ΑΦΟΥΣΗΣ («Δεν ημπορώ τα πάθη μου») - Κάσος

 

 

Ο Σκοπός «του Αφούση» είναι ο πλέον χαρακτηριστικός και αγαπημένος σκοπός της νήσου Κάσου στα Δωδεκάνησα, πάνω στον οποίον, όπως συμβαίνει κατά κόρον με τους σκοπούς στα Δωδεκάνησα, έπλεκαν αυτοσχέδια δίστιχα οι τραγουδιστάδες και μουσικοί της νήσου.

 

https://www.youtube.com/watch?v=OnU0VBtUbCg

 

Οι στίχοι:

Άιντες, δεν ημπορώ τα πάθη μου,

να το πω, για να μην το πω;

της πέτρας να τα λέω

της πέτρας να τα λέω.

 

Άιντες, κι η πέτρα να μη μου μιλά

σ' αγαπώ, μα τι να πω

να κάθομαι να κλαίω,

της πέτρας να τα λέω.

 

Άιντες, κάθομαι, συλλογίζομαι

σ' αγαπώ δυο-τρεις φορές

όπως το συναξάρι,

όπως το συναξάρι

 

άιντες, πως είν' η θάλασσα αρμυρή

σ' αγαπώ δυο-τρεις φορές.

κι ανάλατο το ψάρι,

όπως το συναξάρι.

Ο Αφούσης ή Αντράς (Αντρέας) ήταν υπαρκτό πρόσωπο και έζησε στα τέλη του 19ου αι. και στις αρχές του 20ου στην Κάσο. Λέγεται πως ήταν ένας έξυπνος και μορφωμένος άνθρωπος και μάλιστα δούλευε ως δάσκαλος στην νήσο Κρήτη, όπου και είδε μπρος στα μάτια του να σφάζουν τον πατέρα του. Το τραυματικό αυτό γεγονός τον σημάδεψε για πάντα. Επέστρεψε στο νησί του, επιδεικνύοντας όμως αλλόκοτη συμπεριφορά. Έτσι, περιφερόταν στους δρόμους του νησιού ξυπόλυτος, με τρύπιο παντελόνι που το βαστούσε ένα μάλλινο ζωνάρι στη μέση και ξεκουμπωμένο πουκάμισο. Στο χέρι του κρατούσε ένα καλάθι και τον συνόδευε πάντα ο πιστός του σκύλος, ο Λεονταρής. Χρησιμοποιούσε μια σπηλιά ως σπίτι, ενώ είχε το συνήθειο να φοράει 6-7 καπέλα μαζί, κάτι που αποτυπώνεται και σε μία μοναδική φωτογραφία που φέρεται να τον απεικονίζει.

Ο Αφούσης ήταν από χρόνια ερωτευμένος με μια κοπελιά από το νησί, όμως μετά από την κατάσταση στην οποία περιήλθε, η οικογένεια της κοπελιάς αυτής την πάντρεψε με έναν ναυτικό. Ο ναυτικός λίγο μετά τον γάμο τους χάθηκε σε κάποιο ναυάγιο και έτσι η κοπέλα έμεινε για όλη την υπόλοιπη ζωή της χήρα. Κατά καιρούς όταν επανερχόταν η μνήμη του Αφούση και θυμόταν το αίσθημά του, ξεροστάλιαζε έξω από το κονάκι της. Η χήρα βλέποντάς τον σε αυτή την τραγική κατάσταση, τον λυπόταν και πολλές φορές του πρόσφερε ένα πιάτο ζεστό φαΐ. Πάντα με το φόβο μην την δει κανένα κακό μάτι από την γειτονιά και αρχίσουν τα σχόλια.

 

Ο Αφούσης πολλές φορές επέμενε να την δει και όταν βράδιαζε και αυτή δεν ανταποκρινόταν, για να του ανοίξει την πόρτα της, ξεκίναγε τις μαντινάδες… «(Β)άλε φωδιά στο λύχνο σου, να φέξ’ η κάμαρή σου… Αντράς, κερά μου, στέκεται ομπρός εις την αυλή σου…»

 

Παρά την ψυχολογική και διανοητική του κατάσταση, ποτέ δεν έβλαψε κανέναν και γνώριζε όλους τους κατοίκους του νησιού ξεχωριστά. Οι συμπατριώτες του όταν γλεντούσαν τον επιζητούσαν πάντα στην παρέα τους, γιατί με ένα ποτηράκι ο Αφούσης άρχιζε να διηγείται διάφορες ιστορίες και μύθους ή να ταιριάζει στίχους προκαλώντας την ευθυμία τους. Η πιο συχνή του φράση ήταν: «Εγώ Αφούσης παλλαρός;…» (δηλ. τρελός). Σε ανθρώπους πάλι που τον ρωτούσαν ποιος είναι, αυτός απαντούσε στερεότυπα: «Ντροπή σας να ρωτήξετε τους άλλους να σας πούσι… Ούλοι σας θα γνωρίζετε εμένα τον Αφούση…».

 

Ο Αφούσης, μεγάλος πια, εξασθενημένος και άρρωστος βαριά, όταν κατάλαβε το τέλος του, πλάγιασε σε ένα εγκαταλελειμμένο χάλασμα. Η απουσία του έγινε αισθητή από τους ανθρώπους του χωριού, που τον αναζητούσαν μέρες. Κάποια παιδιά τον ανακάλυψαν και τον μετέφεραν στον καφενέ του Κώστα του Μιχ. Διάκου. Τότε όλοι έτρεξαν να του συμπαρασταθούν στις τελευταίες του στιγμές. Σε κάποια στιγμή του παραληρήματος του, γιατί ο Αφούσης είχε 40 πυρετό, άρχισε να τραγουδά γλυκά τον σκοπό «γιαέλι», λέγοντας: «Σήμερον είμ’ ακόμ’ εδώ, αύριο θα πεθάνω… Και θα με πάρουν στο Χριστό σαν ένα καπετάνο…». Πράγματι, την επομένη ο Αφούσης πέθανε. Λέγεται δε πώς ποτέ νεκρός δε συγκέντρωσε τόση μεγάλη συνοδεία.

 

Ο λαός της Κάσου όχι μόνο αγάπησε τον Αφούση, τον τρελό του χωριού, αλλά για να τον θυμάται, διέσωσε κάποιους στίχους από τη μελωδία που συχνά μονολογούσε στη μοναξιά του ο Αφούσης.

 

ΔΙΣΚΟΣ: ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ - Σκοποί και τραγούδια

ΦΟΡΕΑΣ: Οργανισμός Πολιτιστικής Ανάπτυξης, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δωδεκανήσου

Μουσική Επιμέλεια: Μανώλης Καρπάθιος, Παντελής Αναστασόπουλος

Τραγούδι - Κασιώτικη λύρα: Δημήτρης Περσελής

 

 

Πηγή: youtube.com - greek_folk_music

visitgreece.gr