Αφιέρωμα στον Χρόνη Αηδονίδη

 

                                                    Αφιέρωμα στον Χρόνη Αηδονίδη

"'Οταν ψάλλεις, να ψάλλεις και όταν τραγουδάς να τραγουδάς. Πρόσεξε να μην μπερδεύεις το ένα με τ' άλλο".Αυτό μου εδίδαξαν κι εμένα οι δασκαλοί μου και γω σ'το μεταφέρω. Η ψαλτική θέλει ύφος κατανυκτικό και άρα απλότητα, ενώ το τραγούδι μπορείς να το κεντάς, να το στολίζεις με λαρυγγισμούς και μελίσματα και με έκφραση και ύφος πιο ελεύθερα.Για να καθιερωθεί κανείς ως σωστός και αγαπητός ερμηνευτής στο τραγούδι, δεν φτάνει μόνο μία καλή φωνή. Χρειάζεται συνδυασμός πολλών πραγμάτων: ήθος, ύφος, έκφραση, κίνηση και προπαντός καθαρή άρθρωση και κατάλληλος τονισμός, εκεί ακριβώς που πονάει το τραγούδι.Οι λαρυγγισμοί είναι απαραίτητοι στο Δημοτικό τραγούδι. Αν δεν τους έχεις, πρέπει σιγά σιγά να τους αποκτήσεις. Μπορεί να είναι λίγο δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. Με υπομονή, επιμονή και εξάσκηση θα το κατορθώσεις. Σου φέρνω παράδειγμα τον εαυτό μου, όταν πρωτοξεκίνησα και γω δεν είχα λαρυγγισμούς, άκουγα άλλους που είχαν και ζήλευα. Πείσμωσα λοιπόν και πήρα την απόφαση να αποκτήσω και τους απέκτησα, αλλά ύστερα από πολύ κόπο. Μέρα και νύχτα με το τραγούδι στο στόμα. Ακόμα και στον ύπνο μου τραγουδούσα. (Δεν παραμιλούσα...Πρατραγουδούσα)" Συμβουλές του Χρόνη Αηδονίδη στην αγαπημένη του μαθήτρια Νεκταρία Καραντζή (από την επίσημη ιστοσελίδα του Χρόνη Αηδονίδη).

Ο Χρόνης Αηδονίδης γεννήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1928, στην Καρωτή, ένα χωριό κοντά στο Διδυμότειχο. Γιος του ιερέα Χρήστου και της Χρυσάνθης Αηδονίδη, είναι ο δεύτερος από τα πέντε αδέλφια του.

Στην Καρωτή, περνά τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια κι εκεί είναι που μαθαίνει τα πρώτα του τραγούδια και μυείται στον κόσμο της παραδοσιακής μουσικής, πρώτα από τη μητέρα του, κι έπειτα απ' τους ντόπιους μουσικούς που έπαιζαν στα πανηγύρια του χωριού του.

Μαθητής ακόμα, διδάσκεται βυζαντινή μουσική, από τον πατέρα του και αργότερα από τον πρωτοψάλτη Μιχάλη Κεφαλοκόπτη. Όταν τελείωσε το οκτωτάξιο γυμνάσιο στο Διδυμότειχο, διορίστηκε ως κοινοτικός δάσκαλος σε ένα χωριό του Έβρου, κοντά στα Βουλγαρικά σύνορα, τα Πετρωτά. Το 1950 εγκαταστάθηκε με τους γονείς του στην Αθήνα, όπου συνέχισε και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη βυζαντινή μουσική, στο Ελληνικό Ωδείο, κοντά στο μεγάλο δάσκαλο Θεόδωρο Χατζηθεοδώρου. Τον Φεβρουάριου του ίδιου χρόνου, προσλαμβάνεται στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο, όπου εργάζεται ως λογιστής, ενώ παράλληλα ολοκληρώνει τις σπουδές του στα λογιστικά, στη σχολή "Πυρσός". Σ’ αυτή τη θέση θα παραμείνει ως τη συνταξιοδότησή του, το 1988.

Στο Σισμανόγλειο, μια σημαντική συνάντηση θα του αλλάξει τη ζωή. Το 1953 ο μεγάλος λαογράφος Πολύδωρος Παπαχριστοδούλου θα τον αναζητήσει και θα του προτείνει να συμμετέχει στην εκπομπή του "Θρακικοί Αντίλαλοι", στο κρατικό ραδιόφωνο (ΕΙΡ), προκειμένου να παρουσιάσει στον κόσμο ένα ρεπερτόριο της Θράκης άγνωστο μέχρι τότε.

Παρότι στην αρχή ο Χρόνης Αηδονίδης θα διστάσει, λέγοντάς του "Με συγχωρείτε πολύ. Τα τραγούδια αυτά τα ξέρω, τα αγαπώ, αλλά… ντρέπομαι να τα πω. Θα με κοροϊδεύουν", τα παραινετικά λόγια και οι συμβουλές του σπουδαίου λαογράφου θα τον επηρεάσουν και θα τον προτρέψουν να αφιερώσει τελικά όλο το υπόλοιπο της ζωής του στην προσπάθεια προβολής και διάδοσης της παραδοσιακής μουσικής.

Από τότε και με τη βοήθεια του Πολύδωρου Παπαχριστοδούλου, παίρνει μέρος στις εκπομπές του, συμμετέχοντας πολύ σύντομα ως σολίστ στη Χορωδία του Παντελή Καββακόπουλου. Οι «Θρακικοί Αντίλαλοι» που, πριν τον Χρόνη Αηδονίδη φιλοξενούσαν μόλις 30-40 τραγούδια της Ανατολικής Θράκης, τώρα πια, με τη φωνή του, γνωρίζουν στον κόσμο για πρώτη φορά τα τραγούδια της Δυτικής και της Βόρειας Θράκης αλλά και πολλά ακόμα της Ανατολικής, που ποτέ έως τότε δεν είχαν ακουστεί πέραν από τα σύνορα της Θράκης. Αργότερα συμμετέχει στη χορωδία του Σίμωνα Καρρά, ενώ από το 1957, αναλαμβάνει τακτική εβδομαδιαία εκπομπή στο ραδιόφωνο, προβάλλοντας το μουσικό θησαυρό της Θράκης. Παράλληλα εξακολουθεί να λαμβάνει μέρος σε πολλές συναυλίες ανά την Ελλάδα και να δισκογραφεί.

Το 1990 η συνεργασία του με τον Γιώργο Νταλάρα θα αποτελέσει έναν από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στην καλλιτεχνική του πορεία.

Ο δίσκος «Τ’ Αηδόνια της Ανατολής», με ορισμένα από τα πιο ωραία παραδοσιακά τραγούδια, και με τη συμμετοχή του Γιώργου Νταλάρα και του Ross Daly, θα αγαπηθεί ακόμα και από ανθρώπους που έως τότε δεν είχαν ασχοληθεί με αυτός το είδος μουσικής. Οι από κοινού συναυλίες με τον Γιώργο Νταλάρα, που συνόδευσαν την παρουσίαση του δίσκου, θα επιβεβαιώσουν τη μεγάλη απήχηση.

Το ενδιαφέρον του κόσμου όμως για το παραδοσιακό τραγούδι, ιδιαίτερα της Θράκης, μέσα από τη φωνή του Χρόνη Αηδονίδη, θα αποδειχθεί και αργότερα, με την - ισάξια με τ’ «Αηδόνια της Ανατολής» - απήχηση που έλαβε ο διπλός δίσκος «Τραγούδια και Σκοποί της Θράκης», που επιμελήθηκαν οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, το 1993.

Σήμερα ο Χρόνης Αηδονίδης έχει μια πλούσια δισκογραφία (450 τραγουδιών περίπου), με τα ωραιότερα τραγούδια της Θράκης, βόρειας, ανατολικής και δυτικής. Έχει λάβει μέρος σε εκατοντάδες συναυλίες τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό (Αμερική, Αυστραλία, σε όλα τα κρατίδια της τέως Σοβιετικής Ένωσης, Ευρώπη).

Το θρακιώτικο τραγούδι με την αριστοτεχνική και μελίρρυτη φωνή του, αγαπήθηκε από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Γι’ αυτό άλλωστε επιλέχθηκε να εκπροσωπήσει την πατρίδα μας στις δύο μεγαλύτερες διοργανώσεις των τελευταίων χρόνων: στο διακρατικό παγκόσμιο τηλεοπτικό εορταστικό πρόγραμμα υποδοχής της νέας χιλιετίας, το 2000, όπου η Ελλάδα καλωσόρισε τη νέα χιλιετία με τη φωνή του, στο Σούνιο και το 2004, όταν πραγματοποίησε την έναρξη της Τελετής Λήξης των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας του 2004, με το συγκινητικό καθιστικό τραγούδι: «Φίλοι μ’ καλωσορίσατε», απλώνοντας την ιερή μουσική της Θράκης σε κάθε γωνιά του κόσμου.

Έχει συνεργαστεί συναυλιακά, με πολλούς καταξιωμένους καλλιτέχνες στην Ελλάδα και στον εξωτερικό, ενώ αξιοσημείωτες είναι οι δισκογραφικές συνεργασίες του με τον Νίκο Κυπουργό και τη Λίνα Νικολακοπούλου, το 2001, στον δίσκο «Τα μυστικά του κήπου», στον οποίο ηχογράφησε το νανούρισμα «Βλέφαρό μου» και το 2003, στον δίσκο «Της καρδιάς μου τ’ ανοιχτά», όπου ηχογράφησε δύο τραγούδια σε μουσική του Παντελή Θαλασσινού και σε στίχους του Ηλία Κατσούλη και του Χρυσόστομου Γελαγώτη.

Το 2004 πραγματοποιεί ένα νεανικό του όνειρο, ηχογραφώντας για πρώτη φορά βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους, στο διπλό cd «Όταν οι δρόμοι συναντιούνται». Με το cd αυτό δεν εκπληρώνει μόνο την επιθυμία του να καταγράψει τη μουσική που αγάπησε πρώτη και σπούδασε ήδη από τα μικρά του χρόνια αλλά αποδεικνύει έμπρακτα και τη γενναιοδωρία του ως δάσκαλος, παρουσιάζοντας δίπλα του την, προσφάτως τότε, μαθήτριά του και σήμερα πλέον μόνιμη συνεργάτιδά του Νεκταρία Καραντζή.

Η αγάπη του για τη βυζαντινή μουσική εκδηλώνεται εμπράκτως και ένα χρόνο αργότερα, όταν παρουσιάζει τη τηλεοπτική σειρά επτά εκπομπών της ΕΤ1, με τίτλο: «Επικράνθη», στην οποία ψάλλει βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους της Μ. Εβδομάδας, που το 2006 εκδίδει σε ομώνυμο cd, από την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Την ίδια χρονιά αναλαμβάνει την παρουσίαση της εβδομαδιαίας ραδιοφωνικής εκπομπής «Μουσικοί Παραδοσιακοί Αντίλαλοι» στο ραδιόφωνο της Πειραΐκής Εκκλησίας (91,2 FM), με μουσικολοαγραφικά θέματα, κατά το πρότυπο της εκπομπής «Θρακικοί Αντίλαλοι», που τον ανέδειξε πριν από πενήντα και πλέον χρόνια, και με τη σύμπραξη επίσης της μαθήτριάς του.

Ο Χρόνης Αηδονίδης σήμερα, με φωνή ακόμα πιο ώριμη αλλά και πιο γλυκιά και ευαίσθητη από εκείνη των νεανικών του χρόνων και με γνώση του "που πονάει το κάθε τραγούδι", όπως λέει ο ίδιος, συνεχίζει να προσφέρει στην παραδοσιακή μουσική του τόπου μας μεταφέροντας στις επόμενες γενιές το έργο του, μέσα από τη διδασκαλία. Έχει διδάξει κατά καιρούς σε διάφορα Ωδεία και Ιδρύματα και στο Εργαστήρι Παραδοσιακής Μουσικής του Δήμου Αλεξανδρούπολης.

Έχει διατελέσει καλλιτεχνικός διευθυντής στο Κέντρο Μελέτης Μουσικής Παράδοσης Θράκης, Μ. Ασίας και Ευξείνου Πόντου (τμήμα της Ε.Π.Α.Δ.Α.), είναι επίτιμος πρόεδρος του Σωματείου «Αρχείο Μουσικολοαγραφικής Παράδοσης Χρόνης Αηδονίδης» και ιδρυτικό μέλος του «Αρχείου Ελληνικής Μουσικής» αλλά και του Συλλόγου Τραγουδιστών Ελλάδος και του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης «Ερατώ».

Πολλοί νέοι καλλιτέχνες που ακολουθούν τα χνάρια του, καταμετρώνται επίσης στους μαθητές του, και είναι, πέραν της Νεκταρίας Καραντζή, ο Βαγγέλης Δημούδης, η Δόμνα Μέγγα, η Λίτσα Ουλιανούδη, ο Μάνος Κουτσαγγελίδης, ο Χρήστος Κισσούδης, ο Φίλιππος Ευφραιμίδης, ο Χρήστος Χαρόβας κ.α.

Όλα αυτά τα χρόνια είναι αναρίθμητες οι διακρίσεις και οι τιμές που έχει δεχθεί ο Χρόνης Αηδονίδης για την πολύτιμη προσφορά του στον ελληνικό πολιτισμό, από κρατικούς και άλλους φορείς, πάρα πολλούς δήμους ανά την Ελλάδα και πολιτιστικούς συλλόγους στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Από αυτές ξεχωρίζουν: η απόδοση του Μεγαλόσταυρου από τον πρώην Μητροπολίτη Θηβών και νυν Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ.κ. Ιερώνυμο, οι βραβεύσεις από τον Σύλλογο Αρχαιοφίλων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Έβρου δια χειρός του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλου, από το Λαογραφικό Κέντρο της Ακαδημίας Αθηνών, από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Παν/μίου Αθηνών, τη Σχολή Δοκίμων Αστυφυλάκων δια χειρός του Αρχηγού της ΕΛΑΣ κ. Α. Δημοσχάκη, από την Πανθρακική Ένωση Αμερικής, από την Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Θεσσαλονίκης και τον Ακαδημαϊκό Μουσικό Όμιλο «Μαΐστορες της Μακεδονίας», από την Ένωση Τραγουδιστών Ελλάδος, από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, από το Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Ορεστιάδας, κ.α.

Στις 29 Νοεμβρίου 2010 στο Ναό του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος απένειμε στον Χρόνη Αηδονίδη το οφίκιο του Άρχοντος Υμνωδού του Οικουμενικού Θρόνου.

Η Νομαρχία Έβρου ανακήρυξε το 2009, ως «Έτος Χρόνη Αηδονίδη» και διοργάνωσε προς τιμήν του ημερίδα και διάφορες συναυλίες στον Έβρο και επιμελείται τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του, ενώ το 8ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών, που πραγματοποιήθηκε στην Κομοτηνή, τον τίμησε ως εξέχουσα προσωπικότητα της χώρας μας που έχει συμβάλει στη διατήρηση και διάδοση της παράδοσης και της φήμης του Θρακικού ελληνισμού.

Από το 2008 επίσης, στο νεόκτιστο εκκλησιαστικό πολιτιστικό κέντρο "Ανθίμειον" της Μητρόπολης Αλεξανδρούπολης, φιλοξενείται μεγάλο μέρος του προσωπικού και καλλιτεχνικού αρχείου του Χρόνη Αηδονίδη, το οποίο ο ίδιος ο καλλιτέχνης δώρισε στη Μητρόπολη.

Φωτογραφίες, δίσκοι, δημοσιεύματα, έγγραφα, βιβλία, στολές, τιμητικές πλακέτες κ.α., εκτίθενται σε αίθουσα με το όνομά του.

Ο Χρόνης Αηδονίδης έχει αναμφισβήτητα αφήσει το δικό του ξεχωριστό αποτύπωμα στο χώρο της παραδοσιακής μουσικής και θα μυεί στα θαυμάσια μυστικά της πολιτισμικής κληρονομιάς μας τις γενιές που έρχονται, ες αεί.

Πηγές :

https://www.alexpolisonline.com/

https://www.lifo.gr/san-simera/afieroma-ston-hroni-aidonidi