Τα Έθιμα της Παλιάς Μάνης!

Τα Έθιμα της Παλιάς Μάνης!

 

 

Είναι καιρός πιστεύουμε, εκτός των άλλων, να αναφερθούμε και στα έθιμα των Μανιατών όπως αυτά ίσχυαν κάποτε, όχι πολύ μακριά από το σήμερα πάντως!! Και πως βέβαια να ισχύουν και σήμερα, την στιγμή που βδελυγμία της ερήμωσης κτυπά όλο και περισσότερο τούτον εδώ τον τόπο!

 

Ας δούμε λοιπόν κάποια από τα έθιμα ή τους άγραφους νόμους των Μανιατών:

 

Ο Σεβασμός. Συνήθως ο σεβασμός αφορούσε την στάση των νεότερων απέναντι στους γεροντότερους ή γενικά στους μεγαλύτερους σε ηλικία. Το κλασσικό αυτό έθιμο των Αρχαίων Σπαρτιατών το συναντά κανείς στην ρούγα, στα σπίτια και γενικά όπου βρεθούν νεότεροι με γεροντότερους. Είθισται μάλιστα εφόσον συναντηθούν, οι νεότεροι να προσφέρουν την θέση τους στους μεγαλύτερους.

 

Η Υπακοή. Περίπου τα ίδια ισχύουν ότι είπαμε και προηγούμενα που αφορούν τις διαφορετικές ηλικίες. Και σε αυτή την κατηγορία οι νεότεροι υπακούν τους μεγαλύτερους Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις, ο νεότερος δέχονταν, χωρίς προσβολή, και ξύλο από τον μεγαλύτερο, σε αντίθεση βέβαια από συνομήλικο ή μικρότερο όπου πλέον οι διαφορές λύνονταν με τουφέκι.

 

Η Ενέδρα. Στην Μέσα Μάνη η χωσία, ενέδρα, γίνονταν σε δυο κυρίως περιπτώσεις:

 

Είναι η κρυπτεία της Αρχαίας Σπάρτης. Κατά την κρυπτεία οι Σπαρτιάτες ασκούσαν τους νέους στο δόλο και στο χύσιμο ανθρώπινου αίματος, γιατί τους έβαζαν να κρύβονται τη νύχτα σε μέρη που θα περνούσαν Είλωτες τους οποίους τελικώς  και σκότωναν. 

 

α. Για να σκοτώσουν τον εχθρό πράγμα που ήταν απολύτως κατανοητό, όταν είχε κηρυχθεί πολεμική σύγκρουση μεταξύ οικογενειών, πατριών κλπ και

 

β. Για να σκοτώσουν όχι εχθρό απαραίτητα, αλλά ουδέτερο, συνήθως αχαμνόμερο ή και φίλο ακόμα για να μην πληθαίνουν και γίνονται δυνατότεροι.

 

Η Οπλοφορία.  Ο Θουκυδίδης γράφει για τους αρχαίους: Όλοι οι ΄Έλληνες οπλοφορούσαν, γιατί τα σπίτια τους ήταν απροφύλακτα και η μεταξύ τους επικοινωνία δεν ήταν ασφαλής. Έτσι συνήθισαν να ζουν, όπως οι βάρβαροι.

 

Η Πληρωμή για την γυναίκα. Τα λεφτά που δίνει ο γαμπρός στον πεθερό την ημέρα του γάμου για την νύφη είναι τα δώρα του γαμπρού στον πεθερό που συναντούμε στον Όμηρο:

 

α. Ο Αγαμέμνονας στέλνει ανθρώπους στον Αχιλλέα να πει ότι έχει τρεις θυγατέρες: Τη Χρυσόθεμη , τη Λαοδίκη και την Ιφιάνασσα και ότι μπορεί να διαλέξει από αυτές όποια θέλει για γυναίκα του, χωρίς να δώσει δώρα για δαύτη!!

 

β. Ο Έκτορας έδωσε την ημέρα του γάμου του με την Ανδρομάχη στον πεθερό του Ηετίωνα άπειρα δώρα!!

 

Τα παιχνίδια των νέων και αντρών. Αυτονόητα βασικό ήταν η σκοποβολή, έπειτα το λιθάρι και τέλος το πήδημα. Παιχνίδια που συναντούμε κατά παρόμοιο τρόπο και στην Οδύσσεια του Ομήρου.

 

 

Η πάλη των παιδιών. Τα παιδιά ασκούνταν στην πάλη. Καθημερινά στις ρούγες καλούσαν δυο παιδιά, στα πόδια τους έβαζαν χούφτες από χαλίκια και έλεγαν προς αυτά: " Αυτός είναι ο πύργος σου και εκείνος ο δικός σου. Ποιός μπορεί να χαλάσει τον πύργο του άλλου;" Τα παιδιά με την αφέλεια τους κλωτσούν και ρίχνουν κάτω ο ένας τον πύργο του άλλου και ασφαλώς δεν αργούν να έρθουν στα χέρια.

 

Οι κατάρες. Στην Μέσα Μάνη συνηθίζονταν οι κατάρες. Για την παραμικρή ζημιά καταριόντουσαν. Καταριόντουσαν οι γυναίκες, καταριόντουσαν οι γέροι προς τα παιδιά τους που έκαναν αταξίες και εκείνους που τους στεναχωρούσαν.

 

Στο Μουσείο της Κηφισιάς, όπου φυλάσσονται οι πολυτελείς σαρκοφάγοι της οικογένειας του Ηρώδη του Αττικού υπάρχει μια επιγραφή η οποία λέει:

"Όποιος και αν είσαι συ ο σημερινός νοικοκύρης του τόπου αυτού, να προσέχεις τους τάφους αυτούς και τα αγάλματα των Θεών που είναι μέσα, αλλιώς να είσαι καταραμένος να ξεκληρίσεις και να μην μείνει τίποτε από το σόϊ σου, η Γη να μην φυτρώνει τίποτε για εσένα και η θάλασσα να μην σου είναι πλωτή ..."

 

Ο χειρόμυλος. Ο χειρόμυλος που αλέθουν οι γυναίκες το κριθάρι τη νύχτα, είναι απόγονος του αρχαίου χειρόμυλου, και τα μοιρολόγια των γυναικών της Μέσα Μάνης, που συνοδεύουν το άλεσμα, είναι συνέχεια των επιμυλίων ωδών των αρχαίων.

 

Οι τρίχες του κεφαλιού. Τις μαδούν οι γυναίκες όταν θρηνούν και μοιρολογούν συγγενή τους. Ακολούθως τις ρίχνουν στον νεκρό!! Όσο και αν είναι παράξενο είναι και αυτό αρχαίο έθιμο: 

 

Οι Μυρμιδόνες κατά την διαταγή του Αχιλλέα, σκέπασαν το νεκρό Πάτροκλο με τρίχες των κεφαλιών τους. Ο δε Αχιλλέας έκοψε τα μακριά ξανθά μαλλιά του και τα έριξε επάνω στον νεκρό φίλο του.

 

Τα μοιρολόγια.  Αφήσαμε τελευταίο, σκόπιμα, το έθιμο του μοιρολογιού στην Μάνη. Δεν ισχύει ασφαλώς μόνο στην Μάνη. Το μοιρολόϊ υπάρχει γενικά σε όλο τον κόσμο το οποίο εκφράζεται με διάφορους τρόπους. Όμως τα επιφωνήματα, οι ασυνάρτητες λέξεις, οι φράσεις που εκφράζουν τον πόνο των ζωντανών για τον άνθρωπο που χάνουν, μάλλον εδώ στην Μάνη συναντάται κατά κόρον δίνοντας ένα ξεχωριστό και μοναδικό τόνο.

 

Πηγή: omorfimani.blogspot.com