Το πανηγύρι του Ταξιάρχη (κουλμπάνι) στον Μανταμάδο Λέσβου

 

   Το πανηγύρι του Ταξιάρχη (κουλμπάνι) στον Μανταμάδο Λέσβου 

Το πανηγύρι του Ταξιάρχη ή του ταύρου, γίνεται στον Μανταμάδο Λέσβου την Κυριακή των Μυροφόρων ,τη δεύτερη Κυριακή του Πάσχα και είναι ο δεύτερος εορτασμός του Ταξιάρχη μετά από αυτόν στις 8 Νοεμβρίου όπου είναι διπλός εορτασμός για τη Λέσβο, μια που εορτάζεται η απελευθέρωση του νησιού και ο προστάτης του, ο Ταξιάρχης.

Το κουλμπάνι ή κουρμπάνι, είναι μια προσφορά ζώου για λόγους ευχαρίστησης, για γονιμότητα, καλοτυχία, για επιστροφή από την ξενιτιά, για αποτροπή του κακού, για καλή σοδειά ή καλή υγεία. Το έθιμο  κρατάει από το 1800. Ο κουλμπατζής που προσφέρει το ζώο είναι αυτός που αναλαμβάνει και όλα τα έξοδα για το σφαγείο και τους μάγειρες. Το πανηγύρι πραγματοποιείται στο μοναστήρι όπου υπάρχει και η θαυματουργή εικόνα του Ταξιάρχη Μιχαήλ, η μοναδική ανάγλυφη εικόνα που δέχεται η εκκλησία μας. Σ' αυτό το πανηγύρι έρχονται προσκυνητές απ’ όλη τη Λέσβο αλλά και απ’ όλη την Ελλάδα. Μέχρι το 1923 έρχονταν κι από τα απέναντι παράλια κυρίως από  το Αϊβαλί. Όπως και για την Παναγιά της Αγιάσου, έτσι και για τη χάρη του Ταξιάρχη , πιστοί προσέρχονται με τα πόδια να προσκυνήσουν απ’ όλα τα χωριά της Λέσβου.

Την παραμονή του εορτασμού του Αγίου, στολίζουν έναν ταύρο(Ντανάς, Κουρμπάνι), ο οποίος συνήθως γίνεται δωρεά από μια οικογένεια (ζωοτρόφοι ή ξενιτεμένοι) , ως τάμα. Τον ταύρο τον στολίζουν με στεφάνι από λουλούδια -που φτιάχνεται από γυναίκες κι αυτή είναι και η μόνη τους συμμετοχή στο έθιμο- στο λαιμό και πολύχρωμα χαϊμαλιά και τον περιφέρουν με τη συνοδεία μουσικών και με λάβαρα στις γειτονιές του χωριού, τους μαχαλάδες, με τελικό προορισμό το μοναστήρι, όπου πραγματοποιείται η τελετουργική σφαγή του ταύρου.

                                       

 Εκεί ο παπάς διαβάζει ευχή και ο σφαγέας κάνει το σχήμα του σταυρού στο τράχηλο του ταύρου και έτσι το ζώο σφάζεται και προετοιμάζεται το παραδοσιακό κισκέκ – σφιχτή κρέμα-  από σιτάρι, μοσχάρι, πρόβατο, κρεμμύδια και το οποίο μαγειρεύεται όλο το βράδυ μέσα σε μεγάλα  καζάνια, περίπου 30,  και μοιράζεται στους παρευρισκομένους, την επόμενη ημέρα , ανήμερα δηλαδή της εορτής. 

 

Τα τελευταία χρόνια το ζώο καταλήγει με αεροβόλο. Το αίμα του ταύρου θεωρείται ότι περιέχει δύναμη και χαρίζει τόνωση και γονιμότητα. Το μαζεύουν με βαμβάκι και το κρατούν όλη τη χρονιά στο εικονοστάσι τους. Επίσης στολίζονται τα άλογα του χωριού με τους ιδιοκτήτες να κάνουν φιγούρες πάνω σε αυτά και να χορεύουν το χορό των αλόγων και διοργανώνονται και ιπποδρομίες, ενώ μικροπωλητές υπάρχουν στον μεγάλο περίβολο της εκκλησίας. Μετά η διασκέδαση συνεχίζεται στα καφενεία του χωριού, όπου παίζουν τοπικά μουσικά συγκροτήματα.

 

     Η ιστορία της εικόνας του Ταξιάρχη Μιχαήλ

Η ιστορία της εικόνας λαμβάνει χώρα στο μοναστήρι των Ταξιαρχών, κοντά στο Μανταμάδο της Λέσβου. Το νησί γνωστό για τον πλούτο του, υπήρξε επίμονος στόχος των Σαρακηνών πειρατών με αρχηγό τους τον αρχιπειρατή Σιρχάν. Έτσι, ανάμεσα στο 1000 - 1100μ.Χ., οι κουρσάροι μπαίνουν στο νησί με στόχο να κλέψουν από το μοναστήρι των Ταξιαρχών, το χρυσό ποτήρι που λειτουργούσαν οι καλόγεροι.

Ήταν βράδυ και οι καλόγεροι λειτουργούσαν αφοσιωμένοι μέσα στο Ναό, όταν οι πειρατές τούς επιτέθηκαν και τούς έσφαξαν. Ανάμεσα στους καλόγερους υπήρχε ένα νεαρό καλογεροπαίδι, ο Γαβριήλ που κατάφερε να ανέβει στη σκεπή του Ναού για να σωθεί. Οι πειρατές τον ακολούθησαν για να τον σκοτώσουν και λίγο πριν τον πιάσουν στα χέρια τους,  ακούστηκε μια δυνατή βουή και η σκεπή μετατράπηκε σε φουρτουνιασμένη θάλασσα.

Μέσα από αυτή ξεπρόβαλε ο Ταξιάρχης κρατώντας ένα σπαθί που άστραφτε φωτιές, έτοιμος να τούς επιτεθεί. Εκείνοι έντρομοι τράπηκαν αμέσως σε φυγή. Ο Γαβριήλ λιποθύμησε από το σοκ και μόλις συνήλθε κατάλαβε πως η μορφή που τον έσωσε ήταν ο Άγιος Αρχάγγελος Μιχαήλ και τού ζήτησε φώτιση και να τού υποδείξει τι να κάνει.

Τότε κατέβηκε κάτω στο ιερό όπου βρήκε τους υπόλοιπους μοναχούς σφαγμένους και συγκέντρωσε το αίμα τους σε μια λεκάνη, μαζί με ασπρόχρωμα. Έφτιαξε πηλό για να πλάσει την ανάγλυφη εικόνα του Ταξιάρχη. Είχε φτιάξει το πρόσωπο και τις φτερούγες του Αγίου όταν κατάλαβε πως ο πηλός λιγόστευε και δεν του έμεινε αρκετός παρά μόνο για να φτιάξει μέχρι και τον λαιμό του.

Παρά τα εκατοντάδες χρόνια που πέρασαν η εικόνα μένει αναλλοίωτη

πηγή:taxiarchismantamados.gr