Μισιρλού: Η ιστορία του πασίγνωστου τραγουδιού

 

Μισιρλού: Η ιστορία του πασίγνωστου τραγουδιού

Για την εξωτική ομορφιά της Μισιρλού έχουν τραγουδήσει πολλοί: παλιοί Έλληνες ρεμπέτες, Άραβες μουσικοί, Εβραίοι τραγουδιστές. Η μελωδία της έχει διασκευαστεί σε αμέτρητες μορφές και η βερσιόν του Dick Dale αποτελεί το πιο γνωστό κομμάτι της surf rock μουσικής.

Από πού να προέρχεται άραγε αυτή η εξωτική μελωδία και ποιά να ήταν η Μισιρλού που έχει ερωτευθεί ο στιχουργός;

Η λέξη «Μισιρλού» προέρχεται από την αραβική λέξη «misr», που σημαίνει «Αιγύπτιος». Η αντίστοιχη τουρκική είναι «misir», που μαζί με το ακρωνύμιο –lou, μας δίνει το όνομα του τραγουδιού, το οποίο πρακτικά σημαίνει «το κορίτσι από την Αίγυπτο».

Οι στίχοι μας μιλούν για τον έρωτα (απαγορευμένο λόγω διαφορετικής καταγωγής και θρησκείας άραγε;) του συνθέτη με μια μαυρομάτα με εξωτική ομορφιά. Αν αυτή ήταν κάποιο υπαρκτό πρόσωπο, παραμένει άγνωστο, όσο άγνωστος είναι και ο αρχικός εμπνευστής του τραγουδιού.

Η πρώτη γνωστή ηχογράφηση της Μισιρλού είναι αυτή του Τέτου Δημητριάδη, το 1927, ενώ τρία χρόνια μετά, ο Μιχάλης Πατρινός ηχογράφησε τη δική του εκδοχή.

Έκαστοι έκαναν τις ηχογραφήσεις τους σε στούντιο στην Αμερική, όπου είχαν πάει ως μετανάστες, αυτή του Μιχάλη Πατρινού όμως ήταν που έκανε το τραγούδι γνωστό στο ευρύτερο κοινό. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν κάποιος από τους δύο ήταν ο συνθέτης του. Όμως, το γεγονός πως στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Δημητριάδης ζούσε στην Κωνσταντινούπολη, ενώ ο Πατρινός εργαζόταν ως μαέστρος στην Αίγυπτο, μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως μάλλον και οι δύο γνώριζαν ήδη τη Μισιρλού, που ίσως ήταν κάποιο παραδοσιακό ανατολίτικο κομμάτι.

Εξάλλου, ήταν σύνηθες για τα πρώιμα ρεμπέτικα να βασίζονται σε γνωστά τραγούδια και η συμβίωση Ελλήνων, Τούρκων και Αράβων επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας επέτρεπε την ανταλλαγή μουσικών γνώσεων, μπερδεύοντας τα όρια μεταξύ της κουλτούρας διαφορετικών λαών.

Η ίδια η κλίμακα στην οποία «πατάει» η μουσική του τραγουδιού, είναι άλλο ένα στοιχείο πως η Μισιρλού δεν είναι αμιγώς ελληνικό δημιούργημα: η μελωδία είναι αρκετά απλή για τα δεδομένα της ανατολίτικης μουσικής, καθώς πρόκειται για ένα ρυθμικό ανεβοκατέβασμα στην κλίμακα Hijaz Kar, γνωστή και ως Αραβική, Βυζαντινή, Ισπανική-Τσιγγάνικη, Εβραϊκή, ή σε μουσικούς όρους, διπλή αρμονική μείζονα ή phrygian major, που συναντάται συχνά στην Αραβική, Αιγυπτιακή, Ινδική, Εβραϊκή μουσική, στο φλαμένγκο, σε τραγούδια της Μέσης Ανατολής, της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας, της Ανδαλουσίας και τέλος, και στα ρεμπέτικα.

Η Μισιρλού απογειώθηκε όταν ο Νίκος Ρουμπάνης, το 1941, αφαίρεσε τους στίχους και έδωσε μια jazz χροιά στο κομμάτι, κατοχυρώνοντας επίσημα το copyright της σύνθεσης, το οποίο ως και σήμερα είναι στο όνομά του.

Τη δεκαετία του ’60, ακολούθησε η γνωστή surf διασκευή που «έντυσε» χαρακτηριστικά την ταινία Pulp Fiction, από τον Dick Dale, που ισχυριζόταν πως θυμόταν τη μελωδία από παιδί, όταν ο Λιβανέζος παππούς του την έπαιζε στο ούτι.

Σειρά είχαν αμέτρητες άλλες εκτελέσεις, φτάνοντας ως το “Pump It” των Black Eyed Peas του 2006, καθιστώντας το κομμάτι ως αυτό που έχει ηχογραφηθεί περισσότερο από όλα, από διαφορετικό κάθε φορά καλλιτέχνη.

Όποια κι αν ήταν η εξωτική Μισιρλού, ο έρωτας που ενέπνευσε συνεχίζει να ζει εδώ και έναν αιώνα και να μας ταξιδεύει σε εποχές αλλιώτικες και μυστηριακές.

 

The original Misirlou - Μισιρλού (Τέτος Δημητριάδης -1927)

https://www.youtube.com/watch?v=LW6qGy3RtwY

 

Πηγές : topontiki.gr    youtube.com