«Τα εννιάδερφα» [Στα τρία] - Πετσάλι Ιωαννίνων

 «Τα εννιάδερφα» [Στα τρία] - Πετσάλι Ιωαννίνων

 

Πανάρχαιο διηγηματικό τραγούδι, γνωστό σε ολόκληρη την Ήπειρο, εδώ στην εκδοχή που καταγράφηκε στο χωριό Πετσάλι Ζίτσας Ιωαννίνων. Πρόκειται για τραγούδι σε τρίσημο ρυθμό (3/4) και τον πλέον διαδεδομένο στην Ήπειρο χορό, τύπου «στα τρία». Ανήκει στην κατηγορία των τραγουδιών του Ακριτικού Κύκλου. Απαντάται σε όλη την Ήπειρο, με μικρές διαφορές στη μελωδία, αλλά και στους στίχους, ωστόσο πάντοτε το θέμα του τραγουδιού παραμένει το ίδιο. Παραλλαγές του τραγουδιού συναντώνται σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο.

 

Η Μιράντα Τερζοπούλου (2008), αναφέρει:

«Εννιά αδέλφια οπλισμένα ξεκινούν για τον πόλεμο. Φτάνοντας διψασμένα σ’ ένα πηγάδι ρίχνουν κλήρο ποιος θα κατέβει να πιάσει νερό. Κληρώνεται ο μικρότερος, ο Κώστας, που θα βρει το θάνατο απ’ το στοιχειό που καραδοκεί στον πυθμένα του πηγαδιού – όπως αναφέρεται στις περισσότερες παραλλαγές.

 

Το τραγούδι αυτό με τον έντονο μυθικό χαρακτήρα αποτελεί ένα παράδειγμα της τάσης των παλαιότερων λαογράφων να «ιστορικοποιούν» κάθε ηρωικό στοιχείο στη λαϊκή ποίηση και να το προβάλλουν στο ένδοξο βυζαντινό περιβάλλον. Όπως και πολλά άλλα, κι αυτό το τραγούδι συνδέθηκε με τον ακριτικό κύκλο, και τα συμβολικά του στοιχεία θεωρήθηκαν επιβιώσεις αρχαίων ελληνικών μύθων. Στην πραγματικότητα το τραγούδι δεν έχει ιστορική διάσταση αλλά είναι μια τραγουδισμένη παραμυθιακή αφήγηση.

 

Το μίσος για τον μικρότερο αδελφό (θυμίζει την ιστορία του Ιωσήφ που και αυτόν τ’ αδέλφια του τον ρίχνουν σε πηγάδι), ο Κωνσταντίνος/Κώστας, ήρωας σταθερά θυσιαζόμενος, η κατάβαση στο πηγάδι, σύμβολο σκοτεινών ψυχικών/σεξουαλικών διεργασιών, η θυσία ενός νέου στον χθόνιο δαίμονα κτλ. αποτελούν στερεότυπα μοτίβα και συμβολισμούς, που συναντάμε συχνά σε τραγούδια, παραμύθια και θρύλους.

 

ΔΙΣΚΟΣ: Παραλογές

Εκδότης: Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής "Δόμνα Σαμίου"

Ηχογραφήθηκε σε στούντιο, το 2006.

Το τραγούδι αποδίδεται σύμφωνα με την ερμηνεία της Ευρύκλειας Σούρου από το χωριό Πετσάλι Ιωαννίνων (1987).

 

ΜΟΥΣΙΚΟΙ:

Τραγούδι: Μιχάλης Ζάμπας

Κλαρίνο: Θοδωρής Γεωργόπουλος

Βιολί: Νίκος Οικονομίδης

Λαούτο: Κώστας Παπαπροκοπίου

Ντέφι: Βαγγέλης Καρίπης

Φωτογραφικό υλικό από το χωριό Πετσάλι, καθώς και από τα γειτονικά χωριά Λιγοψά, Γαβρισιοί και Πρωτόπαππας.

 

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ:

https://www.youtube.com/watch?v=Lb1x-l3MDf0

 

 

ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ:

Τα τέσσερα, τα πέντε, τα εννιάδερφα,

τα δεκαοχτώ ξαδέρφια τα ολιγόημερα,

ένα φερμάν’ τους ήρθε απ’ το βασιλιά

να παν να πολεμήσουν χρόνους δώδεκα.

Τροχούνε τα σπαθιά τους, λάμπ’ η θάλασσα,

βροντοχτυπούν κοντάρια, τρέμουν τα βουνά.

Στο δρόμο που πηγαίνουν κι όπου πήγαιναν

βρίσκουν ένα πηγάδι, ξεροπήγαδο,

σαράντα οργιές το πλάτος κι εκατό βαθύ.

Σκουρτίζουν, ξεσκουρτίζουν, ρίχνουν το λαχνό,

κι όλο του Κώστα πέφτει, του μικρότερου.

– Κρεμάστε με βρ’ αδέρφια, για να βρω νερό.

Και ως τη μέση πήγε και φοβήθηκε.

– Τραβάτε με βρ’ αδέρφια, δεν ηύρα νερό.

– Εμείς τραβούμε Κώστα, συ δε φαίνεσαι.

– Βάλτε και τ’ άλογό μου να τραβήξ’ κι αυτό.

– Κι αυτό τραβά, βρε Κώστα, συ δε φαίνεσαι.

– Βάλτε και τ’ άρματά μου, να τραβήξ’ν κι αυτά.

– Κι αυτά τραβούν, βρε Κώστα, συ δε φαίνεσαι.

– Αφήστε με βρ’ αδέρφια κι αντέτ’ στο καλό.

 

Πηγή: Youtube.com - Greek folk Music

 zitsa.gov.gr