κι αυτή από τη λύπη της. Στα δημοτικά τραγούδια, πεθαίνει μετά από πάλη με το χάρο.

Αλλά οι διάφορες παραλλαγές της ιστορίας του Διγενή, παρουσιάζουν διάφορους τρόπους θανάτου του ήρωα, εκ των οποίων ίχνη διακρίνονται και στις διασκευές του έπους. Σύμφωνα με τις πληρέστερες παραλλαγές, ηττημένος σε πάλη από το χάρο, ο Διγενής είναι στο κρεβάτι περιμένοντας το θάνατο, τον περιστοιχίζουν δε τα παλληκάρια του, στα οποία διηγείται τα κατορθώματά του. Εκεί προσκαλεί τη σύζυγο του και για να μην περιέλθει σε άλλο άντρα μετά το θάνατο του, την πνίγει στην αγκαλιά του.

Σύμφωνα με άλλες παραλλαγές, ο χάρος παραμονεύει παντού για το Διγενή, ή ο Διγενής χτίζει κάστρο για να μην τον βρει ο χάρος, αλλά ούτε έτσι τον αποφεύγει. Ή ακούγοντας από φίλους του ότι εμφανίστηκε άλλος ήρωας (που ήταν όμως ο χάρος), προσκαλεί αυτόν σε μονομαχία, και ηττάται.

Στην Κρητική παραλλαγή του τραγουδιού για τον θάνατο του Διγενή, είναι καταφανέστατη η επίδραση των Κρητικών παραδόσεων. Ο Διγενής, πήρε στην Κρήτη διαστάσεις Τιτάνος, χωρίς να διατηρεί καθόλου πλέον το ανθρώπινο στοιχείο. Και στο τραγούδι αυτό όπως και στις παραδόσεις, ο Διγενής διασκελίζει βουνά, δισκοβολεί με ογκώδεις βράχους, νικά στο δρόμο λαγούς και αίγαγρους (αγριοκάτσικα των Λευκών ορέων). Ο δε χάρος, δεν τολμά να παλέψει μαζί του, αλλά τον νικά σε ενέδρα.

 

 

https://www.youtube.com/watch?v=ShA9_wYpFlc

 

Στίχοι : Παραδοσιακό

Μουσική : Παραδοσιακό

Ερμηνεία : Νίκος Ξυλούρης

 

ΣΤΙΧΟΙ:

Ο Διγενής ψυχομαχεί κι η γης τόνε τρομάζει

κι η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάσει

γιατί από `κειά που κοίτεται λόγια `ντρειωμένου λέει:

Νάχεν η γης πατήματα κι ο ουρανός κερκέλια

να πάτουν τα πατήματα να `πιανα τα κερκέλια

ν’ ανέβαινα στον ουρανό, να διπλωθώ να κάτσω

να δώσω σείσμα τ’ ουρανού.

 

 

Πηγή: youtube.com – Αθανάσιος Καψαλάκης

Youtube.com – Εν Eksia

heroasproject.weebly.com