«Τα εννιάδερφα» - Βουρκοχώρια Βορείου Ηπείρου

 

 

Πανάρχαιο, διηγηματικό τραγούδι από την επαρχία του Βούρκου της Βορείου Ηπείρου (σημερινής νότιας Αλβανίας). Πρόκειται για περιοχή όπου κατοικούν μέλη της διεθνώς αναγνωρισμένης ελληνικής μειονότητας. Εκδοχές του τραγουδιού εντοπίζονται σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο.

 

Η ιδιαιτερότητα της εν λόγω παραλλαγής αφορά την πλοκή, καθώς προηγείται η κατάρα της μάνας, προτού ο θυσιαζόμενος μικρότερος αδελφός κατασπαραχθεί από τα στοιχειά του πηγαδιού. Τα λόγια της μάνας, λειτουργούν ταυτόχρονα και ως προοικονομία του συμβάντος, καθώς κοινή συνισταμένη της Παραλογής, αποτελεί η θυσία του ενός εκ των αδερφών (συνήθως του μικρότερου).

 

H Μιράντα Τερζοπούλου (2008), αναφέρει: «Εννιά αδέλφια οπλισμένα ξεκινούν για τον πόλεμο. Φτάνοντας διψασμένα σ’ ένα πηγάδι ρίχνουν κλήρο ποιος θα κατέβει να πιάσει νερό. Κληρώνεται ο μικρότερος, ο Κώστας, που θα βρει το θάνατο απ’ το στοιχειό που καραδοκεί στον πυθμένα του πηγαδιού – όπως αναφέρεται στις περισσότερες παραλλαγές. Το τραγούδι αυτό με τον έντονο μυθικό χαρακτήρα αποτελεί ένα παράδειγμα της τάσης των παλαιότερων λαογράφων να «ιστορικοποιούν» κάθε ηρωικό στοιχείο στη λαϊκή ποίηση και να το προβάλλουν στο ένδοξο βυζαντινό περιβάλλον. Όπως και πολλά άλλα, κι αυτό το τραγούδι συνδέθηκε με τον ακριτικό κύκλο, και τα συμβολικά του στοιχεία θεωρήθηκαν επιβιώσεις αρχαίων ελληνικών μύθων. Στην πραγματικότητα το τραγούδι δεν έχει ιστορική διάσταση αλλά είναι μια τραγουδισμένη παραμυθιακή αφήγηση. Το μίσος για τον μικρότερο αδελφό (θυμίζει την ιστορία του Ιωσήφ που και αυτόν τ’ αδέλφια του τον ρίχνουν σε πηγάδι), ο Κωνσταντίνος/Κώστας, ήρωας σταθερά θυσιαζόμενος, η κατάβαση στο πηγάδι, σύμβολο σκοτεινών ψυχικών/σεξουαλικών διεργασιών, η θυσία ενός νέου στον χθόνιο δαίμονα κτλ. αποτελούν στερεότυπα μοτίβα και συμβολισμούς, που συναντάμε συχνά σε τραγούδια, παραμύθια και θρύλους.

 

Περιλαμβάνεται στο συνοδευτικό δίσκο του βιβλίου του Δημητρίου Ελευθερίου (2000): Βόρειος Ήπειρος, Τραγούδια και χοροί.

Εκδ: Τροχαλία

 

 

Ακούστε το τραγούδι:

 

https://www.youtube.com/watch?v=FAYUhWljGgA

 

 

Οι στίχοι:

Τα τέσσερα, τα πέντε, τα εννιάδερφα

[μωρ' Λένη, γεια σου μικροπαντρεμένη

τα εννιάδερφα, μωρ' Λένη

γεια σου μικροπαντρεμένη].

 

Τα δώδεκα ξαδέρφια, τα λιγόημερα,

μαύρη γραφή τους έρθ' από το βασιλιά,

στον πόλεμο να παν να πολεμήσουνε.

 

- Με την ευχή σου, μάνα, να πηγαίνουμε.

- Με την ευχή, παιδιά μου, να πηγαίνετε,

τα εννιά να πάτε, τα οχτώ να 'ρθετε,

τον Κώστα τον μικρό, να μην τον φέρετε.

 

Και παίρνουν έναν δρόμο, έναν μακρύδρομο,

εκεί τους πιάσαν δίψες, τους πιάσαν κάματα

εκεί βρίσκουν το πούσι*, το χιλιόμετρο.

 

Και ρίχνουν τις σιόρτες, ρίχνουν τα λαχνά

κι έπεσε στον Κώστα, τον μικρότερο.

- Για κατέβα, Κώστα, πάρε μας νερό.

 

Στις αλυσίδες δέθ'κε και κατέβηκε:

- Εδώ νερό δεν έχει κι ούτε το ψωμί,

όλο κόκαλα απ' ανθρώπους κι όλο αίματα.

Για τραβήξτε με, αδερφάκια, γιατ' εχάθηκα

το στοιχειό με κουλουριάζει κι όφις με κρατεί.

 

*πούσι (αλβ.) = πηγάδι

 

#music_of_epirus #greek_folk_music

 

 

Πηγή: Greek folk Music – Youtube

Φωτογραφία: prototheme.gr