Φλώρινα: Οι παραδόσεις στην άκρη της Ελλάδας

της Αλεξίας Φεσσά

 

 

 

Η Φλώρινα παρουσιάζει έντονη πολιτιστική δραστηριότητα. Σταυροδρόμι πληθυσμών και πολιτισμών η πόλη, διαθέτει πολύμορφη πολιτιστική κληρονομιά και σύνθετη πολιτισμική ταυτότητα.

 

Χριστουγεννιάτικες Φωτιές
Αποτελεί έθιμο-σήμα κατατεθέν της Φλώρινας και πραγματοποιείται στις 23 Δεκεμβρίου. Οι κάτοικοι συγκεντρώνουν μήνες πριν τα ξύλα που θα χρησιμοποιήσουν και κρατάνε μυστικό το μέρος όπου φυλάσσονται. Έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων και έχει παγανιστικές ρίζες, καθώς η φωτιά σχετίζεται με την αρχαία λατρεία του θεού Ήλιου καθώς και με την Γέννηση του Σωτήρος. Αναφέρεται δε στους βοσκούς που κράτησαν ζεστό τον Ιησού στη φάτνη. Η νύχτα των φωτιών είναι μια μεγάλη υπαίθρια γιορτή με χορό, τραγούδι και εδέσματα. Την Πρωτοχρονιά ανάβουν και πάλι φωτιές ως προτροπή για τη γρήγορη έλευση του Νέου Χρόνου. Δύο νέοι μεταμφιέζονται σε νύφη και γαμπρό και γυρίζουν στα σπίτια συγκεντρώνοντας φαγώσιμα που τα προσφέρουν στη συνέχεια στην εκκλησία ή σε άπορες οικογένειες.

Έθιμο της Σούρβας
Το έθιμο λαμβάνει χώρα την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και προέρχεται από τη γυναικοκρατία. Νέοι άνδρες στροβιλίζουν τρεις φορές στον αέρα με το σκαμνί την γιαγιά του κάθε σπιτιού, φωνάζοντας «σούρβα μπάμπω και του χρόνου». Τα Θεοφάνεια αντί για τη γιαγιά σηκώνουν ψηλά τα παιδιά λέγοντας «στόλβη μπάμπω... και του χρόνου», για καλή τύχη το νέο έτος. Το φιλοδώρημα αντιστοιχεί σε χρήματα ή/και φρούτα.

Έθιμο των Τζαμαλαρίων
Αναβιώνει ανήμερα των Θεοφανείων, μετά τον αγιασμό των υδάτων στη λίμνη. Άνδρες μεταμφιέζονται σε διαφορετικά πρόσωπα και κυκλοφορούν στις γειτονιές γλεντώντας με τη συνοδεία παραδοσιακών οργάνων.

Έθιμο της Περπερούνας
Σύμφωνα με την παράδοση, ένα μικρό παιδί, ντύνεται «περπερούνα» με αγριόχορτα, πρασινάδες ή φύλλα καρυδιάς και καταβρέχεται με νερό. Στη συνέχεια τριγυρίζουν στο χωριό κρατώντας δοχεία με νερό και τραγουδούν παρακαλώντας το Θεό να βρέξει. Οι νοικοκυρές βρέχουν την περπερούνα και εύχονται να βρέξει. Έχει ρίζες στην αρχαία Ελλάδα είναι έθιμο για την αναβροχιά που αναφερόταν στον Όμβριο Δία και στη συνέχεια στον Χριστό.

Κέρνος
Έχει να κάνει με την καλή σοδειά. Ο κέρνος είναι ένα αρχαίο πήλινο κυκλικό αγγείο με υποδοχές όπου τοποθετούσαν σαν προσφορά στη θεότητα καρπούς και σπόρους από τις πρώτες συγκομιδές. Μετά την ιεροτελεστία, οι πιστοί κατανάλωναν τα πρόσφορα. Είναι άλλο ένα έθιμο με πανάρχαιες ρίζες.

Έθιμο του Σίρνιτσι
Αναβιώνει από την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου μέχρι την Κυριακή της Τυροφάγου. Η ονομασία Σίρνιτσι σημαίνει γλυκό, στα περσικά. Οι νοικοκυρές μαγειρεύουν γλυκά, κυρίως χαλβά, και περιμένουν επισκέψεις χωρίς πρόσκληση ή προειδοποίηση. Ειδικά οι νοικοκυρές με κόρες πρέπει να περιποιηθούν ιδιαιτέρως τον κόσμο που θα έρθει για επίσκεψη για τυχόντα προξενιά.

Κουρμπάνι
Το αρχαιοελληνικό τελετουργικό συμβαίνει στο χωριό του Αγίου Παντελεήμονα αναβιώνει στις 27 Ιουλίου. Την παραμονή της εορτής του Αγίου Παντελεήμονα, οι χωρικοί σφάζουν ένα μοσχάρι (κουρμπάνι). Στη συνέχεια, το θυσιασμένο ζώο μαγειρεύεται και διανέμεται στον κόσμο. Το έθιμο πραγματοποιείται με σκοπό να κατευνάσουν και να τιμήσουν την Θεϊκή δύναμη. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν χορευτικά συγκροτήματα, αθλητικούς αγώνες στη παραλία, διαγωνισμούς κολύμβησης και ψαρέματος κ.ά.

Φεστιβάλ Κινηματογράφου
Διεξάγεται το μήνα Νοέμβριο στο Πολιτιστικό Κέντρο της Φλώρινας και εντάσσεται στις περιφερειακές εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ως αποτέλεσμα συνεργασίας από τους συνδιοργανωτές φορείς. Ποικιλία μουσικών εκδηλώσεων διοργανώνει το Ωδείο Φλώρινας. Στις εκτός πόλης εκδηλώσεις ξεχωρίζουν η εμποροπανήγυρη του Αρμενοχωρίου και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις Αμμοχωρίου και Φλαμπούρου.

Γιορτή πιπεριάς
Κάθε χρόνο η κόκκινη πιπεριά έχει την τιμητική της, με την Γιορτή πιπεριάς που διοργανώνεται από το δήμο Αετού. Τέλος Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου και διαρκεί 2 ημέρες, οι κάτοικοι του χωριού φροντίζουν να διατηρήσουν την ιστορική μνήμη και την παράδοση, με διάφορες εκδηλώσεις. Στα τραπέζια που στήνονται σε κεντρικό σημείο του χωριού προσφέρονται φαγητά, σε μεγάλη ποικιλία πιπεροσυνταγών, με την συνοδεία παραδοσιακής μουσικής και τραγουδιών. Τις εκδηλώσεις συμπληρώνουν παραδοσιακά συγκροτήματα και ένα μοναδικό ξεφάντωμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, η μοναδικότητα που διαθέτουν οι πιπεριές από τον Αετό και γενικότερα η κόκκινη πιπεριά Φλωρίνης, κέρδισε την Προστατευόμενη Ονομασία Προελεύσεως από την ευρωπαϊκή επιτροπή.

Γιορτή ψαριού
Κάθε χρόνο στα μέσα Ιουνίου στην παραλία της λίμνης Zάζαρη, ο Εκπολιτιστικός – Μορφωτικός Σύλλογος Λιμνοχωρίου διοργανώνει τη «Γιορτή ψαριού» με το άνοιγμα της λίμνης. Η εκδήλωση περιλαμβάνει παρουσίαση τοπικών χορευτικών συγκροτημάτων και παραδοσιακό γλέντι, κατά της διάρκεια της οποίας ο σύλλογος του Λιμνοχωρίου μοιράζει στον κόσμο ψάρια και τοπικά εδέσματα.

Λυγκήστεια
Το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου διεξάγονται τα «Λυγκήστεια», τα οποία είναι πολιτιστικές εκδηλώσεις αφιερωμένες στους απανταχού αποδήμους Φλωρινιώτες. Η γιορτή περιλαμβάνει πολιτιστικές εκδηλώσεις με χορευτικά συγκροτήματα, μουσικές βραδιές με διάσημους Έλληνες τραγουδιστές αλλά και Φλωρινιώτες καλλιτέχνες, εικαστικές εκθέσεις. Παράλληλα, λειτουργούν στην κεντρική πλατεία διαφόρων ειδών εκθέσεις. Την τελευταία ημέρα των εκδηλώσεων ο Δήμος παραθέτει δεξίωση προς τιμήν των αποδήμων Φλωρινιωτών.

Μπαμπάρια
Κάθε πρωτοχρονιά, αναβιώνουν τα Μπαμπάρια με ρίζες στις αρχαίες διονυσιακές λατρείες. Τα Μπαμπάρια υμνούν το ξύπνημα της γης και την καρποφορία της. Πρωταγωνιστής είναι η γυναίκα-νύφη, σύμβολο γονιμότητας, η οποία αρπάζεται από τους «κακούς». Όλοι οι συμμετέχοντες είναι άνδρες μεταμφιεσμένοι. Οι στολές και οι προσωπίδες είναι από προβιές αρνιού και οι στολές τους έχουν κουδούνια, ξερές κόκκινες πιπεριές, φασόλια γίγαντες για δόντια κ.ά.. Τα μέλη προσπαθούν για την προστασία της νύφης από τους «κακούς» και τον Καμπούρη, ώστε να παραδοθεί ανέγγιχτη στο γαμπρό ο οποίος διαφέρει από τους υπόλοιπους γιατί κρατάει ένα ξύλο που έχει πάνω του μικρά κουδουνάκια. Στο δρώμενο παρουσιάζονται επίσης ο παππούς, η γιαγιά, ο παπάς με το θυμιατό του, ο γιατρός με τα εργαλεία του και ο κουρελής που συνέχεια πειράζει τη νύφη (Καμπούρης). Η ομάδα μπαίνει στα σπίτια και οι νοικοκυραίοι οφείλουν να δώσουν το 1/10 της σοδειάς τους σε τσίπουρο, χοιρινό κρέας, λουκάνικα, κρεμμύδι, ψωμί και κρασί. Όλα αυτά συμβαίνουν υπό τους ήχους της γκάιντας, του νταουλιού και της φλογέρας. Το αποκορύφωμα είναι το ξυλοφόρτωμα των «κακών μνηστήρων» της νύφης και του καμπούρη.

Πρέσπεια
Πρόκειται για δεκαήμερη διοργάνωση μουσικών κυρίως εκδηλώσεων στα τέλη του Αυγούστου,. Ο πολιτιστικός αυτός θεσμός, που αναβιώνει ετησίως από το 1989 συμβολίζει την αδελφοσύνη και συνύπαρξη των λαών μέσα από την πολιτιστική δημιουργία. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν συναυλίες, βραδιές ποίησης, αφιερώματα και ανοιχτό γλέντι. Πρόκειται για πολιτιστικές εκδηλώσεις πανευρωπαϊκής εμβέλειας στο νησί του Αγίου Αχίλλειου στις Πρέσπες με καλλιτεχνικές εκδηλώσεις υψηλών προδιαγραφών. Λαμβάνουν χώρα το πρώτο Σαββατοκύριακο μετά τον δεκαπενταύγουστο.

Εμποροπανήγυρη
Πρόκειται για την ετήσια εμποροπανήγυρη του Δήμου Αμυνταίου την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου. Θεωρείται η μεγαλύτερη στην Δυτική Μακεδονία. Κάθε χρόνο, συγκεντρώνονται όλο και περισσότεροι πλανόδιοι έμποροι από όλα τα μέρη της χώρας. Παράλληλα, πραγματοποιούνται εκδηλώσεις ποικίλου καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος όπως θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις ζωγραφικής, και φωτογραφίας.

Ρακοκάζανα Αγίου Παντελεήμονα
Ο λόγος για μια εορτή αφιερωμένη σε ένα παραδοσιακό προϊόν, το τσίπουρο και πραγματοποιείται την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου. Οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν στα καζάνια του χωριού, μπορούν να γευτούν άφθονο τσίπουρο και τοπικά εδέσματα και να γνωρίσουν από κοντά τη διαδικασία παρασκευής του. Η εκδήλωση κορυφώνεται στην κεντρική πλατεία του χωριού με τοπική μουσική και χορό.

Γαστρονομία
Η Φλώρινα έχει ταυτίσει το όνομά της με της περίφημες πιπεριές της. Τα φασόλια ελέφαντες και οι γίγαντες Φλωρίνης αναγνωρίστηκαν το 1994 ως προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης. Το κλίμα της σε συνδυασμό με τον υδάτινο πλούτο της, της χαρίζουν προϊόντα εξαιρετικά, αναγνωρισμένα διεθνώς για την ποιότητά τους. Και δεν είναι μόνο αυτά. Είναι και οι μοναδικές πατάτες του Σκλήθρου, τα μανιτάρια και το πλούσιο κυνήγι. Τέλος, τα οινοποιεία της περιοχής είναι ενταγμένα στους Δρόμους του Κρασιού της Μακεδονίας και διακρίνονται για την παραγωγή πολύ καλού ροζέ κρασιού κι εξίσου καλών αφρωδών.

 

Πηγή: gnoristetinellada.gr